نام مقاله : اقتصاد موگابه‌ای

نام مؤلف : حسین عبده تبریزی
نام مترجم : _
تاريخ‌ انتشار : ۲۷ مرداد ۱۳۸۶
اول‌بار چاپ ‌شده در نشريه : روزنامه سرمایه

رابرت موگابه ۸۳ ساله اكنون ۲۷ سال است كه دولت زيمبابوه را در اختيار دارد. سابقه انقلابي وي به دهه ۶۰ قرن گذشته برمي گردد كه در مقام رهبري ماركسيست درگير جنگ چريكي با نژادپرستان سفيد و دولت رودزيا شد. در زمان دانشجويي در آفريقاي جنوبي با آزادي خواهاني چون ژوليوس نيررره و كنيث كواندا آشنا شد. خوب درس خواند و مدعي شد كه غير از هفت مدرك دانشگاهي كه از دانشگاه هاي مختلف آفريقا دارد، «دانش نامه خشونت» نيز جزو اندوخته هاي اوست.

هنگام تدريس در دبستاني در كشور غنا به سال ۱۹۶۰، تحت تاثير افكار نخست وزير غنا، قوام نكرومه، قرار گرفت و از مؤسسه ايدئو لوژي قوام نكرومه به همراه بعضي ديگر از كادرهاي حزب اتحاد ملي آفريقايي زيمبابوه آموزش گرفت. وي در سال ۱۹۶۰ به رودزياي جنوبي برگشت و با تشكيل احزاب متعدد با يان اسميت، رهبر نژادپرست رودزيا، به مبارزه پرداخت. نهايتا در سال ۱۹۶۴ دستگير شد و تا سال ۱۹۷۴ در زندان باقي ماند. طي ۱۰ سال ايام زندان، موگابه معروف شد و به فعاليت هاي سياسي خود از داخل زندان ادامه داد و حتي از درون زندان عليه رهبري حزب «زانو» كودتا كرد و جبهه انقلابي حزب زانو را سروسامان داد. پس از اعلام آمادگي دولت در سال ۱۹۷۸ براي توقف ادامه حكومت نژادپرستانه سفيدها در رودزيا و با تشكيل دولت آشتي ملي و با پذيرش ۲۰ عضو سفيدپوست در مجلس و تعهد به عدم تغيير قانون اساسي به مدت ۱۰ سال، نهايتا در فوريه ۱۹۸۰، موگابه به قدرت رسيد.

با توجه به تاريخچه يادشده در بالا، در سوابق انقلابي موگابه، در انگيزه و خواست وي به تبديل زيمبابوه (رودزياي نژادپرست ديروز) به كشوري پيشرفته و تامين نيازهاي رفاهي و مادي مردم و در تلاش ها و ازخودگذشتگي هاي وي در جهت بهبود شرايط مردم ترديدي نمي توان داشت. متاسفانه، به رغم آن گذشته انقلابي و با وجود نيت خيرخواهانه، امروز رابرت موگابه مشكلات عظيم اقتصادي براي مردم كشورش ايجاد كرده است، به گونه اي كه كل اقتصاد در مرحله از هم پاشيدگي كامل است و زندگاني بسياري از مردم به طور كامل فلج شده است; مشكلاتي كه عمدتاً ناشي از باور موگابه به اين مساله است كه مي تواند علم اقتصاد جديدي را خلق كند.

طي هفت سال گذشته، اقتصاد زيمبابوه و كيفيت زندگي مردم به طور دايمي در مسير سقوط بوده است. اين وضعيت به قدري وخيم شده است كه حتي همرزمان گذشته وي و اعضاي برجسته حزبي كه او خود آن را رهبري مي كند، به انتقاد از سياست هاي اقتصادي موگابه پرداخته اند. در ماه هاي اخير، خدمات برق رساني به مرحله توقف رسيده است، قطعي آب باعث شيوع وبا در پايتخت شده است و در بعضي مناطق خدمات عمومي تقريباً قطع شده است. هر چند دولت در چند نوبت، حقوق دولتي ها را ۱۰ برابر افزايش داده است، اما به لحاظ تورم حاد، كاركردن براي دولت بي معنا شده است. جمعيت ۱۱۰ هزار نفري معلمان مدعي اند تقريبا رايگان كار مي كنند و پول بيش تري مي خواهند. با توجه به تورم، حقوق بسيار افزايش يافته آنان اكنون زير ۱۰ دلار امريكايي در ماه است. پزشكان و پرستاران بارها اعتصاب كرده اند و افزايش ۰۰۰ر۱۰ درصدي حقوق و مزايا را درخواست كرده اند. خدمات بهداشتي اكنون ديگر تقريبا وجود خارجي ندارد. زيرساخت هاي ضعيف گذشته هم اكنون يكي پس از ديگري فرو مي ريزد و كاهش ارايه خدمات آموزشي و بهداشتي به مرزهاي خطرناك رسيده است. از هر چهار نفر زيمبابوه اي، يك نفر اسير بيماري ايدز است.

