یادم میآید که در سالهای کودکی، پس از پایان کلاس و هیجان زده از توصیههای معلم دینی دربارهی کمک به دیگران، در مسیر مدرسه به خانه، مرد نابینایی را دیدم که عصای سفید به دست، بر سر چهارراهی به انتظار عبور از خیابان ایستاده بود.
رفتم و قبل از آنکه سلامی کنم، دستش را گرفتم و به سمت خودم کشیدم تا او را به سمت دیگر خیابان هدایت کنم. مرد گفت: میخواهی کمکت کنم از خیابان رد شوی؟ گفتم: نه! من میخواهم کمک کنم که شما از خیابان عبور کنید. مرد پاسخ داد: پسرم. بیش از ده سال است که من از این خیابان عبور میکنم. گوشم چنان دقیق است که صدای ماشینها را از یک چهارراه آن طرفتر میشنوم و پاهایم، لرزش حرکت ماشین و موتور را به خوبی حس میکند.
اما بگذار تو را از خیابان رد کنم. من همیشه نگران بچههای مدرسه شیخ طوسی هستم. مدرسه اینها دقیقاً سر چهارراه است و هیجان کودکی، گاه باعث میشود که با بی دقتی از خیابان عبور کنند و چند خاطرهی تلخ از این بی دقتی، در سالهای اخیر در ذهن من ثبت شده.
آن روز، غمگین و افسرده به خانه برگشتم. تمام غرورم جریحه دار شده بود. اما حرف آن مرد نابینا هم درست بود. خیلی شتاب زده برای کمک اقدام کرده بودم.
***
یادم است که در دانشگاه، درسی اختیاری در رشتهی مکانیک ارائه میشد به نام مدیریت واحدهای صنعتی. خوب به خاطر دارم که برای نخستین بار، مفاهیم کارایی و اثربخشی را شنیده بودم و خیلی هیجان زده و شاداب، همه جا به دنبال مصداقهایش میگشتم. چند جملهای از درس را به خوبی حفظ کرده بودم و در هر جمعی، به بهانهای یکی از آن جملات را، درست مانند شعبده بازی که میکوشد با خرگوش درون کلاه، مخاطب را شگفت زده کند، مطرح میکردم!
اینکه «درست کار کردن با کار درست کردن خیلی فرق دارد». یا اینکه «در تویوتا، موجودی انبارها نزدیک به صفر است. هر قطعهای آمد همان موقع مصرف میشود و این کار انعطاف پذیری ایجاد کرده». اعتراف میکنم که در آن سالها، در جمعهای کوچک دوستان و خانواده، این جملات واقعاً شعبدهای بود در حد همان کلاه و خرگوش و معمولاً شنونده را شگفت زده میکرد.
یکی از تابستانهای آن سالها، برای کارآموزی به کارگاهی رفتم و گفتم که حاضرم رایگان کار کنم (چون بر این باور بودم که کیفیت کارم خوب است و هر کسی کارم را ببیند دیر یا زود به من موقعیت شغلی خوبی را پیشنهاد خواهد داد. فقط کافی است وارد یک کارخانه شوم). در آن کارگاه، دستگاههای تزریق پلاستیک ساخته میشد و همینطور در بخش دیگری از کارگاه، چند دستگاه تزریق پلاستیک به صورت فعال وجود داشت و دکمه و درپوش و چرخ دنده و چیزهایی شبیه اینها را تولید میکرد. حدود بیست نفر آنجا کار میکردند که برای کارگاهی که در جنوب غرب تهران در حوالی پاسگاه نعمت آباد به تزریق پلاستیک مشغول است، چندان کم نیست و کم نبود.
مدیر کارگاه، صنعتگری قدیمی بود که از دانش رسمی دانشگاهی کم بهره بود. روز نخست من را برد و در آن کارگاه با من قدم زد و بخشهای مختلف کارگاه را نشانم داد. من هم متشکر و ممنون از اینکه فرصتی در اختیار من قرار داده شده تا «وارد صنعت شوم و با توجه به تجربیاتی که شما در صنعت داشته اید و دانشی که من هم در دانشگاه کسب کردهام بتوانیم در یک ارتباط دو طرفه، به یکدیگر کمک کنیم. خصوصاً اینکه من به حوزههای بین رشتهای هم علاقمند هستم و علاوه بر مکانیک، در حوزهی مدیریت کارگاههای کوچک و متوسط هم مطالعاتی داشته ام». الان که به این جمله فکر میکنم، از دهان گشادی که چنین جملهای از آن درآمده بود خجالت میکشم و بر خودم و آن ساختار آموزشی که نخستین بار این نوع کلمات را بدون شناخت عمق و حواشی آنها به من آموخت لعنت میفرستم.
مدیر کارگاه، بزرگوارانه نگاهم کرد و از این پیشنهاد همکاری متقابل استقبال کرد و گفت: برای من باعث افتخاره که بتونم از کمکهای جوان هوشمندی مثل شما استفاده کنم.
خامی و نادانی جوانی و غرور کاذب دانشگاهی، آنقدر مرا ساده اندیش کرده بود که مهربانی پشت آن واژهها را نفهمم و ندانم که آنچه میشنوم پاسخی به یک پیشنهاد همکاری دوستانه نیست، بلکه تلاشی برای حفظ آبرو و شخصیت جوان خام و مغروری است که فکر میکند کمر به اصلاح امور جامعه بسته است!
از همان روز اول، تلاش کردم همه دانش و تجربهام را در اختیار این صنعتگر زحمتکش قرار دهم.
