سلام محمدرضا
از روزی که مطلب موضع گیری رو خوندم، برای اینکه بتونم آگاهانه تر موضع بگیرم، تصمیم گرفتم تا از تجربه های ذهنی و هر چیزی که میتونه برای من بخشی از مدل ذهنیم رو شفاف تر کنه، استفاده کنم.
قبل از شروع حرفام، می خوام از شاگرد نوازی ( به قول بهروز مطیع عزیز) که کردی و در بخش دوم اون بحث، من رو هم مخاطب حرفات قرار داده بودی تشکر کنم.
ادامه بحث:
طرح موضوع وانمود کردن هم باعث شد تا کمی برای ایجاد شفافیت در مدل ذهنیم تلاش کنم.
قبل از ادامه بحث می خوام از شاگرد نوازی ( به قول بهروز مطیع عزیز) که کردی و در بخش دوم اون بحث، من رو هم مخاطب حرفات قرار داده بودی تشکر کنم.
ادامه بحث:
سوال اولی که برام مطرح شد این بود که مدل ذهنی ما درباره وانمود کردن، چه تاثیرتی بر روی تصمیمات ما داره؟
معمولا وانمود کردن با دروغ همراهه. اگر وانمود کردن در ذهن ما یک برچسب منفی مثل دروغ داشته باشه، به کمتر کسی میتونیم اعتماد کنیم و حسمون به خیلی از افراد بد میشه. چرا که تقریبا حدی از وانمود کردن در اکثر افراد مشاهده میشه و ما باید هر روز مشغول برچسب زنی به دوست و آشنا باشیم.همین طور اگر فرد اخلاق گرایی باشیم، شاید موقعیت های زیادی رو برای اجتناب از وانمود کردن، از دست بدیم و متحمل فشار های زیادی بشیم.
اگر نمایش غیر واقعی و یا خلاف واقع یک موضوع می تونه اخلاقی باشه و یا حداقل غیر اخلاقی نباشه، میشه وانمود کردن مثبت رو با دروغ سفید ( دروغ هایی که ضرری نداره) و وانمود کردن های غیر اخلاقی رو با دروغ های سیاه ( فریب و نیرنگ) معادل بگیرم
. یه جورایی بحثم از وانمود کردن به موضوع راست و دروغ رسید. اینکه آیا همیشه باید راست گویی توصیه بشه یا اینکه در بعضی جاها، دروغ گفتن اخلاقیه و حتی توصیه میشه؟
مثل وقتایی که کسی حالمون رو میپرسه و در عین این که حالمون بده میگیم خوبه. مادرمون از مشکلات کار میپرسه و با وجود مشکلات فراوان اظهار رضایت می کنیم.
موضوع جایی سخت تر میشه که کم کم وارد ناحیه خاکستری میشیم. مثلا در جلسه مذاکره ارزش یک امتیاز برای ما ۱۰ واحده ولی می دونیم طرف مقابل حاضر ۱۰۰ واحد برای اون بپردازه. آیا اینکه جوری وانمود کنیم که این امتیاز ۱۰۰ تا می ارزه، باز هم اخلاقیه؟ فروشنده ای که جنس مشخصی رو به قیمت های مختلف میفروشه( معادل مثال مذاکره )، آیا کار غیر اخلاقی میکنه؟ راننده تاکسی که توی روزای برفی و بارونی نرخ کرایه هاش رو بالاتر می بره، کار غیر اخلاقی می کنه؟ آیا اینکه هر موقع که تقاضا بالا بره ما هم نرخ ها رو بالاتر ببریم، کارمون غیر اخلاقیه؟
آیا صداقت بیش از حد میتونه برای ما تبعات منفی هم داشته باشه؟
سوالایی که جوابشون برام مشخص نیست.
به این نتیجه رسیدم که اگر بتونم بحث راست و دروغ رو برای خودم شفاف کنم، مساله وانمود کردن هم که میتونه یکی از زیر شاخه های این بحث باشه، خود به خود حل میشه.
تا قبل از خوندن این مطلب و خوندن کامنت های دوستان و پاسخ های محمدرضا به اونها، تقریبا رفتارم صفر و یک بود. همیشه سعی می کردم جوری وانمود نکنم که اونچه که هستم و اون چیزی که ادعا می کنم با هم مغایر باشه و حتی برای رسیدن به این حالت، حتی در خیلی از جاها سعی کردم ادعام رو به پایین تر از حدی که هستم تقلیل بدم تا برچسب دروغ گویی و تعارض بهم نچسبونند.ولی الان نظرم تغییر کرده و من هم موافق اینم که بعضی جاها وانمود کردن لازمه. یادمه در فایل یکی از سمینارها، به تفاوت فاحش قضاوت افراد وقتی که در دست ما قهوه یا چای باشه، اشاره شده بود. یا اینکه گفتن یک خاطره از سفر پاریس ( مثلا در جلسه مصاحبه شغلی)، تا چه حد در قضاوت مخاطب و حتی حقوق پیشنهادی اون تاثیر گذاره. به نظرم برای هدایت و جلوگیری از بیراهه رفتن مخاطبمون لازمه که از وانمود کردن استفاده کنیم تا همونطور که گفته شد مخاطبمون دچار خطاهای شناختی و ذهنی و استریوتایپ هاش نشه و ما رو همراهی کنه.

