آقای شعبانعلی،
همان طور که قبلاً خدمتتان گفتم( و متاسفانه پاسخی از شما دریافت نشد)، خیلی از این عبارات قصار گمراه کننده هستند، و ظاهراً شما به احتمال قوی، به علت اینکه اکثر آدمها، به علل قابل ذکر، از آنها خوششان میآید، زیاد از آنها استفاده میکنید. این گفته ی اخیر شما هیچ گونه پشتوانه ی علمی، ادبی، فلسفی، روانشناختی، نجاری و آهنگری ندارد. شاید بتوان در حرفه ی سریش کاری زیربنائی برای آن پیدا کرد. آخر برادر من آن تحقیق که فرموده اید، اعتبارش را از کجا یافته، که شما بر اساس آن، و چسباندن «من دیگر تو» به آن(که خود محل بحث و تحقیق است)، نتیجه گیری می کنید که “اگر دیدی که در مورد کسی سریع قضاوت میکنی بدان که عاشقش نیستی”؟
اگر من وشما در ایوانی نشسته، ودر حال کشیدن قلیان، تک و تعریف می کردیم، باکی نبود. حرف های نو، هر چقدر هم که اشتباه باشد، اگر عوامل جالب و هیجان انگیزی در آنها وجود داشته باشد، ممکن است انسان را به فکر فرو ببرد و به هر حال نتیجه ای عاید شود. هرچند خود این امر از حیث بازده ای که دارد و صَرف زمان، قابل تأمل است. اما در اینجا افرادی هستند که اکثراً، بدون اینکه به هیچ نحو قصد توهین داشته باشم، باید بگویم، بدون تجزیه و تحلیل دقیق، ظاهراً قصد به کار بردن آموزه های شما را دارند. از این روست حساسیت گفته های شما. اگر شکی در مورد این قضیه ی«بدون تجزیه و تحلیل» دارید، خوشحال می شوم آنرا به وضوح به شما نشان دهم.
اساساً این حرف درستی نیست که آدم ها در مورد خودشان کندتر قضاوت می کنند. انسان ها، درست مانند سایر جانوران، دائماً در حال مقایسه ی خود با دیگران هستند. اصلاً تا خصوصیتی را در خود تشخیص ندهند، آن را صفت قابل ارزیابی در دیگران نمی دانند. تازه در آن هنگام نیز (به شکل نزولی با افزایش سن)، معمولاً به خود نمره ی بالا تری می دهند. مثلاً وقتی شما می بینید که کسی تدریس می کند، یا حرف نوئی می زند، بلافاصله ممکن است آنرا با نحوه ی تدریس خود و حرف های نوی خود مقایسه کنید. حال اگر خیلی با انصاف باشید، نمره ی عادلانه تری به خود می دهید. اما به هر تقدیر، به خود نمره می دهید.
اینکه از شما پرسیده شود که به خود چه نمره ای می دهید، و نحوه ی پاسخ دادن شما، قضیه ی کاملاً متفاوتی است. در اینجا دیگر شما نمی توانید به راحتی بگوئید که “من خیلی آدم با حالی هستم”؛ زیرا مورد تخطئه قرار می گیرید.
اگر بخواهید با خرقه ی درویشی سر آدم ها و خود را کلاه بگذارید، می گوئید که “من خاک کف کفش شما هستم”.
از آن طرف، اگر هم خود بزرگ بینی شما از حد معینی تجاوز کند، می گوئید: “نمی خواهم از خود تعریف کنم ولی…” که این دو به هیچ عنوان مانعةالجمع نیستند. ممکن است همین امر باعث شده باشد که شما بفرمائید که آدم ها در مورد خودشان مشکل نمره می دهند.