عمده ترين وجه بحران اقتصادي كه به سياست هاي موگابه مربوط است «تورم مزمن و حاد» مي باشد. هر چند براي سال ۲۰۰۷، صندوق بين المللي پول نرخ تورم را دو برابر نرخ تورم پيش بيني شده توسط دولت زيمبابوه يعني فقط ۱۵۵ درصد پيش بيني كرده بود، اما مشكلاتي كه از اوايل سال ۲۰۰۰ تورم حاد در اقتصاد آن كشور را باعث شده بود، شتاب بسيار گسترده تري از پيش بيني هاي انجام شده گرفته و در اوت ۲۰۰۷ به رقم غيرقابل تصور ۰۰۰ر۱۰ درصد در سال رسيد.

چنين تحولي يك ماه پس از آن رخ داد كه رييس جمهوري زيمبابوه به بازرگانان سراسر كشور دستور داد قيمت ها را به نصف و حتي بيش تر كاهش دهند. چنين دستوري كافي بود تا مايحتاج مردم از قبيل نان، شكر و ذرت به يك باره از قفسه مغازه ها و فروشگاه ها ناپديد شود; موجودي گوشت به صفر برسد; گازولين تقريبا ناياب شود; به دليل كمبود دارو، بيماران در بيمارستان ها در بستر مرگ قرار گيرند و برق و آب قطع شود.

سياست هاي دولت باعث شده است مغازه داران به مخفي كردن كالاهاي خود و احتكار بپردازند. توليد صنعتي در چنين شرايطي به صفر نزديك شده است، چون كسب و كارها نمي توانند كالاها را به قيمتي كم تر از قيمت هاي كنترلي دولت توليد كنند. چون از توليدكنندگان مواد اوليه خواسته مي شود مواد اوليه را با زيان به كارخانه ها بفروشند، آن ها نيز دست از كار كشيده اند. كسب و كارها شروع به اخراج گسترده كارگران يا كاهش ساعات كار آن ها كرده اند.
از هر پنج شهروند زيمبابوه چهار نفر بيكارند. هر روز چند هزار نفر از مرزها به كشورهاي همسايه فرار مي كنند.

آن چه از سال ۲۰۰۰ تا امروز اتفاق افتاده است ناشي از ناآرامي هاي سياسي، فرار سرمايه و سوء مديريت اقتصادي است كه عمدتا به دخالت گسترده دولت در اقتصاد و اتخاذ سياست هاي اداري و دستوري در قيمت گذاري برمي گردد.

آنچه به خطر افتاده است، زندگي ۱۰ يا ۱۱ ميليون نفري نيست كه به هر حال زير خط فقر زندگي مي كردند، بلكه زندگي طبقه متوسط نيز به شدت آسيب ديده است. دو ونيم ميليون نفر زيمبابوه اي كه به خارج از كشور فرار كرده اند، اكنون فشار حمايت از طبقه متوسط داخل كشور را بر دوش دارند. اخراج بسياري از شاغلان، فشار بيش تري بر اين طبقه وارد مي كند.

واحد پول آفريقاي جنوبي يعني رند جايگزين دلار بدون ارزش زيمبابوه شده است. بازنشستگان كه دريافتي شان به دليل تورم مزمن به صفر نزديك شده است، براي خريد ضروريات ادامه حيات پولي ندارند و از صف طبقه متوسط جدا مي شوند.

در پي هرج ومرجي كه پس از فرمان ۲۶ ژوئن ۲۰۰۷ رييس جمهوري براي كاهش قيمت ها بروز كرده است، مغازه داراني كه به فرمان جديد تن در ندهند، به زندان خواهند افتاد. فروشگاه هايي كه بسته بمانند يا دوباره موجودي كالاي خود را تامين نكنند، توسط دولت ضبط مي شوند. يكي از معاونان رييس جمهوري در سخنراني ۱۸ ژوئن خود مي گويد: «ما در ميدان جنگ هستيم. اجازه نخواهيم داد قفسه فروشگاه ها خالي از كالابماند.» معناي نرخ تورم سالانه ۰۰۰ر۱۰ درصدي آن است كه يك قرص نان كه امروز خريداري شود، ۱۰۰ برابر گران تر از رقمي است كه در سال قبل براي آن پرداخت مي شده است. البته، دستمزدها با چنين شتابي بالانمي رود. در چنين شرايطي، روشن است مردم پول را نگاه نمي دارند و بلافاصله تبديل به كالاي ديگري مي كنند، تا آن جا كه اقتصاد تهاتري جاي خود را به اقتصاد پولي داده است. با توجه به نظام كنترل قيمت هاي دولت، ديگر تقريبا همه معاملات در بازار سياه انجام مي شود. نرخ ارز در بازار سياه حداقل به ۲۰ برابر نرخ ارز رسمي رسيده است. از اين رو، كساني كه به ارز دولتي دسترسي دارند، سودهاي عظيمي را ناعادلانه به دست مي آورند.