از همان انبارها شروع کردم. گرانول زیادی انبار شده بود. یک روز حدود یک ساعت برای بچههای کارگاه توضیح دادم که الان تویوتا دیگر مواد اولیه و قطعات را در این حد استاک نمیکند و این کار سنتی است و آیا تا به حال به خواب سرمایهای که دارید دقت کردهاید؟ برای آنها در مورد مفهوم Just-In-Time و Zero-Inventory حرفهایی زدم و همهی مثالهایی را که در کتاب در مورد تویوتا خوانده بودیم با کمی اصلاح، بومی کردم و در مورد «دکمههای چند رنگ زنانه» و «دکمههای تک رنگ مردانه» شرح دادم.
روز دیگر، دست به شعبدهای دیگر زدم. این بار زنجیره ارزش را برای کارگاه ترسیم کردم و به مدیریت نشان دادم که آزمایشگاه کنترل کیفی، هزینهی زیادی دارد اما متمایز یا منحصر به فرد نیست و میتوان این آزمایشگاه کوچک را بست و آزمایش را به آزمایشگاه مجهزی که کمی آن سوتر، در حال فعالیت بود واگذار کرد.
اصلاً دلم نمی خواست دانشی در دلم بماند و آن را با دیگران مطرح نکنم. زکات علم نشر آن است و من هم که در دانشگاه دولتی با پول «همین مردم!» درس خواندهام و باید به آنها خدمت کنم. اگر نمیتوانم رییس جمهور شوم و کل صنعت را اصلاح کنم، لااقل به اندازهای که میتوانم در همین کارگاههای کوچک، میکوشم تجربه و آموختههایم را با دیگران به اشتراک بگذارم.
کمی هم در حوزهی استراتژی نظر دادم. اینکه نباید همزمان هم دستگاه تزریق پلاستیک تولید کنیم و هم قطعهی تمام شده. چون این یک تضاد استراتژیک محسوب میشود.
چند ماهی گذشت و فضا را بهتر شناختم.
به تدریج فهمیدم که قیمت گرانول نوسان زیادی دارد و گاهی هم کمیاب میشود و بخشی سود آن کارگاه تزریق پلاستیک، خرید زودهنگام گرانول با قیمت کمتر و استفاده از آن در ماههای آتی است. حتی دیدم که کارگران، صندوقی دارند و با پس انداز خود گرانول می خرند و مدیر کارگاه هم، آنها را در سود شریک میکند.
کمی بعد فهمیدم که مسئول آزمایشگاه کیفیت که همیشه لنگ میزد و راه میرفت، شریک کارگاه است و بعد از بازگشت از جنگ و آسیبی که دیده بود نمیتوانسته زیاد روی پا بایستد، اما چنان عاشق این کارگاه بوده که نمیتوانسته کار فنی و کارگاهی را کنار بگذارد و کسی هم نبود که بیاید و بیکار بنشیند. این بود که آزمایشگاه را راه اندازی کرده بود تا هم باشد و هم محدودیتهای فیزیکی آزارش ندهند.
ماجرای استفاده از دستگاه تزریق هم، ماجرای پیچیدهی دیگری بود که از حوصلهی این نوشتار خارج است. چرخدندههای پلاستیکی را به سادگی نمیشود تولید کرد. خصوصاً اگر قرار باشد هر دنده دقیقاً پروفایل واقعی و دقیق داشته باشد و پایههای دندهها دقیق تولید شده باشند و لقی یا به قول مکانیکیها Backlash کم باشد. مالک کارگاه، متخصص ساخت قالب هم بود و جزو معدود نفراتی بود که آن زمان با آن تکنولوژی، میتوانست قالبهای خوبی برای چرخ دنده طراحی کند و این تخصص انحصاری، هم سودده بود و هم چیزی نبود که به دیگران واگذار شود.
تابستان تمام شد. خوب کار میکردم. همه کار هم میکردم. برایم نظافت زمین یا اپراتوری دستگاه مهم نبود. یا سیم کشی پانل کنترل. رابطهام با همه خوب بود و همه چیز به روال. اما هر روز، وقتی یاد خامیهای روزهای نخست و هفتههای اول میافتادم، خجالت میکشیدم. وقتی تخته وایت بورد را میدیدم که روی آن برایشان JIT و ZI توضیح میدادم و همهی آنها که سرمایهشان گرانول در انبار کارگاه بود، تئوری موجودی صفر را میشنیدند و با احترام لبخند میزدند، حالم بد میشد.
به بهانهی درس و زندگی، کمتر به آن کارگاه رفتم و دیگر نرفتم. همه با من مهربان بودند اما حالا میگفتم: شاید همه چیز به خاطر ترحمی است که به من دارند. وگرنه من اگر جای اینها بودم همان روزهای نخست، با یکی دو توضیح و دو سه سوال، این جوان خام سطحی اندیش را از این توهم بیرون میآوردم.
***
سالهای بعد که تجربهام بیشتر شد، کم کم یکی دیگر از قوانین کسب و کار در ذهنم شکل گرفت. باید این داستانکهای ایمیلی و موبایلی را فراموش کنم. داستان گربهای که در عبادتگاه حضور دارد و با طناب او را میبندند و بعدها میفهمند که از نسلها قبل چنین کاری به تصادفی رایج شده و همه، بدون اینکه بفهمند این بازی را ادامه دادهاند و به سنتی مقدس تبدیل کردهاند.
امروز از این حکایت های پندآمیز و عبرت آموز، نفرت دارم. احساس میکنم ما را به مسیر نادرستی میبرند. حالا من و امثال من، در هر سازمان و شرکت و فرهنگ و جامعهای، به دنبال گربهها میگردیم. تلاش میکنیم ببینیم چه کارهایی اشتباه است یا بی دلیل است و به خیال خود میکوشیم محیط اطراف خود را اصلاح کنیم.
حالا فهمیدهام که اگر وارد سازمانی شدم و فرایند یا رفتار یا کارمندی را دیدم که دلیل وجود و حضورش را نمیفهمیدم، قبل از اظهار فضل، مدتی رفت و آمد کنم. دوست شوم. کار کنم. همان کاری را که فکر میکنم نادرست و غلط است، انجام دهم. تا به تدریج نگاهم بازتر شود. ممکن است در این حالت، چیزهای دیگری را ببینم و بفهمم و دلیل برخی رفتارها را متوجه شوم. حتی اگر بفهمم که رفتاری اشتباه و نادرست است و نظری بدهم، میدانم که بهتر شنیده خواهد شد.