بعد هم، اگر مانع دیگری بر سر راه قضاوت آدم ها در مورد خودشان باشد، بیشتر از هر چیز، همانا حساس بودن قضیه در تأثیری که «قضاوت در مورد خود» بر ایجاد یا ازاله ی اعتماد به نفس در فرد دارد، است . آقای شعبانعلی، آخر برادر من، شما که ماشالله آنقدر در باب فرهنگ اهتمام ورزیده اید، حتماً می‌دانید که متوسط مردم، در این کشور و یا کشور های دیگر، در نمره دادن به دیگران، آنقدرها به امر پردازش اطلاعات روی نمی آورند؟! شما حکماً به این امر واقفید که نمره دادن بیشتر آدم ها به هم، بر اساس سلیقه ی آنهاست و نه محاسبات آنان. آنها ابتدا انتخاب می کنند و سپس به آنها نمره داده و در صدد توجیه رفتار فرد مورد نظرشان بر می آیند.در بعضی از موقعیت ها، مانند انتخاباتی که در کشور ها صورت می گیرد، این امر به خوبی مشهود است. اگر این طور نبود، آدم ها، بعد از چند سال از انتخابشان، آنقدر پشیمان نمی شدند.
اگر فردی غیر از شما، در صفحه ی فیس بوک شما، یا در همین جا، مطالب جالبی بنویسد، یک لایک ناقابل هم دریافت نخواهد کرد؛ در صورتی که، ممکن است ده ها «لایک» (که ناگفته نماند، من آنرا بسیار چیز منحرف کننده ای می دانم)، نصیب نوشته هائی از شما شود که احتمالاً آنان دریافت زیادی هم از آن نداشته اند(مانند آنچه خانم faeze در بالای همین ستون به آن اذعان داشته‌اند) -این گفته، به هیچ نحو نافی ارزش نوشته های شما نیست. شما حتماً دیده اید که تعاقب دو پدیده ی «دوستی» و “نمره‌ی بالا”، معمولاً به همین صورت «دوستی» سپس “نمره‌ی بالا” است و نه “نمره‌ی بالا” سپس «دوستی».
من نمی خواهم در این مورد کلام آخر را گفته باشم و بحث در این ابواب بسیار می توان کرد؛ فقط می خواهم توجه شما را به این نکته جلب کنم که سرو ته این گونه موضوعات را نمی توان با جملاتِ(در بهترین وضعیت) هوشمندانه و خلق الساعه ی قصار، به هم آورد.
خانم الهام، برای استفاده از دستورالعمل شما، با یک پارادوکس جدی مواجه حواهد شد. به این معنی که اگر وی عاشق نباشد، به طور معمول، لزومی برای کاربرد این دستورالعمل نمی‌یابد. اگر این لزوم وجود داشته باشد، و در واقع سریع قضاوت نکردن، شرط کافی هم باشد، معنی آن این است که خانم الهام می‌تواند مشکوک باشد به اینکه عاشق هر کسی که در دایره‌ی ارتباطات او قرار دارد، هست یا نه. شرط عاشق بودن این است که وی در مورد آن فرد سریع قضاوت نکند. در این صورت، بایستی دانه،دانه، همه‌ی افراد را امتحان کند تا ببیند آیا کسی هست که نتواند در مورد او سریع قضاوت کند(به شرطی که بداند سریع یعنی چه!) اولین کسی را که یافت، فکر می‌کند که اگر شرط آقای شعبانعلی، شرط لازم و کافی باشد، باید قاعدتاً این همان فردی باشد که وی عاشق اوست. در اینجا اگر به استاد اعتماد لازم را داشته باشد، می‌تواند تا اطلاع ثانوی آن فرد را عشق قطعی خود اعلام کند، مگر اینکه قبلاً یک چیزهائی در مورد داشتن «احساس» در عشق، به گوشش خورده باشد. در این صورت، به این صرافت می‌افتد که احتمالاً منظور استاد، این نبوده است که شرط فوق، شرط کافی هم هست. با احتساب این موضوع، فکر می‌کند که حتماً ابتدا باید احساس عشق به کسی بکند تا بعد صحت و سقم آنرا ، با روش استاد، تعیین کند. در اینجا این سوال برای او به وجود میآید که اگر «احساس عشق» با خود «عشق» یکی است، که با همان احساس عشق، مقصود حاصل آمده، و دیگر نیازی به امتحان “سرعت قضاوت” نیست. و اگر عشق چیزی به جز احساس عشق است، آن چیز اساساً چیست وچه موقع محقق می‌شود؟ آیا در اینجا تشخیص سره از ناسره مطرح است، که همان تشخیص عشق راستین از عشق دروغین باشد؟ دراین صورت «راستین» و «دروغین» به چه عواملی به غیر از احساس مربوط می‌شوند؟ آیا بحث بر سردوام عشق است؟ اگر این طور باشد، عبارات راستین و دروغین مصداقی در این مورد ندارند. لیوان یک بار مصرف را لیوان دروغین نمی گویند!