بسياري از اقتصاددانان شروع مشكل بروز تورم ها را برنامه اصلاحات ارضي موگابه مي دانند. از آن جا كه اراضي پرحاصل در اختيار سفيدپوستان بود، موگابه به دنبال تغيير مالكيت در اين عرصه بود. در سال ۱۹۹۹، دولت بدون توجه به مباني علم اقتصاد، برنامه اي جهت تصرف اراضي كشاورزي به نفع سياه پوستان و بدون پرداخت غرامت به مالكان اعلام كرد. صدها مزرعه غالبا توسط افراد محلي به تصرف درآمد و البته مقامات ارشد دولت نيز فرصت را براي تصرف اراضي سفيدپوستان به نام خود مغتنم ديدند. كشوري كه صادركننده محصولات كشاورزي بود، به يك باره نيازمند واردات محصولات شد. به دليل كاهش صادرات محصولات كشاورزي و تقريبا توقف كامل صنعت توريسم، اين كشور با مشكل ارز نيز به طور جدي مواجه شد. سياست به اصطلاح حمايت دولت از توليدكنندگان داخلي در چنين شرايطي باعث شد، دولت از ورود محصولات نيز تا حدي جلوگيري كند، و به اين ترتيب بحران غذا بروز كرد.

دولت موگابه برخلاف اقتصاددانان، اصلاحات ارضي را سرچشمه مشكلات نمي داند. «اصلاحات ارضي رابطه اي با مشكلات اقتصادي كشور ندارد.» در عوض، انگشت اتهام به سمت اخلال گران غربي و به ويژه بريتانيا نشانه رفته است كه قدرت استعماري گذشته است. «مسووليت با آن هاست.»

هزاران نفر دستگير شده اند، چون دستور كاهش ۵۰ درصدي قيمت ها را به اجرا در نياورده اند. همزمان دولت مي خواهد مالكيت كسب و كارهاي خارجيان را به گونه اي تغيير دهد كه سياه پوستان اكثريت كنترل كننده داشته باشند.

البته قيمت ها در بورس اوراق بهادار نيز به شدت افزايش يافته است و اين بورس از نظر بازده، بالاترين نرخ بازده را در سطح جهاني كسب كرده است. هرچه دولت بيش تر پول چاپ مي كند و نرخ بهره كنترل مي شود تا بالانرود و نرخ بهره با مقدار نقدينگي همخوان نيست، دارايي هايي چون سهام، سپر ضدتورمي مناسبي مي باشند. در نتيجه، نرخ سهام با شدتي بيش از قيمت خرده فروشي كالاها رشد مي كند.

در پي فرمان رييس جمهوري، كار به جايي رسيده است كه باند مسلحي از ناظران قيمت، عملكرد فروشگاه ها و كارخانه ها را زيرنظر مي گيرند و گاه و بيگاه دستور كاهش قيمت مي دهند و متخلفان را دستگير مي كنند. هرچند كه مردم عادي گاهي از حمله به فروشگاه ها و كارخانه ها طرفي مي بندند و جنسي را ارزان خريداري مي كنند، اما منتقدان دولت معتقدند عمده اجناسي كه به اين ترتيب و به زور اسلحه با تخفيف به فروش مي رسد، نصيب افراد پليس، ارتش و كادرهاي حزب موگابه مي شود.

به عنوان نمونه در ماه ژوئن، در شهري كوچك در منطقه مرزي باتسوانا، صفي از خريداران جلوي مغازه كفش فروشي قبل از ساعت بازكردن مغازه شكل مي گيرد. وقتي فروشگاه باز مي شود، ناظران كنترل قيمت دولت فرا مي رسند، جلو مي افتند و مردم در پي آنان اجناس را به قيمت هاي كاهش يافته دستوري خريداري مي كنند. حادثه با سرقت تفاوت چنداني ندارد، چون عمده موجودي ها را در ماشين افرادي مي ريزند كه از مقامات دولتي اند. كنترل قيمت البته همواره با فساد گسترده همراه مي شود.