امروز اگر وارد سازمانی شوم و ببینم که همه کارکنان در لحظهی ورودَ، مقابل در میایستند و هفده مرتبه دور خودشان میچرخند و سپس به داخل سازمان میروند، نمیپرسم چرا. من هم مدتی همین کار را میکنم. شاید حکمت آن را بفهمم. اگر هم فهمیدم حکمتی ندارد، وقتی که این «گردش اضافی» را نقد میکنم، شنوندگان میدانند که از موضع «یک همراه» نقد میکنم و نه یک «مصلح!».
محیط کسب و کار، این روزها پر شده از «مصلحان ناهمراه». کسانی که از راه میرسند و به عنوان مدیر، به عنوان کارمند، به عنوان مشاور مدیریت، میکوشند همهی آنچه را که موجود است، اصلاح کنند. قبل از آنکه با مسیر و فرایند موجود همراهی کرده و آن را به خوبی شنیده باشند.
کسی که از نگاه من کار اشتباهی را انجام میدهد، همیشه اشتباه نمیکند. گاهی به پشتوانهی هزار رویداد و تصمیم و سیاست چنین میکند و حتی اگر هم به دلیل نادانی و سادگی باشد، حرف کسی را که تازه امروز با او همراه شده است نخواهد پذیرفت.
کاش اگر به عنوان کارمند استخدام شدیم، قبل از حرف زدن و نظر دادن، مدتی با نظام موجود در سازمان همراه شویم. هم نگاهمان بازتر میشود و هم نفوذ کلاممان برای اصلاح بیشتر.
کاش اگر به عنوان مدیر به سازمانی وارد شدیم، قبل از به هم ریختن ساختار موجود، مدتی وقت بگذاریم و کار در آن ساختار را تجربه کنیم. همیشه مدیر قبل از من، نادانتر از من نبوده است.
کاش اگر به عنوان مشاور وارد مجموعهای میشویم، قبل از اینکه تئوریهای مدیریتی را مانند «دعایی که شفا میدهد» بخوانیم و «پورپوزالهای از پیش آماده شده را» به سبک دعانویسهای قدیم که اینها را به آب میزدند، به صرف نوشابه و کباب، به خورد دیگران دهیم، مدتی با سازمان همراه شویم.
کسی که با به دست آوردن یک اره هیجان زده میشود و به عنوان اصلاح گری شتاب زده، به جان همهی نهالها و درختها میافتد، درخت را هرس نمیکند، بلکه ریشه خود را میزند…
سلام محمدرضا جان عالی یود اشالله که همشیه ضعفهایت رادیده وانهاراتبدیل به مثبت کرده چراکه علت پیشرفت تودرهمین بوده.
بی ربط است ولی دوست داشتم این جمله را برایتان بنویسم:
معمولاً ما قدرت یک لمس، یک لبخند، یک حرف مهربانانه، یک گوش شنوا، یک تعریف صادقانه، یا اندکی اهمیت قاعل شدن را دست کم می گیریم، که همه از آن دسته کارهایی است که می تواند یک زندگی را زیر و رو کند. – لئو بوسکاگلیا
ممنونم محمد رضا عالی بود
میدونم نظری که میخوام بدم خیلی منفی میخوره. ولی فکر میکنم این یادداشتها و سخنرانی های گاه و بیگاه دکتر سریع القلم – که از قضا جز مطالب دوست داشتنی شماست- جزو همون مشاوره های غیرهمدلانه است.
چرا ؟
مگه دکتر سریع القلم در همین جامعه زندگی نمی کنه؟ در همین جامعه درس نمیده و با آدمهاش کلنجار نمیره؟ مگه در همین ساختار کار و فعالیت نمی کنه؟
ایشون ۱۴۴ کشور دنیا رو از نزدیک دیده. با بسیاری از سیاستمداران و متفکران بزرگ جهان نشست و برخاست داشته . و امروز هم داره نتیجه سالها تحقیق و پژوهش و زندگی در هر دو طرف رو با من و شما به اشتراک میذاره.
فکر می کنم این قدری دور از انصاف باشه که به همین سادگی لفظ ” مشاوره غیر همدلانه ” رو نسبت به نظرات ایشون اطلاق کنیم.
واقعا معلم مایی
همین امروز داشتم این کارارو میکردم!!!
سلام مهندس شعبانعلي عزيز
مثل هميشه بسيار زيبا نگاشتيد
اينكه هميشه مدير قبلي نادانتر از ما نبوده رو من هم لمسش كردم بعد از هفت سال مسئوليت سازمانيم به شهر ديگه اي منتقل شدم بعد چند روز شروع كردم مجموعه رو به روش خودم مديريت كنم و در مجموع سيستم رو دگرگون كردم تغييرات زيادي إيجاد كردم غافل از اينكه كارمند ان بيچاره با نظمي كه خودشون إيجاد كرده بودند عادت داشتند
سلام
من ۲۱ سالمه و تقریباً از ۱۶ سالگی بصورت پاره وقت کار کردم.
مشتاقانه سری «قوانین من در کسب و کار» رو دنبال می کنم و گاهاً احساس هم حسی بهم دست می ده و بعضی اوقات هم بخودم امیدوار میشم که ی سری اصول رو بدون اینکه کسی بهم بگه رعایت می کردم 🙂
من با خوندم این روزنوشته ها نه فقط درس کسب و کار بلکه درس صداقت رو هم یاد می گیرم که چطور با دراختیار قرار دادن تجربه هامون به دیگران حال هممون بهتر میشه.
