هفدهم مارس ۱۹۴۹، لوئیجی تراستولی، کارگر ۲۱ سالهٔ کارخانهٔ فولاد شهر تِرنی در ایتالیا، در یک تظاهرات خیابانی کشته شد. ۱۹۴۹ همان سالی است که سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو شکل گرفت و کارگران – از جمله تراستولی – در مخالفت با عضویت ایتالیا در این پیمان به خیابان‌ها آمده بودند و چون پلیس آن تظاهرات را غیرقانونی می‌دانست، درگیری میان شرکت‌کنندگان در تظاهرات و پلیس درگرفت. کارگران، میله و چوب و ابزارهای کارگاهی‌شان را آورده بودند و پلیس، اسلحه. خشونت بیشتر شد و وقتی پلیس تیراندازی را آغاز کرد، تراستولی که می‌کوشید از دیواری بالا برود و بگریزد، گلوله خورد و کشته شد. تراستولی به یک نماد تبدیل شد. نمادی که خشونت انکارناپذیر پلیس را نشان می‌داد. و البته عاملی برای خشم بیشتر مردم، چون هیچ‌کس به عنوان مقصر مرگ او اعلام نشد. […]

پیش‌نوشت: از یک دهه قبل و حتی پیش‌تر، قصهٔ فیل سفید را در کلاس‌های استراتژی‌ام می‌گفتم و به بهانه‌های مختلف از آن می‌نوشتم. ماجرای فیل سفید را در متمم هم خوانده‌ و شنیده‌اید. خوش‌بختانه آن داستان به تدریج، بیشتر و بیشتر شنیده شد و طی سال‌های اخیر، به بخشی از نُقل و نمک صفحه‌های مدیریتی و آموزش‌های اینستاگرامی هم تبدیل شد. فیل سفید در مدیریت، به صرف پول و منابع برای پروژه‌ها و فعالیتی اشاره می‌کند که دیگر کارایی ندارند. اما چون برای مدت طولانی پای آن‌ها ایستاده‌ایم، جرئت نداریم رهایشان کنیم. اهمیت اصطلاح فیل سفید در این است که روی یک رفتار تکراری و تجربهٔ فراگیر، اسم می‌گذارد. همهٔ ما مصداق‌های «گیر کردن در باتلاق یک پروژه یا تصمیم» را دیده‌ بودیم، اما تعبیر سادهٔ عامه‌فهمی برای آن نداشتیم. اصطلاح فیل سفید صرفاً به […]

پیش‌نوشت: پیش از این یک بار دربارهٔ سبک نگارش ریچارد داوکینز نوشته‌ام؛ زمانی که در مطلب با عنوان «سه درس از کتاب ریچارد داوکینز» سبک نگارش و نگرش او را در گردآوری و تدوین کتاب Modern Science Writing شرح دادم. این چند روز که مشغول مرتب کردن کتابخانه‌ام بودم، دیدم که تا کنون دربارهٔ دو کتاب از ریچارد داوکینز حرف نزده‌ام (یا اگر هم چیزی گفته‌ام، اشاره‌ای گذرا بوده و اکنون در خاطر ندارم): Science in the Soul (چاپ اول: ۲۰۱۷) Books Do Furnish a Life (چاپ اول: ۲۰۲۱) با توجه به این که در ادامه بارها لازم خواهد شد از این دو کتاب نام ببرم، کتاب نخست را به اختصار Soul و کتاب دوم را Books صدا می‌کنم. کتابی در دو جلد دو کتاب Soul و ‌Books را می‌توان جلد اول و جلد دوم یک […]

چند روز پیش هنگام رانندگی، در حالی که ذهنم به شدت مشغول چند مشکل و چالش بود، از سر عادت و بی‌هدف لابه‌لای کتابهای صوتی روی موبایلم می‌چرخیدم که دستم به کتاب داگلاس آدامز خورد. صدای استیون فرای (Stephen Fry) که با شور و هیجان جمله‌های آغازین فصل اول کتاب را می‌خواند در ماشین پیچید. با وجودی که چند سال پیش نسخه کاغذی کتاب را خوانده و نسخه صوتی آن را هم شنیده بودم، اصلاً از تازگی‌اش کم نشده بود. برای چند لحظه از دنیای اطراف جدا شدم و به جهان آدامز پا گذاشتم. حیفم آمد که چند دقیقه از آن لحظات را با شما شریک نشوم. لحن طنز آدامز و خلاقیت شگفت‌انگیزش در طراحی و روایت داستان به قضاوت من واقعاً ستودنی است. شوخی‌هایی که از همان روی جلد آغاز می‌شود: The complete trilogy […]