با سلام محمد رضای عزیز
ضمن تشکر از محمد صادق به خاطر طرح سوال خوب و سایر دوستان متممی در تشریح مسئله “وانمودن کردن ” به عنوان یک کار حرفه ای و اخلاقی یا کار غیر حرفه ای و غیر اخلاقی ،برای من هم بارها پیش آمده است که به دلیل عدم وانمود کردن در مورد تخصص فرصت رشد را از دست داده ام و همیشه برای این مسئله نوعی کار غیر اخلاقی بود که بیشتر از حد خودم وانمود کنم ،اما آنچه می توانم نتیجه بگیرم به هر حال مثال محمد رضا در خصوص اینکه برای وارد شدن به باشگاه مدیران ارشد باید حداقل ها را داشته باشی و حالا برای نقطه تمایزیت بجنگی و آن را بولد کنی ،بارها شده که کسی در زمینه ای تخصص کمی داشته ولی به دلیل نوع بسته بندی اش (تسلط کلامی ) توانسته از موقعیت بهتری برخوردار شود و حال اینکه بعدا خود آن تخصص خیلی در روال کار اهیمت نداشته مثلا اگر بخواهیم نمره ای بدهیم بین ۵۰ تا ۶۰ درجه اهمیت داشته است و فرد مذکور ۴۰ درصد آن را بلد بوده و در مسیر کاری به درجه ۶۰ خود را رسانده (تلاش نموده که به این نقطه برسد ) و فرصت را از من ربوده است و من مانده ام با کلی فلسفه بافی که این حقه بازی است و امروز متوجه شدم وانمود کردن در جای که مزیتی داری می تواند به سود تو تمام شود و در جای که میزان وانمود کردنت بسیار فاصله دارد با تمایزیت ،مرگ برند شخصی خود را رقم زده ای ،یکی از استاد سازمان مدیریت صنعتی تعریف می کرد که برای جذب در یکی از پست های بزرگ در یکی از سازمان ها دولتی ،مجبور شد که به مدت یکماه تمام خودم را در خانه حبس کند و مقاله ای شکیل در خصوص آن صنعت تهیه نماید و برای مدیر عالی بفرستدو جالب اینکه چندین هفته برای دیدن آن مدیر هم پشت درب نگه داشته شده بود و بعد از آن هم حدود ۸ ماه حقوق نگرفت ولی بعد از دو سال به عنوان یکی از مدیران دپارتمان ۲۰۰ نفری شده بود و بعد هم استعفایش را داد (البته هدفش از این کار ورود به باشگاه مدیران ارشد ان صنعت بود ) این وانمود کردن ارزش را دارد . پس همانطور که محمد رضا گفت تمرکز روی یکی موضوع نباید باعث شود از سایر موضوعات غافل شویم . زیرا بسته بندی به همان میزان محتوا اهمیت دارد و ،وانمود کردن خود نوعی اظهار جسارت و شجاعت در مزیت است به شرط رعایت سایر جنبه ها .