خیلی خیلی خیلی ممنون
پاینده باشید
عاطفه جان عزیز
چقدر خوب گفتید که این درس ها ، نه فقط درس کسب و کار ، بلکه درس صداقت هم هست و چه سعادتمند هستید که در این سن و سال با محمدرضا جان و این خونه آشنا شدید دوست جوان و چقدر بهتر که قدردان و قدرشناس هستید
ارادتمند – هومن کلبادی
ممنونم آقای کلبادی
من اولین بار آقای شعبانعلی رو در سمینار فردای شکست دیدم و از اون به بعد هرروز سایتشون رو چک می کنم و از بودن در این جمع لذت می برم.
شاد باشید
همیشه عمل سخت تر از حرف زدنه!
همه ی ما تو ذهنمون تئوری های قشنگ داریم که فکر میکنیم دیگران بلد نیستن! در صورتی که خوب بلدن ولی پیاده سازیش کار آسونی نیست! باید تو کار رفت تا این چیزا رو فهمید!
:)))))))))))))))
کلی خندیدم اینو خوندمممممممممم
از دهان گشادی که چنین جملهای از آن درآمده بود خجالت میکشم و بر خودم و آن ساختار آموزشی که نخستین بار این نوع کلمات را بدون شناخت عمق و حواشی آنها به من آموخت لعنت میفرستم.
یاد خودم افتادم
محمد رضاي عزيز ، سلام و عرض ادب
انسان چه قدرت عجيبي پيدا مي كنه وقتي صفت صبر رو در خودش تقويت مي كنه و يادگيرنده بودن خودش رو به ديگران نشون ميده . البته ترجيحا” بهتره وقتي درفضاي جديد (كسب وكار ، فاميل و ساير دوستان) وارد ميشيم مصداق ياب باشيم تا نقض ياب .
پي نوشت كم ارتباط :
۱- درد دل : از ابتداي آبان ماه تا به حال كمتر در اين خونه هستي . البته در فضاي مجازي (شبكه هاي اجتماعي ) از متن ها و عكسهاي زيبايي كه معرفي ميكني لذت مي برم . به نظرم ميرسه در حال نوسازي و يا بازسازي دراينجا ، متمم ، تراست زون و … به سبك محمدرضا شعبانعلي هستي . اميدوارم بهترين حال ممكن رو داشته باشي .
۲- پيشنهاد : لطفا اين فرصت رو به دوستان اين خونه بده تاهر وقت كه ممكنه ، كامنتي رو با صداي خودت گوش كنن . انرژي خاصي در صداي قهرمان دنياي كلمات وجود داره .
ارادتمندم محمد رضا جان
باشه همین کارو می کنم
رسول جان عزیز
چقدر زیبا گفتید و چقدر پیشنهادتون زیبا و دوست داشتنی بود و کاملاً باهاتون موافق هستم
ارادتمند – هومن کلبادی
سلام
ای کاش یه فضایی باشه که همه ی ما و کسانی که تحصیل میکنن فرصتی شبیه شرایطی که محمدرضا توش قرار گرفته داشته باشن.
استاد و کارگاه ساخت دستگاه های تزریق پلاستیک بهترین لطف و هدیه رو به محمدرضا ارزانی داشته.شاید یه تلخی و شرمندگی اون موقع برای محمدرضا بوده.ولی ممکن بود تو یه جایی مهمتر و حساس تر همچین کاری رو مرتکب میشد که سرنوشت و آینده ی یه جمع به خطر میوفتاد.
شنیدید میگن بچه باید بچگی کنه و شیطنت.دنیای بزرگترها هم باید جا و فضا برای شیطنت های اینچنینی داشته باشه.تو یه فضایی که اندوخته هامون رو مقایسه کنیم با واقعیت.
سبز باشید…
مجتبی جان سلام
تعبیر زیبایی کردی و به واقع ، خیلی اوقات این جال دادن ها میتونه موثر باشه . اما این نکته رو هم نباید از نظر دور کنیم که اگه به هر فرزندی (بچه ای) فرصتِ شیطنت داده بشه ، ممکنه جانِ خودش و سایرین رو هم به خطر بندازه و در این مورد خاص ، وسعتِ دید و صداقتُ محمدرضای عزیز هست که تونستن از اون فرصتِ طلایی که در اختیارشون قرار گرفت ، برای خودشون ، درسی بزرگ بگیرن و با سخاوت ، اون درس رو (مثلِ سایرِ آموخته ها و تجربیاتِ با ارزش خودشون) با ما سهیم بشن .
پی نوشت : مجتبی جان امیدوارم فرصت پیدا کنی و کامنت های وبلاگِ خوبت رو هم تایید کنی (اگه قابل تاییده) و اگه دوست داری ، وبلاگت رو هم به سایر دوستان وعرفی کنی تا به اون خونه هم سر بزنن .
ارادتمند – هومن کلبادی
سلام آقا هومن عزیز.
من کامنتها رو معمولا هر روز چک میکنم.شاید با تاخیر،ولی به ۲۴ ساعت نمیرسه:)
در حال حاضر هم کامنت تأیید نشده ای وجود نداره.قسم میخورم:))
در رابطه با معرفی وبلاگ،قبلش میخوام با شما مشورت کنم.