از طرف دیگر در دستورالعمل، راجع به راستین یا دروغین بودن عشق، سخنی گفته نشده و فقط بحث دائر بوده است بر تشخیص بین «عشق» و «غیر عشق؛ در چنین حالتی، چه فرقی می‌تواند بین «احساس عشق» و «عشق» وجود داشته باشد؟!
به هر تقدیر خانم الهام مجبور می‌شود منتظر‌شود تا اولین احساس عشق فرا برسد. آنگاه نوبت به این می‌رسد که کرونومتری را که از قبل از یکی از ورزشی فروشی‌های میدان منیریه ابتیاع کرده است، از کیف خود بیرون آورده و فوراً دکمه‌ی آن را فشاردهد. بعد که خیالش از جهت معین بودن نقطه‌ی شروع عشق راحت شد، یادش می‌افتد که از استاد نپرسیده که «به سرعت» یعنی چقدر؟ مثلاً زیر ده ثانیه، یا ده روز، یا ده ماه و یا ده سال؟ در اینجا به نظرش می‌رسد که به استاد اس-ام-اس زده و بگوید که ایشان طبق آن داستان قدیمی، فراموش کرده میزان نمک دیزی را بگوید! جواب اس-ام-اس می‌آید؛ استاد نوشته:”الهام جان، چرا آنقدر مته به خشخاش می‌گذاری؟ مگر خودت نبودی که گفتی جواب علمی نمی‌خواهی؟ «به سرعت» حدوداً مشخص است دیگر! یعنی “به سرعت»”. خانم الهام با تمام ارادتی که به استاد دارد، ماهیان دراز(هم ردیف سالیان دراز) به چرخش عقربه های کرونومتر و بعد که باتری آن تمام شد، ساعت و بعد هم تقویم، با نگرانی نگاه می‌کند، و هماره در این اندیشه است که نکند قبل از اینکه ایام «به سرعت» تمام شده باشد، قضاوتی بکند و عشق، باطل اعلام شود و او هم با خبر نشود!
موردی که ممکن است در این اثنا پیش بیاید، این است که به هر صورت اگر معلوم شود که معیار «به سرعت» بودن چیست، و قبل از موعد مقرر، ایشان قضاوتی در مورد آن فرد بنماید که حاکی از ضایع بودن آن فرد باشد، احتمال دارد به خود بگوید: “این چگونه احساسی است در من، که با این همه که می‌دانم او فرد ناشایستی است، باز هم او را دوست دارم؟ آیا عشق چیزی به جز این است؟ و آیا هر چه به جز این، کاسبکاری نیست، هرچند با نتایجی کمتر دردناک؟”.
از طرف دیگر، ممکن است ده سال بگذرد و خانم الهام قضاوتی در مورد فرد مورد نظر ننماید. با توجه به بی ارتباط بودن وجود عشق با دوام آن، که ذکر آن رفت، آیا می‌توان ادعا کرد که آن یک عشق بوده است؟ اگر بناست که خصوصیات شخصیتی انسان ها و ارزیابی آن، در ماهیت عشق مؤثر نباشد، چه فرقی بین عشق یک روزه و عشق ده ساله است؟
با احترام.