مشكل رييس جمهور زيمبابوه اختراع مجدد چرخ چاه است. وي آموخته هاي علم اقتصاد را نمي پذيرد، و خود در پي آن است كه راه هاي بديع و تازه اي را براي مشكلات اقتصادي آن كشور و به ويژه تورم حاد و مزمن آن، ارايه دهد. چاپ اسكناس، كنترل قيمت ها، صدور فرمان كاهش نرخ بهره و قيمت ها، تحديد صادرات و واردات، … به دنبال اعمال سياست هاي نادرست در تصرف اراضي و مزارع، اقتصاد كشور را به نقطه اي رسانده است كه خروج از آن بدون تحمل هزينه هاي عظيم ناممكن به نظر مي رسد. انقلابي ديروز و فدايي مردم، امروز به بلاي جان آن ها بدل شده است. ندانم كاري در سياست هاي اقتصادي خط بطلان بر اهداف خيرخواهانه موگابه كشيده است. خيرخواهي او براي سياه پوستان كشورش داستان «خاله خرسه» را تداعي مي كند. زيمبابوه دچار فلاكتي است كه از عدم توجه به تجربه هاي آزمون شده اقتصاد ريشه مي گيرد. در قبال اين همه، موگابه و دولت او نظر متفاوتي دارد.

دولت سخت بر سر مواضع خود ايستاده است. موگابه كاهش قيمت ها را «ضربه اي براي مقابله با تورم مزمن نمي داند، بلكه آن را مبارزه با سودجويي كسب و كارهايي مي داند كه به دامن توطئه گران غربي افتاده اند تا زيمبابوه را به عصر استعمار برگردانند؛ ايجاد تورم مزمن و حاد بخشي از توطئه آن استعمارگران است.»

حسين عبده تبريزي

روزنامه سرمايه، شماره ۵۳۲ به تاريخ ۲۷/۵/۸۶، صفحه ۱ (صفحه اول );’

مردم همواره قهرمانی دارند که او را برمی‏ کشند و بزرگ می دارند…. و درست از همین جا است که یک جبار زاده می شود؛ وقتی برای اولین بار در نقش یک حامی بر صحنه می آید.
: افلاطون
کسی که با هیولاها نبرد می کند باید مراقب باشد که خود به هیولا تبدیل نشود. اگر مدتی طولانی به مغاک خیره شوید، مغاک هم به شما خیره خواهد شد.
: نیچه

سلام
کامنت من درباره مشکل سایت تائید نشد دوباره هم فرستاندم اما تائید نشد
قصدم گفتن مشکل فنی سایت بود نه چیز دیگه!

من بازنده بازی خودم شدم. وقتی می خواید یه بازی شروع کنید به آخرش هم فک کنید که تحمل بازنده بودن رو دارین یا نه.

محمد رضا شعبانعلی! من تازه با شما و سایت تون آشنا شدم. دو سه ماه نهایتا. به نظرم افرادی که اینجا میان تو یک چیز مشترکن و اون اینکه دوست دارن پیشرفت کنن و بیشتر بفهمند و بدانند. بعضی ها از وضع امروزشون راضی اند و بعضی دیگر(بیشترشون) ناراضی. ولی جوهر پیشرفت و دانستن رو دارن یا حداقل میخوان داشته باشن
تو این مدت کم خیلی خیلی زیاد از نوشته هات و صحبت هات یاد گرفتم. من همیشه افرادی مثل شما رو دوست دارم افرادی که متر دارن. یعنی یک سلیقه یک جهان بینی یک شخصیتی دارند که مال خودشونه. می فهمنش و میشناسنش و میتونن از خودشون دقاع کنن
افراد کمی مثل شما هستن و همه تبلیغ جامعه و خانواده و حکومت اینه که اینطوری نباشین
فردی که رتبه یک کنکور میشه، این همه گشته و معاشرت کرده مطمئنا خیلی خیلی بیشتر از من و ماهایی میفهمد که نخواسته ایم یا نتوانسته ایم یا تنبل بوده ایم
مطالعه مطالب سایت و مرام نامه و شنیدن چند فایل صوتی باعث شده کمی در مورد دنیا و ادم های دوست داشتنی شما بدانم ولی دوست دارم بیشتر و شاید کمی صریح تر در مورد مسائل اجتماعی فرهنگی و سیاسی و حتی دینی و عقیدتی بنویسید، نظر دهید و روشن ترمان کنید
در جامعه ای که امثال خیلی ها دوست ندارن خیلی هایمان نفهمیم سخت است گفتن و نوشتن. ولی من و ماهایی که در میان ادم های کوچک و آبادی های کوچک زندگی میکنیم دوست داریم امثال شما صریح تر و بیشتر حرف بزنند. البته تا جایی که مقدروه. ارادتمند شما هستم