مجتبی جان عزیز سلام
از اینکه لطف کردی و نظرم رو پرسیدی (توسط ایمیل) ، بی نهایت ممنونم و لازمه اینجا هم به دوستانم یه توضیحی بدم چون ممکنه از کامنت قبلیِ من اشتباه برداشت کرده باشن . با توجه به اینکه در زمینۀ وبلاگ و وب سایت ، مانند بقیۀ حوزه ها از سواد کافی برخوردار نیستم و با توجه به اینکه زمانیکه کامنتی که در وبلاگ یا وب سایت دوستانی مثل شهرزاد جان ( ۱newday.ir) مینوشتم و تایید میشد ، ایمیلی به آدرس ایمیل من ارسال میشد و من رو از تایید شدنِ کامنتم مطلع می کرد ، چون دیدم ایمیلی مبنی بر تایید کامنت من در وبلاگ شما دریافت نکردم ، فکر کردم همچنان منتظر تایید هست ولی زمانی که کامنت شما رو خوندم که نهایتاً در مدت ۲۴ ساعت همۀ کامنت ها رو تایید می کنید (پس از بررسی) ، به وبلاگتون سر زدم و دیدم که لطف کردید و کامنت های من رو هم تایید کردید . امیدوارم که پیرو گفتگوی ایمیلی خودمون ، تصمیم به معرفی وبلاگ خوبتون به سایر دوستانمون هم بگیرید . ضمناً تغییراتی که در رنگ و طرح وبلاگتون دادید هم بسیار بجا یود دوست من . به امید هر چه بهتر شدن وبلاگ شما
ارادتمند – هومن کلبادی
سلام هومن جان.
ممنون از الطفات و همراهیت دوست عزیز.
سلام دوست عزیز
خیلی خوب میشه وبلاگ های هم خونه ای های عزیزمون رو داشته باشیم و ازشون استفاده کنیم.
مرسی
سلام محمد فرازی عزیز
آدرس وبلاگ من mohajeer.blogfa.com هستش.خوشحال میشم اگر دوستی،نظری،پیشنهادی داشت بهم بگه.
راست میگی ای کاش دوستانی که وبلاگ دارن اینجا آدرس بدن،مثلا من همینجا توسط آقای همون با سایت دوست عزیزمون شهرزاد آشنا شدم و خیلی خوب و عالی بود.
سلام
ممنون که تجربیاتتون رو در اختیار همه میذارید.
مطلب خیلی به موقعی بود برای من که چند وقته دچار این توهم شدم.
یه دنیا ممنون
به عنوان کسی که سالیانی مشاور بودم وپروژه های متعددی انجام دادم، عرض می کنم که نتوانستم حتی اپسیلونی تغییر ایجاد کنم!!! و دیگر کار مشاوره مدیریت نمی کنم.
نوشته های این پست را نمی توانم قبول کنم گرچه از این تیپ اشتباه ها هم داشته ام. اما گاهی باید نگاه جدیدی به موضوع داشت و در این نگاه جدید همه چیز کیس زیر سوال می رود و باید تغییر کند.
سلام
چقدر جالب بود و تونستم با این متن ارتباط برقرار کنم: من دکترا دارم و دقیقا همون جمله شما رو چند وقت پیش گفته بودم و بعد از چند ماه تازه دارم متوجه می شم عجب لاف بزرگی زده بودم…
سلام من یکشنبه به طور کاملا اتفاقی برنامه پایش شبکه یک رو دیدم و با یک کار افرین فوق العاده موفق برای اولین بار اشنا شدم( بابک بختیاری ) و اونقدر واسم هیجان انگیز بود که تصمیم گرفتم کارافرین شم!! راستش من قبلا اصلا اصلا به این حوزه فکرنمیکردم و بهتربگم خوشم نمیومد و فایل های رادیو مذاکره مربوط به کارافرینی وبرند واینها رو تا الان اصلا گوش ندادم چون احساس میکردم به درد سن من(۱۸) نمیخوره یه پیشنهاد واسه رادیو مذاکره داشتم و اونم اینکه اگه امکانش هست با بابک بختیاری بنیانگذار ایس پک مصاحبه کنید مرسی از سایت فوق العادتون
نمیدونم چرا ولی این سری نوشته های قوانین کسب و کار من رو میخکوب میکنه پای صفحه کامپیوتر، خیلی ساده و روان نوشتی و کاملن میفهمم. خیلی خوشحالم که تجربیاتتون رو در اختیار جوون هایی مثل من میزارین تا اشتباهاتمون کمتر بشه. ممنونم
درود بر شما
من بخشی از نوشته های شما را خواندم.با بسیاری از خوانده ها همراه و هم رای بودم هرچند که در پایان خوانش خود رایی بیان ننمودم.اینک پس از پایان این نوشتار بسیار زیبا و کم مانند آنقدر به هیجان آمدم که دریغم آمد برای سپاسگزاری از نویسنده این نوشتار چند گفتاری ننگارم و بدین راه سپاس قلبی خویش را بیان ننمایم.
درود بر شرف محمدرضا شعبانعلی بزرگوار و منش پاک و زیبایش
با سلام.
ممنون از مطلب زیباتون محمد رضای عزیز.
مطالبی که از تویوتا و تولید بهنگام فرمودید و اینکه نقل اونا باعث تبسمی بر لب های کارگران شد شاید این برداشت رو به دوستان بده که این گونه روش ها در ایران جایی ندارد و ایجاد شبهه کند. چون خودم دارم این روش ها رو یاد می گیریم و در حوزه مدیریت کیفیت می خوانم و یاد می گیریم و هر از چندگاهی یاد می دهم قویا معتقدم که این روش نه تنها قابل اجراست بلکه یکی از بهترین نسخه های شفابخش اقتصاد تولیدی ماست که با مشکل کیفیت کم و هزینه های بسیار زیاد روبه روست.
خود تویوتا بیست سال طول کشید تا بتونه این سیستم رو جا بندازه. هنوزم که هنوزه مقدار خیلی کمی موجودی رو به عنوان بافر نگهداری می کنند. اسقرار سیستم تولید تویوتا زمان و حوصله می خواد بنابراین نتیجه می گیریم که حرف و نتیجه کلی شما از این نوشتار ( جمله شما : کاش اگر به عنوان کارمند استخدام شدیم، قبل از حرف زدن و نظر دادن، مدتی با نظام موجود در سازمان همراه شویم. هم نگاهمان بازتر میشود و هم نفوذ کلاممان برای اصلاح بیشتر.) رو اگه در کنار اراده بر استقرار این سیستم بگذاریم، تضاد حل خواهد شد. اگر اول سعی کنیم نسبت به سیستم موجود معرفت پیدا کنیم و سپس بهبود را آغاز، می توانیم بهتر نتیجه بگیریم.