پیشنوشت: این کامنت رو صرفاً به عنوان مخاطب و کسی که تجربه کمی تو خوندن داره، مینویسم و شاید به شدت سلیقه ای باشه.
*******
فکر میکنم یکی از راه‌های اینکه بتونیم حرف خودمون رو تو ذهن مخاطب فرو کنیم، این باشه که از لحاظ احساسی تا یه نقطه اوجی ببریمش. یکی از راه‌هاش هم میتونه اغراق کردن باشه.
من خودم از اینکه یه موضوع با اغراق بهم گفته بشه، هیچ مشکلی ندارم.
اما مشکلی که هست، همون قضیه اعتماده. اگه مخاطب یه لحظه(از لحاظ احساسی، منطقی یا …) از محتوا جدا بشه، ممکنه اعتمادش به محتوا رو از دست بده.
یکی از مثال‌های این مورد هم، به نظرم تو قضیه «مثال زدن»ـه. اگه تولیدکننده محتوا برای اثبات حرف خودش مثالی بزنه و مخاطب احساس کنه که میخوان با این مثال گولش بزنن، احتمالاً کل فکرش درگیر همون مثال شه و بقیه محتوا رو هم با یه نگاه بی اعتماد بخونه.
در‌واقع مثال زدن(و به‌خصوص از نوع اغراق آمیزش)، برای وقتیه که تولیدکننده بخواد از طریق مثال موضوع رو واضح تر بگه. حالا اگه خود مثال توسط مخاطب درک نشه، مخاطب شاید کلاً قید موضوع رو بزنه.
به نظرم خود اغراق خیلی ابزار مناسبیه فقط شرطش آینه که مخاطب بتونه هضمش کنه. و به نظرم اولین شرط همین هم، آینه که خود تولیدکننده بتونه محتوا رو هضم کنه. مثلاً در مورد شرکت چینی، خود شرکت(مدیران و کارکنان و هرچی که هست!) هم احتمالاً نمیتونه محتوای «مثل هیچ‌کس» خودش رو هضم کنه. پس چطوری میخواد من مخاطب بتونم بجومش(جویدن).

با تشکر از معلم عزیز و همه ی دوستان – ما یک محصول متمایز و خوب داشتیم (داریم) ولی نقطه ضعف ما از دید مشتریان نداشتن دفتر در تهران بود- یعنی اگر در تهران دفتر داشتیم کیفیت محصولمون هم بهتر میشد!
چیزی که من توی قرارداد نوشته بودم این بود که ظرف ۲۴ ساعت مشکلتون رو حل میکنیم و اصلا مهم نیست ما کجا هستیم چون ریموت و با Teamviewer مشکلتون حل میشه حتما لازم نیست من اونجا بیام و خیلی از مشتریان رو هم تا حالا ندیدم. ولی به هر حال مشتریان قبول نمی کردند و می گفتند یعنی چی که توی تهران دفتر ندارید؟ ما هم که فهمیدیم دردشون اینه یک دفتر مجازی گرفتیم با ۳ خط تلفن و آدرسش رو هم شرکت دوستمون تو تهران دادیم به فرض اینکه اگر یک مشتری به خودش زحمت داد و اومد چک کنه یه جوری کارا خراب نشه و دوستمون بهش توضیح بده – خوب ما وانمود کردیم که در تهران دفتر داریم و ۳ خط تلفن و پیامگیر و تلفن های داخلی و… ولی این رو فریب و دروغ نمیدونم چون به هر حال من متعهد به انجام درست قرارداد و رفع مشکلات آن هستم فقط امنیت روانی مشتری را حفظ کردم و نگذاشتم مسایل کوچک و واقعا بی اهمیت (در IT) یعنی مکان و ساختمان فیزیکی باعث به هم خوردن معامله بشه. توانش رو نداشتم که مشتری رو قانع کنم و بهش بگم اصلا مهم نیست که من کجام و دنیا دنیای اینترنته یا بهش بگم روزی ۱۰۰ تا شرکت دفتر دایر میکنند توی تهران و بعد از یک ماه ناپدید میشن.
به نظرم اگر به محصولم اعتماد نداشتم و همینطور به پشتیبانی از آن و صرفا میخواستم با ظاهر سازی فریبش بدم وانمود کردن به دفتر تهران غیر اخلاقی بود.
خلاصه بگم :
اگر وانمود کردن شما (لباس – دفتر تهران و ماشین و. مدرک تحصیلی و ..) تمام داشته ی شماست این خودش فریبه ولی اگر صرفا یک خلا از دید مشتریست و اصل کارهاتون درسته به معنی فریب نیست. شاید بشه بهش گفت پوشش کسب و کار مثل اگر من لباسم شیکه ولی جورابم سوراخه باید اون سوراخ رو مخفی کنم یه جوری یا به هیچ وجه کفشم رو در نیارم چون همون سوراخ جوراب که شاید مهم هم نباشه مشتری رو فراری بده . یعنی الزاما مشتری مثل ما فکر نمیکنه و شاید به جای محصول گیر بده به دفتر و شماره های شرکت – درسته برای ما مهم نیست ولی برای مشتری مهمه و باید این مسیل را به نحوی پوشش بدیم.
بحث خوبی مطرح شد ممنون از آقای شعبانعلی و همینطور ممنون از آقای اسلمی بابت سوال به جا و مناسبشون.