کتابی رو دارم تموم میکنم به نام assholism (نویسنده دکتر خاویر کرمنت)
توصیف همه آدم های بشعوره خود نویسنده معتقده یک بیشعور بوده ولی تونسته خودشو درمان کنه
پیشنهاد میکنم همتون یه نگاه بهش بندازین
نکته های زیادی نداره ولی همون دو سه مطلبی که روش مانور میده خیلی مهمن
مثلا اینکه بیشعوری یک بیماریه و باید درمان بشه و …
خیلی زود میتونید تمومش کنید

محمد رضا جان، یک اصطلاحی ما داریم که که می گه طرف «امر برش مشتبه » شده، خیلی حال غریبی است و متوجه شدم که هیچ کس هم ازش مصون نیست .
حالتی است که فرد بر اثر یک موفقیت احساس می کنه روش موفقیت رو پیدا کرده و این یافتن رو جزو عطیه های الهی به خودش می دونه؛ این موفقیت می تونه توی مسایل اجتماعی مثل پیشرفت یک ملت یا یک کشور باشه. در این مرحله فرد پایمردی روی عقاید و افکار و روش هاش رو به شدت پیگیری می کنه و ذهنش قفل میشه.
گاهی شاید کسانی مثل مصدق و یا گاندی هم بهش مبتلا شدن، اخیراً هم که یک نمونه حادش رو همون تجره کردیم. شاید بهترین پیشگیری رو نلسون ماندلا انجام داد تا به این بیماری دچار نشه، پس از یک دوره مدیریت خودش کنار رفت و میدان رو به دیگر مدیران سپرد.
کاش برخی دیگر مدیرانی که بعضاً بیش از بیست سال است که بر مناصب انتصابی تکیه زده اند متوجه این بیماری می شدند.

واقعا متوجه نیستند که قدرت واقعی یک حاکمیت، حمایت مردمی از حاکمیته؟!

“از آن روزهایی که موگابه، بت مردم زیمبابوه بود و قرار بود آنها را از استعمار سفیدپوستان نجات دهد…”
چقدر این داستان واسه ما آشنا و قابل لمس هستش ادم هایی که هر زمینه ای ازشون بت میسازیم و در حد پرستش اونا رو بالا می بریم و …..

سلام
به شدت دنبال اون فایل رادیو مذاکره که با آقای ناصر واثقی مصاحبه کردید هستم
رضا نیازمندکه توی تجارت فردا از پروژه مدیریت هاروارد حرف زد ولی زیاد بازش نکرد
فکر کنم خیلی شنیدنی باید باشه 🙂

سلام محمد رضا من کتاب ائین شهریارو داشتم میخوندم
تمام بدنم لرزید وقتی میبینم چه قدر اصول ماکیاولی مشهودانه تحت انواع اسم های دیگه خیلی نزدیک یا خیلی دور در این کره جغرافیایی داره اعمال میشه
من بیشنهادم اینه که اگر میخواهید یک کتاب خوب بخونید همین کتاب رو چند بار بخونید

سلام محمدرضا
اول از همه که پی نوشتات کنار متن اصلیت شبیه صفر جلوی یک میمونه(نه اینکه به تنهایی بی معنی باشه ولی احساس میکنی یه چیزی کم داره). خلاصه و ارزشمند. من دوسشون دارم. به عنوان نمونه موگابه برای من از اول نوشته هات تا پی نوشتت کلی تغییر کرد.
دوم این مدت خیلی کم نوشتم ولی همیشه بودم و خوندم. خواستم بدونی هنوز دنبالت میکنمو افسوس کمتر بهت میرسم
سوم گزارش شخصی مذاکرتو خوندم با تمام کامنتاش.نمیخواستم تعریف و تمجیدی کنم تا فکر کنی زبون می ریزم. ولی نمیتونم نگم خیلی خوب بود. ممنونم ازت.
چهارم می خوام از یه تجربه بگم واسه اهل این خونه:مدتیه کارهایی که برای انجام دادنشون به توانمندی بقیه نیاز دارم رو تا مراحل آشنایی و راه اندازی اولیش رو خودم می خونم و یاد میگیرم و انجام میدم، از یه جایی به بعد میسپارم به با سوادای اون حوزه. نمیدونم براساس علم مدیریت درسته یا نه ولی حس خوبی داره و جلوی سوء استفاده های یکسری از افراد رو هم میگیره.