بازم ممنون از مطلبتون
هادی عزیز.
اگر چه باور شخصی من بر این است که کسانی که نوشتههای من را میخوانند، قوانین یادگیری را هم خواندهاند و احتمالاً شکل خواندنشان، با شیوه متعارف و متداول فرق دارد اما با این وجود من هم تلاش میکنم توضیحات خودم را تکمیل کنم.
مهمترین نکته حداقل در نگاه من این است که هنوز هیچ تئوری در حوزهی مدیریت به وجود نیامده که جهانشمول باشد و همه جا قابل استفاده. مسائلی مانند Lean Production و موارد مشابه که، از تئوری هم کوچکترند و بیشتر یک ابزار محسوب میشوند و نوعی از استقرار فرایند و شیوهای در مدیریت عملیات.
همیشه هم گفتهام که در حوزههای علمی، اگر کسی ادعا کند که ابزار یا نگاهش جهانشمول است، از حوزهی عمل به در آمده و وارد حوزهی مذهب شده و به نوعی ادعای پیامبری کرده.
بنابراین هر چیزی به اقتضای خود ممکن است کاربردی یا غیرکاربردی باشد.
اگر از تکنیکها حرف میزنیم، باید ببینیم که در کدام کشور در کدام صنعت در کدام دپارتمان و در کدام مقطع تاریخی صحبت میکنیم.
ممکن است Lean Production یا کارکردهای دیگر، در یک خودروساز ایرانی، داروی حل مشکلات باشد و در خودروساز دیگری زهری که آن را به گل بنشاند. ممکن است در صنعتی مفید باشد و در صنعتی دیگر مضر.
ممکن است در سالهای ۶۰-۶۸ قابل استفاده نباشد اما در سالها ۹۰-۹۶ قابل استفاده.
(هنوز بخشی از کسانی که مخالف Lean در صنعت هستند، فضای سالهای جنگ را در ذهن دارند و امروز با چاق نگه داشتن فرایند، انعطاف پذیری استراتژیک را کاهش میدهند. از سوی دیگر، همین چند روز پیش، در یک شرکت هواپیمایی، دوستی میگفت حالا Navigation زیاد نگیریم. بیخودی موجودی انبار ایجاد نکنیم! هر چی ما توضیح که بابا، دو روزه میشه این رو خرید، پس فردا یکی یه سخنرانی بکنه تا ده سال دیگه تعطیلیم! اما ایشون به شدت فکر افزایش موجودی انبار بود!)
بقیه موارد هم همین است. من هنوز مشاوران مدیریتی را میبینم (که عموماً هم از اول مشاور بودهاند و حتی پنج یا ده سال هم مدیریت یک واحد چند ده یا چند صد نفری را به عهده نداشتهاند) که مثلاً جوری از یک نسخهی ایزو حرف میزنند که گویی حلال همهی مشکلات است. قطعاً آن نسخه خیلی جاها حلال مشکلات است، اما جای دیگر میتواند مشکلی به مشکلات اضافه کند.
نمیدانم فرصتی داشتهاید که به کارخانهی تویوتا سر بزنید یا نه، اما همانجا اگر به Production Facility مربوط به Lexus سر بزنید میبینید که مثلاً Lean به شکلی بسیار متفاوت از شکل اصلی آن (که عموماً ما شنیدهایم) اجرا میشود و دلایل زیادی هم دارند که احتمالاً شنیدهاید.
منظورم رد کردن یا پذیرفتن یک ابزار نیست. منظورم رد تعصب بر یک ابزار است.
همیشه این جمله را که در سالها قبل شنیدم دوست دارم که میگفت: هیچ چیز خطرناکتر از یک «ایده» نیست. خصوصاً اگر تنها «یک» ایده در مغز ما باشد!
به قول يونگ ” كفشي كه اندازه پاي من است ممكن است براي پاي شما بزرگ يا به پاي شما كوچك باشد”
ممنونم از پاسخ های دقیق و زیبایی که دادید.
کاملا با شما موافقم که تولید ناب و یا هر ابزار دیگر به تنهایی معجزه نخواهد کرد دفاع من از تولید ناب به این خاطر نیست که یک راه حل تمام ذهن من را فرا گرفته و از روی تعصب می خواهم از چارچوب های قبلی ذهنی ام دفاع کنم. اتفاقا زمانی سراغ تولید ناب رفتم که درکی نسبی از دیگر روش های بهبود فرآیندی پیدا کرده بودم.