من فکر می‌کنم اگر بخواهیم به این مساله وسواس گونه فکر کنیم (کاری که خودم زیاد انجام داده ام) آنوقت حتی شاید اصلاح صورتمان هم یک جور وانمود کردن به نظر برسد . بعضی “وانمود کردن”های جزئی می‌تواند روی ما و محیط اطراف ما تاثیر مثبت بگذارد .
مدیر کسب و کاری را تصور کنید که مطمئن نیست این ماه بتواند قسط وام و حقوق بچه‌هایش را به موقع پرداخت کند ، ولی با سر و وضع مرتب و چهره بشاش وارد محیط کارش می‌شود و به بقیه هم روحیه می‌دهد . اما او واقعا خوشحال نیست . فکرش مشغول است . او دارد وانمود می‌کند .
به نظر من مساله از آنجایی شروع می‌شود که این “وانمود کردن” نه به عنوان آخرین راهِ وارهیدن از شرایط بد ، بلکه به یک “عادت” و به یک رفتار غالب تبدیل بشود . شاید اینجاست که از نگاه سیستمی که علی بهش اشاره کرد دور می‌شویم .

اینکه همان چیزی هستیم را وانمود کنیم یا وجه تمایز خود را پیدا کنیم وبگوییم من را یاد حرف یکی از دوستانم انداخت که فکر کنم مثال بی ربطی برای این مبحث نباشد . یکی از دوستان من وقتی تازه باهم آشناشده بودیم دروغ گفتن را یکی از ویژگیهای خود ذکر کرد و گفت من زیاد دروغ میگم. من خودم به شخصه با دروغ گفتن حساسیت زیادی دارم. اما از این شخص دروغ میشنوم کمتر دردم میگیرد یا برایم مهم نیست. و حتی خنده ام میگیرد و یاد حرف خودش میفتم و اعتراضی نمیکنم.

بنظرم اگه بخواهیم در هر کسب و کاری از صداقت دور بشویم و آنچه نیستیم را بنمایانیم، از نگرش سیستمی دور شده ایم. بلاخره یک روز مخاطبانی را که در تلاشیم به ترفند و نیرنگ های مختلف حفظ کنیم، از رفتارهای ما متوجه عدم صداقت ما بشوند، مخاطب را از دست خواهیم داد و هم اینکه تبلیغ منفی توسط آن مخاطب ایجاد می شود.
طبق فرمایش استاد تمرکز بر وجه تمایز، هم شرافتمندانه است و وجدان کاری آسوده خواهیم داشت و هم اینکه در بلند مدت ثمره آن را خواهیم دید.