بعد از مدتی تنبلی و چند هفته به تعویق انداختن، بالاخره فرهنگ معاصر پویا را خریدم. البته دو گزینه‌ پیش رویم بود. یکی دانشنامه‌ی کارا و دیگری همین فرهنگ معاصر پویا. دانشنامه‌ی کارا را به دو علت انتخاب نکردم. یکی رویکرد دانشنامه‌ای آن که نیاز من نبود و دیگری خود بهاء‌الدین خرمشاهی که با او و دستگاه فکری‌اش راحت نیستم و سختم است که هم‌نشین روز و شبم باشد. این بود که نهایتاً محمدرضا باطنی جای خودش را روی میزم پیدا کرد. همیشه انواع دیکشنری‌های انگلیسی به انگلیسی را در دسترس داشتم، اما سراغ نسخه‌های انگلیسی به فارسی نمی‌رفتم. هر بار با خودم می‌‌گفتم روی میز کارم برای چنین کتاب حجیمی جا ندارم و ضمناً معادل‌هایی که خودم بر اساس شرح انگلیسی واژه‌ها انتخاب می‌کنم یا در دیکشنری‌های دیجیتال انگلیسی به فارسی استفاده می‌کنم کافی […]

در گشت و گذاری که در بخش کتابهای تاریخی کتابخانه‌ام داشتم، به کتاب استالین رسیدم. کتاب Stalin که ادوارد راژینسکی آن را «نخستین زندگینامه استالین با جزئیات دقیق و عمیق» توصیف می‌کند، ظاهراً در ایران چند بار ترجمه شده است. نسخه‌ای که من دارم و در سال ۱۳۸۰ خریدم، ترجمه خانم مهوش غلامی است و انتشارات اطلاعات آن را منتشر کرده است. اما در جستجوی مختصری که انجام دادم متوجه شدم نشر ماهی هم این کتاب را با ترجمه آقای آبتین گلکار به بازار عرضه کرده و روی طاقچه هم در دسترس است. دلم می‌خواست به عنوان منتخبی از محتوای کتاب، بخشی از فصل شانزدهم آن را با عنوان «نابودی خلقِ مغضوب من» برایتان نقل کنم. اما دیدم طولانی می‌شود و جزئیات فراوانی دارد که شاید اگر کتاب را پیوسته نخوانده باشید، کمی گُنگ یا […]

بعد از این‌که مطلبی را درباره‌ی کتاب کشف شمال حقیقی منتشر کردم، دوست عزیز و گرامی‌ام سرکار خانم سمیه محمدی (مدیر انتشارات آریاناقلم) برایم پیامی فرستادند که به علت مفید و آموزنده بودن محتوای پیام، تصمیم گرفتم آن را در قالب یک مطلب مستقل منتشر کنم. البته تأکید ایشان – به درستی – این بود که متن را نه به عنوان توضیح ناشر یا جوابیه و نه در نقش مدیر انتشارات، بلکه به عنوان دیدگاه یک دوست نوشته‌اند و پیشنهادم این است که شما هم آن را نه به عنوان جوابیه، بلکه به عنوان نظر یکی از دوستان عزیز و همراه‌مان بخوانید: من این کتاب رو تقریباً کامل خواندم و وقتی شروع به خواندن این کتاب کردم فصل اول برام خسته‌کننده بود اما فصل دوم را دوست داشتم؛ و بخش‌هایی از بخش سوم را. بعد […]

لحظه‌نگارها، قرار بوده عکس‌هایی با توضیحات کوتاه باشند؛ در حد پست‌های ساده‌ی اینستاگرامی. این بار گفتم به مناسبت درگذشت دکتر حیدری، عکس پیرترین کتاب کتابخانه‌ام را در این‌جا بگذارم: اولین کتاب دکتر حیدری که بیش از نیم قرن پیش، در سال ۱۳۴۷ با عنوان شورای دولتی (مطالعه‌ی تطبیقی در دادرسی اداری) نوشته شده است. واقعیت این است که از محتوای کتاب چندان سر در نمی‌آورم. هم تخصصی در موضوع آن ندارم و هم از دوره‌ی نگارش کتاب، زمان زیادی گذشته و محتوای آن، قدیمی شده است. اما هم‌چنان دقت و وسواس نویسنده در همه‌جای کتاب مشخص و نمایان است و توجه خاص او به ارجاعات و منابع، دقت و وسواس نویسنده‌ی حقوق‌دان کتاب را منعکس می‌کند. از ویژگی‌های دیگر این کتاب هم می‌توان به تلاش دکتر مسعود حیدری برای ساختن واژه‌های فارسی مرتبط با این حوزه […]

طاهره زیر مطلبی که با عنوان از عشق به مقیاس تا ایران مال نوشته بودم یادآوری کرد که ظاهراً زمانی قول داده‌ام عکسی از کتابخانه‌ام در روزنوشته‌ها بگذارم. البته قبلاً به بهانه‌های مختلف چنین کاری کرده‌ام، اما ظاهراً موضوع اصلی «عکس با کیفیت» است که بتوان در آن عنوان کتابها را دید. با بررسی آرشیو عکس‌هایم دیدم چند عکس دارم که کاملاً جدید نیستند؛ اما قدیمی هم نیستند و شاید به‌کار بیایند. فقط به خاطر داشته باشید که من الزاماً همه‌ی کتابهایی را که در این تصاویر می‌بینید، توصیه نمی‌کنم و برای مطالعه مناسب نمی‌دانم. حتی محتوای تعدادی از آن‌ها را ضعیف و بعضاً به‌کلی نادرست می‌دانم. بعضی از این‌ها هدیه هستند و انتخاب من نبوده‌اند؛ برخی دیگر را هم پس از خریدن و خواندن، نپسندیده‌ام. اما به علت‌ها و ملاحظات مختلف (و گاهی از سر […]