بحث من بر سر اصول است و نه روش ها ( همان طور که خودتون هم فرمودید لکسوس رویه ی متفاوتی با خود تویوتا داشت ولی نفس عمل شان یکی بود )
لطفا به پاسخ این سوالات فکر کنیم آنگاه شاید به پاسخ اجرا شدن یا نشدن تولید ناب برسیم:
۱ – آیا در هر کسب و کار و سیستمی اتلاف وجود ندارد؟
۲- آیا رضایت مشتری فقط در ژاپن معنا پیدا می کند؟
۳- آیا مشارکت کارکنان و ایده دادنشان در جهت بهبود فرآیند ها، مختص مردمانی در جغرافیای ژاپن است؟
۴- آیا کاهش هزینه ها با حذف اتلاف ها ( به هر روشی که شما پشنهاد دهید) ذاتا کار بدی است؟
۵- آیا تنها در ژاپن کیفیت علت است و نه معلول؟ ( که با افزایشش هزینه ها را کاهش دهیم)
۶- آیا تحمیل هزینه های بی کفایتی خودمان در مدیریت فرآیند ها و عدم هزینه یابی درست، بر مشتری کار خوبی است؟
۷- آیا حرکت در مسیر کمال و بهبود کار بدی است؟
۸- آیا تمرین روزانه نظم و ترتیب و پاکیزگی و ایجاد عادت های خوب و نیز اجازه دادن به کارکنان برای بروز خودشان فقط در ژاپن منجر به اصلاح رفتار و ایجاد فرهنگ قوی سازمانی ( سازمان یادگیرنده) می شود؟
همان طور که می بینید من صحبتی از موجودی زیاد و کم نکردم. مشکل ما هم همین است که به تولید ناب به عنوان سیستمی تولیدی با موجودی صفر نگاه می کنیم ( آن هم به علت هزینه های فرصت از دست رفته و … ) در حالی که اگر سخن خود مبدعان این سیستم را بشونید خواهید شنید که « موجودی مشکلات را پنهان می کند» در واقع موجودی بیش از حد یکی از اتلاف های هفت گانه تویوتاست نه همه آن. اصل اساسی که نباید از ذهن ببریم این است که ما با فلسفه ناب و با راه ها و تاکتیک های شرکت خودمان می خواهیم به جنگ مودا ( اتلاف های هفت گانه ) برویم نه اینکه صرفا ابزار هایی که تویوتا استفاده کرد را به کار گیریم. تولید ناب فلسفه تولیدی مبتنی بر ابزار است ( همان مثال معروف کوه یخ را به خاطر آوریم) بنابراین هر وقت معجزه را در ابزار ها ببینیم خطا کرده ایم.
با دوستی از مشاوران برجسته ناب در آمریکا گفت و گو می کردم و همین سوال اجرا شدن یا نشدن را از ایشان پرسیدم گفتند: « ببینید همین چند روز پیش برزیل بودم و اتفاقا دانشجوهای آنجا نیز همین سوال های شما را داشتند. باید لحظه ای از خود بپرسیم آیا می خواهیم از راه آسان به هدفمان برسیم و یا اینکه قبول کنیم کار سختی پیش رو داریم ولی می خواهیم همه سعی مان را بکنیم.»
هنری فورد : اگر فکر کنید که می توانید کاری را انجام دهید و یا فکر می کنید نمی توانید، در هر صورت حق با شماست.
با تشکر ویژه به خاطر پاسختان به دغدغه من
یادمه وقتی اولین بار که کار مالی رو شروع کردم با همین هیجانی که شما گفتی بحث از سود اقتصادی و ارزش افزوده اقتصادی با ارائه گزارشاتی به مدیرمون نشون می دادم. الانا هر وقت یادم می افته خجالت می کشم واقعا اونها هم خیلی بزرگوار بودند که تو ذوق من نمی زدند.
قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكَ إِنَّكَ لَن تَسْتَطِيعَ مَعِي صَبْرًا ……..(خضر) گفت:آیا به تو نگفتم تو هرگز توانایى ندارى با من صبر کنى؟!
البته در ابن نوشته گفته بودید که از قصه های پند آموز خسته شدید …..ولی منو یاد داستان قرآن راجع به موسی و خضر انداخت…… وقتی خضر از ناشکیبایی موسی در دانستن حکمت کارها کلافه شده بود ! 😉
سلام استاد عزیزم.
سالهای اول استخدام در آموزش و پرورش تصور میکردم اگر یکی از دانشآموزانم به خوبی درس را نفهمد و یاد نگیرد مقصر منم. از جان و دل تلاش میکردم که همه بتوانند مطالب را به خوبی یاد بگیرند و البته همه اینها سوای تلاشی بود که باید برای مدیریت بچهها در چند کلاس ۳۰-۲۵ درس انجام میدادم. به خاطر دور بودن روستای محل کار از فرهنگ شهری و کلا بیسواد بودن والدین، قریب به اتفاق بچهها از نظر تربیتی در وضع مناسبی نبودند.
بعد از امتحانات ترم اول و با دیدن نمرهها حسابی تو ذوقم میخورد. به خودم قول میدادم که در ترم دوم بیشتر مایه میگذارم. با دیدن نمرهها در ترم دوم گاهی اوقات از شدت ناراحتی گریه میکردم و عذاب وجدان میگرفتم که چرا نتایج این طور شده و همچنان فکر میکردم من کم کاری کرده ام و شبها با این ترس به خواب میرفتم. چندین سال گذشت تا متوجه شدم تنها من نیستم که در امر آموزش دخیلم. پیگیری والدین از وضعیت بچهها، وضعیت مادی و روحی والدین، محتوی کتب آموزشی، عملکرد سایر همکارانی که قبل یا بعد از من با دانش آموزانم کلاس داشتهاند، عملکرد همکاران سالهای قبل، مساله عدم وجود مشاور برای پیگیری وضعیت روحی بچهها، عدم وجود وسایل کمک آموزشی مناسب و … همه و همه در امر آموزش (سوای مساله پرورش و تربیت روحی) بچهها دخیلاند و من تنها خود را میدیدم و تصور میکردم توانایی تغییر همه چیز را دارم. حتی گاهی اوقات فکر نوشتن کتابی جدید برای تدریس هم به ذهنم خطور میکرد.
حال به خوبی میدانم من تنها عضوی کوچک از یک سیستم بسیار بزرگترم که باید وظیفهام را به خوبی انجام دهم و البته میدانم صرف انجام وظیفه هم کافی نیست. به همین خاطر سعی میکنم با تشویق دانشآموزان و علاقهمند کردن آنها به محتوی تدریس، انگیزه لازم برای فراگیری درس را در آنها ایجاد کنم و خدا رو شکر نتیجه هم گرفتهام. با وجود این که از سال گذشته تنها دو ساعت به آموزش زبان انگلیسی در مقطع راهنمایی اختصاص داده شده و اگر این مقدار را در کل سال تحصیلی محاسبه کنیم، جمع کل ساعات تدریسم کمتر از سه روز است (هفتهای یک ساعت و ربع)، دانشآموزانم به خوبی صحبتهایم را متوجه میشوند، به سوالهایم پاسخ میدهند، به خوبی از روی کتاب میخوانند و حتی برای تهیه مواردی مثل کتابهای داستان، فرهنگ لغتهای تصویری، پوستر و … منابع مالی لازم را در اختیارم میگذارند.