سلام به معلم عزیزم و محمدصادق عزیز بخاطر مطرح کردن مسئله ای که هم برام خیلی جالب بود و هم جذاب
-پیش نوشت نا مربوط برای یک نوشته ی نامربوط که میخوام به مسئله ی خودمون ربطش بدم :
من چندی پیش در همینجا به محمدرضا گفتم من عاشق فکر کردن هستم ولی فرآیند فکر کردن رو بلد نیستم.این سوال در ذهن من ایجاد شد که چگونه فکر کنم ؟ و به دنبال این سوال رفتم و بقول اساتید انگیزشی این سوال من در کائنات پیچید و من را با تفکر فازی آشنا کرد.در متمم دنبال تفکر فازی گشتم پیدا نکردم شاید هست من ندیدم شاید هم یکی از مطالبی در آینده باشه که من بهش خیلی علاقه دارم.پروفسور لطفی زاده بنیانگذار منطق فازی است و بارت کاسکو نویسنده ی کتاب تفکر فازی که به لطف بچه های دانشگاه خواجه نصیر به فارسی ترجمه شده..کتاب تفکر فازی تا الان همچون بارانی سیل آسا به کویر تشنه ی ذهن من بوده.و سعی میکنم که به این مسئله ی موجود را با منطق فازی مورد واکاوی(نهایت کاوش) قرار بدم.امیدوارم نتیجه ی کار نشخوار نوشته های کتاب و یا سالادی از کلمات بی ربط و به درد نخور نشه.پیشاپیش از صبر و حوصله ی شما در خواندن این نظر متشکرم.

محمد صادق گفت :مثلا فرض کنیم من کسب‌وکاری دارم که قراره برای اون بازاریابی محتوا انجام بدم. خب مطمنا در ابتدا وضعیت مناسبی توی بازار ندارم.اینجا من باید خودم رو بهتر از اونی که هستم جلوه بدم؟
صحبتم را با چند سوال آغاز میکنم:
خودم را بهتر جلوه بدهم یا ندهم ؟
وانمود بکنم یا نکنم ؟
دروغ بگویم یا نگویم ؟
دروغ در بازاریابی محتوا جا دارد یا ندارد ؟
وانمود کردن اخلاقی است یا غیر اخلاقی ؟
وانمود کردن در کجا اخلاقی و در کجا غیر اخلاقی است ؟
وانمود کردن همیشه درست است یا همیشه نادرست است ؟

وجه تشابه بین سوالهای بالا (هست و نیست) های هر سواله.سیاه و سفید هایی که برگرفته از منطق ارسطوییه.منطق ارسطویی که علم بر پایه ی اون بنا نها شده به قضایا بصورت سیاه و سفید نگاه میکنه.بصورت صفر و یک.منطق ارسطویی میگه اجتماع نقیضین محال است.یعنی دو نقیض نمیتونن با هم یک جا جمع بشن.یا صفره یا یکه و صفر و یک هیچوقت با هم نمیتونن جمع بشن!
مسئله اونجاست که ما در جهان خاکستری حقیقت ها را با مدل ذهنی سیاه و سفید میبینیم.
با توجه به اینکه تقریبا مدل ذهنی همه ی ما و عینکی که ما با آن دنیا را تفسیر میکنیم عینک صفر و یک میباشد آیا دید ما از دنیا و دید ما تمام مسائل با واقعیت های دنیا منطبق است؟

حالا ببینیم منطق فازی چی میگه:
منطق فازی میگه دنیا دنیای اندازه هاست.به من نگو هست یا نیست بگو چقدر هست یا نیست ؟!
سیب داخل یخچال سالمه.من بر میدارم یه گاز میزنم و میذارم سر جاش.
منطق ارسطویی که بر مبنای هست و نیست دنیا را تفسیر میکنه میگه : سیب هست
ولی منطق فازی میگه به من نگو سیب هست یا نیست بلکه به من بگو چقدر هست.این سیبی که الان گاز بهش زده شده آیا همون سیب کامل و سالمه ؟ بله سیب هست ولی کمتر سیبه.

حالا بپردازیم به مسئله ی خودمون از دید منطق فازی:در همه ی پاسخها سه ویژگی مشترک خواهید دید.(اندازه) (زمان) (مکان)
سوال:خودم را بهتر جلوه بدهم یا ندهم ؟
جواب:به من نگو جلوه بدهم یا ندهم بلکه بگو (چقدر) بهتر جلوه بدهم یا (چقدر) جلوه ندهم؟.مسئله جلوه دادن یا ندادن نیست مسئله اندازه ی جلوه دادن در در زمان و مکان مناسب است.
سوال:وانمود بکنم یا نکنم ؟
به من نگو وانمود بکنم یا نکنم بلکه بگو کی و کجا (چقدر) وانمود بکنم
وانمود کردن همون اندازه که میتونه خوب باشه همون اندازه هم میتونه بد هم باشه .مسئله اندازه ی وانمود کردن یا نکردن در زمان و مکان مناسب است.
سوال:دروغ بگویم یا نگویم ؟
به من نگو دروغ بگویم یا نگویم بلکه بگو چقدر صادق باشم.محمدرضا شعبانعلی انسان صادقی است.اوکی. چقدر صادقه ؟ همونقدر که صادقه میتونه ناصادق هم باشه و صادق بودنش به این معنی نیست که ناصادقی در وجودش جایی نداره. اگه ما میگیم صادقه به این معنا نیست که ناصادق نیست بلکه به این معناس که بیشتر صادقه.
سوال : دروغ در بازاریابی محتوا جا دارد یا ندارد ؟
جواب: به من نگو دروغ در بازاریابی محتوی جا داره یا نداره بلکه بگو چقدر و کی و کجا جا داره ؟ صداقت در بازاریابی محتوی به معنای نبودن دروغ نیست چون هممون میدونیم در دنیای واقعی دروغ در بازار یابی محتوا جا داره.مسئله مسئله ی اندازه و زمان مکان است.
سوال:وانمود کردن همیشه درست است یا همیشه نادرست است ؟
به من نگو چقدر درسته یا نادرسته بلکه بگو چقدر و در چه زمانی و چه مکانی درست یا نادرسته.
این جهان جهان اندازه هاست.خیلی چیزا همونقدر که نیستن هستن و همونقدر که هستند نیستند.
بعضی مسائل در قالب تفکر فازی جا نمیگیرن مثلا تو دختری یا پسر ؟ دختر…دیگه نمیشه گفت چقدر دختری یا پسر…مشکل از جایی شروع میشه که ما تفکر ارسطویی رو به تمام جنبه های دنیا تعمیم دادیم.بعبارتی یعنی جنبه های دنیا بیشتر خاکستریه و کمتر سیاه و سفیده ولی ما به همه ی جنبه های خاکستری هم سیاه و سفید مینگریم.

پی نوشت:خیلی طولانی شد عذر خواهی میکنم.امیدوارم حرف بدرد بخوری زده باشم و سالادی از کلمات نشده باشه بهرحال ریسک ربط دادن این دو مسئله و عنوان کردنش رو پذیرفتم حتی اگه کاملا یاوه گفته باشم.موفق و پیروز باشید

با تجربه کمی که تو خوندن و نوشتن(و ضمنا تو فیلم دیدن) دارم، فکر میکنم یکی از راه ها برای تحت تاثیر قراردادن مخاطب و فرو کردن فکرمون تو مغزش، اینه که از لحاظ احساساتی به یه نقطه اوجی برسونیمش. یکی از راه هاش هم به نظرم اغراق کردنه.
اما مشکلی که به نظرم وجود داره اینه که اگه مخاطب یه لحظه از محتوا(از لحاظ احساسی یا …) جدا بشه، میفهمه که محتوا واقعی نیست و احتمال از دست رفتن اعتماد مخاطب به شدت وجود داره. چیزی که من خودم حین خوندن بعضی محتواها تجربه کردم.
و یه مثالش هم تو ” مثال زدن”ـه. اگه در مورد محتوا میخوایم مثالی بزنیم که حرف ما رو بقبولونه، اگه مخاطب یه لحظه فکر کنه که این مثال با بقیه محتوا ربطی نداره و میخواد منو گول بزنه، احتمالا کل اعتمادش به محتوا از دست میره.