ممنون از این که تجربیات ارزندهتون رو با ما به اشتراک میزارید.
سلام دوست من.
من هم از شما بابت این تجزبه ای که به اشتراک گذاشتید تشکر می کنم.
خیلی ملموس بود.من هم اوایل کارهایی کرده ام ، که حالا دلیل همه آنها را بی تجربگی می دانم.
برای شما آرزوی موفقیت روزافزون دارم.
ممنون.
سلام جناب داداشی عزیز.
کاملا درست فرمودید. همه آن افکار و تصمیمها ناشی از بیتجربگی بود. امیدوارم با استفاده از دانش و تجربه محمدرضای عزیز و همچنین شما دوستان بزرگوار روز به روز کیفیت کار و زندگیام را بالاتر برده و در حد توانم این دانش و تجربه را به اطرافیان هم منتقل کنم.
من هم برای شما آرزوی توفیق روزافزون دارم.
مرسی معلم عزیز ….
درسی دوباره….همراه با تفکری عمیق.
اون حس خجالت از دهن گشاد ، باعث یاداوری خاطره ای شد که به تلاش سعی درفراموشیش داشتم.
معتاد شدم به مطالب این سایت
شرمنده دستم خورد به منفی
در واقع از معتاد شدن به این سایت باهات موافقم دوست عزیز
سلام محمدرضا
چیزی که توجه مرا جلب کرد توجه شما به همان قوانین یادگیری بود که پیش تر درمورد مصداق آوری و یافتن تضاد بود!!
اگر از آن قوانین استفاده نمی کردید حالا به این نتیجه نمی رسیدید
ممنون از شما و اندیشیدنتان پایدار باد.
مثال هایی که اتیکت یاد میدند رو خیلی دوست دارم،البته دیدن فیلم هم خوبه ولی نمیدونم فیلم دیدن چرا برام سخته.
سلام
محمد رضاي عزيزم از اينكه با صداقت ستودنيت ،خيلي ساده و دوستانه تجربياتي رو كه تو دنياي كسب و كار بدست آوردي برامون توضيح ميدي واقعاً ازت ممنونم. تا اين قانون سوم كه خيلي لذت بردم و اميدوارم فرصت كني و تجربيات بيشتري رو برامون نقل كني.
بحث تفاوت “همراه” بودن يا “مصلح” بودن، شباهت خيلي زيادي با دو مفهوم “احساس مسئوليت” و “احساس ماموريت” داره.
به نظرم ميرسه كه يكي از دلايل اينكه ما خودمونو مصلح و مامور ميبينيم از غرور كاذبمونه،از اينكه هنوز ياد نگرفتيم كه با كفش ديگران راه بريم (حتي وقتي با كفش ديگران هم راه رفتيم و تا حدي تونستيم دركش كنيم، باز هم بايد بدونيم كه اون كفش ها مال اونه و اندازه پاي اون ،..)
من فکر میکنم این عبارت «محیط کسب و کار» مثال عینی برای هر جامعه ای میتواند باشد. از جامعه کوچکی مثل یک خانواده گرفته تا جامعه بزرگی به وسعت یک مملکت… اینکه هر رئیس جمهور ، هر وزیر، هر استاندار، هر شهردار و بطور کلی هرکسی که وارد یک جامعه ای شد بدون تحقیق راجع به جزئیات این جامعه – فقط به نیت اظهار فضل – دست به تغییر بزند، یکی از بزرگترین تخریب ها را صورت داده است. مدیری که روز اول ورود به سازمان جدید، قبل از خشک شدن حکم مأموریتش دست به تغییر چارت سازمانی میزند را باید ناآگاهترین فرد نسبت به آن سازمان و بدترین انتخاب برای مدیریت آن دانست…
با سلام
فقط اینو بگم خیلی وقتها اگه تغییرات را زود شروع نکنید خودمون هم درگیر همون یکنواختی و اشتباهی میشیم که توی سیستم بوده لذا خیلی هم نباید مثل اونا بود. (نیروی لازم جهت تطابق با محیط کاری همیشه بیش از نیروی لازم جهت تغییر هست) پس حواسمون باشه؟!؟
میشه نتیجه گرفت کارمندی که تازه وارد شرکتی و سازمانی میشه، ابتدا چند ماهی فقط بیاد و بره و سعی کنه شرایط ساختاری شرکت رو درک کنه و در کنار اون وظایف خودش رو به نحو احسن انجام بده.
بعد از گذشت چند ماه از حضورش در شرکت، با توجه به ساختار مناسبی که درک کرده، سعی کنه برای شرکت ارزش آفرینی کنه.
و اگر این ارزش آفرینی ها باعث رشدِ وی در سازمان شد و ارتقا پیدا کرد، در کنار ارزش آفرینی، اعتبار آفرینی رو هم انجام بده.
ضیا جان عزیز
در تایید و تکمیل حرفهاتون میگم که نه تنها کارمندِ تازه وارد ، بلکه اساساً هر فردی که به تازگی وارد یک جمع ، سازمان ، گروه ، تیم یا هر محیطی که در اون فعالیتی (به اشتباه یا درست) در حال انجام هست ، بهترین روش همراهی و نقدِ همراهانه هست نه مصلح شدن و صرفاً به اصلاحاتِ انقلابی فکر کردن . ممنون از تحلیل زیبایی که کردی ضیا جان عزیز
ارادتمند – هومن کلبادی
ممنون هومن جان. : )