کتاب جامعه باز و دشمنان آن (نوشته کارل پوپر) جلوی چشمم بود. کاری به محتوا و بحث‌های کتاب ندارم و اینکه چقدر آراء و افکار پوپر برای ما ممکن است دوست داشتنی یا دوست نداشتنی باشد. (البته در جامعه‌ی اهل مطالعه و اهل علم، می‌شد بپرسیم: چقدر آراء و افکار پوپر را می‌شناسیم. بر آن نقد داریم یا می‌پذیریم. اما چون کلاً شان عموم مردم ما، اجل از وقت گذاشتن و شناختن است، دوست داشتن و دوست نداشتن یا همان حب و بغض، تعبیر بهتر است. خوشبختانه حب و بغض، نه به وقت نیاز دارد نه شعور). بگذریم. داشتم می‌گفتم کار به آراء پوپر ندارم. فقط می‌خواهم بخشی از تداعی‌هایی را که در ذهنم ایجاد شد برایتان بنویسم: با خودم فکر می‌کردم که کسی مثل پوپر (یا صدها نویسنده‌ی بزرگ که در طول این سالها از آنها نام برده‌ام) ایده‌ای …

شاید بد نباشد ابتدا منظورم را از تعبیر نقد کردن و نیز از واژه‌ی داشته بیان کنم. داشته همچنانکه از کلمه‌اش پیداست، به هر آن چیزی که داریم و مالکیت‌ آن یا کنترل آن یا اختیار آن در دست ماست اشاره می‌کند. دانش‌ ما، دوستان‌ ما، ارتباطات تجاری ما، اعتبار ما، برند شخصی ما، اکانت ما در پلتفرم‌های اجتماعی، جملات زیبایی که شنیده‌ایم یا خوانده‌ایم، منظره‌ی زیبایی که دیده‌ایم، احساس خوب یا بدی که تجربه کرده‌ایم، انرژی و انگیزه‌ای که داریم، موقعیت شغلی‌مان، ارتباطی که با جهان (یا به قول قدیمی‌ترها جانِ جهان) برقرار کرده‌ایم و خلاصه هر آن چیزی است که ملموس یا ناملموس، مشهود یا نامشهود، مادی یا معنوی می‌تواند به عنوان یک داشته در نظر گرفته شود. البته بسیار واضح است که قد و قدر آن مصداق‌هایی که برای داشته بیان کردم، هم‌اندازه – و حتی قابل مقایسه – نیست. اما …

این روزها یک سبک جدید عکس برای کسانی که از ایتالیا و شهر رم عبور می‌کنند رایج شده و آن، عکس‌های بستنی – پانتئونی است. و ظاهراً در راستای قانون مار و پونه (که اخیراً فهمیده‌ام از قانون دوم نیوتون‌ هم موثق‌تر و معتبرتر است) به هزار اتفاق و بهانه هر کس چنین عکس‌هایی می‌اندازد به شکلی پیش چشم من هم ظاهر می‌شود. البته باید همین‌جا به خلاقیت عکاسی عکس سمت راست پایین، آفرین گفت که در میان صدها عکس بستنی – پانتئونی، عکس کالباس – پانتئونی انداخته و امیدوارم که این خلاقیت،‌ الگویی برای سایر عکاسان باشد. امروز صبح، در حال دیدن یکی از همین عکس‌ها، ناگهان به خودم آمدم و دیدم که دارم با خودم صحبت می‌کنم. با خودم که نه. با پانتئون. با حرص صحبت می‌کردم. دعوایش می‌کردم. چند ساعتی از آن ماجرا گذشته. اما حرف‌هایی که …

نوع مطلب: گفتگو با دوستان پیش نوشت یک: یکی از دوستان متممی عزیزم، برایم نوشته بود که مدتی است متوجه شده‌اند که سرطان دارند. نکات و توضیحاتی نوشته بودند که به دستور و اراده‌ ایشان (که کاملاً هم منطقی بود) از اشاره به آنها صرف نظر می‌کنم. اول خواستم مستقیماً برای ایشان مطلبی را بفرستم، اما در همین مدت کوتاه، مورد مشابه دیگری هم شنیدم و احساس کردم که بهتر است اینجا بنویسم. بنا به اشاره‌های دوستم و پیامی که از ایشان داشتم، تلویحاً مجوز نوشتن در اینجا را دریافت کرده‌ام. پیش نوشت دو: طبیعتاً مانند هر حرف دیگری که من می‌گویم و هر کسی در هر جا و در هر زمینه‌ای می‌گوید، اینها حرف‌ها و نظراتی شخصی هستند و مشخصاً برای دوستم نوشته شده‌اند. خصوصاً در تمام این نوشته، این نکته را در ذهن دارم که اشاره کرده بودند …

محمد حسن قاسمی فرد از دوستان عزیز متممی ما بود. از بچه های برق و مدیریت دانشگاه شریف. مثل خیلی دیگر از دوستان‌مان، او را بیشتر از طریق نوشته‌ها و تمرین‌هایش در متمم می‌شناختم. سیستم ما بعد از اینکه کسی که فعالیت منظم داشته، فعالیت خود را کم می‌کند به ما پیام می‌دهد. امروز نام محمدحسن را در فهرست دیدم. نامش را جستجو کردم که ببینم در فضای مجازی کجاست. خوب است و سرحال است یا نه. اما در اولین صفحه، آگهی درگذشت او را دیدم. آگهی می‌گفت که محمد حسن، در سانحه واژگون شدن اتوبوس در جاده چالوس، فوت شده است. دلم نمی‌خواست باور کنم که درست است. به سراغ ایمیل‌ها رفتم. هر هفته ایمیل‌ها را باز می‌کرد. اما ایمیل هم در همان روز شنبه‌ی سانحه باز نشده بود. وقتی تاریخ آخرین تمرینش را دیدم مطمئن شدم که باید …

دلم می‌خواهد در این نوشته، پاسخ سوالی را بدهم که کسی از من نپرسیده است! از این که این سوال را نپرسیده‌اند خوشحالم. اگر چه نمی‌دانم ناشی از شناخت طولانی و عمیق نسبت به من است یا صرفاً احترام و ملاحظه کاری و پذیرفتن اینکه به هر حال، نوشتن و ننوشتن، چیزی از جنس سلیقه است و نمی‌توان در موردش دیگری را مورد پرسش و تجسس قرار داد. برای کسی که من را می‌شناسد و می‌داند که نسبت به رویدادهای اطراف و جامعه‌مان بی‌تفاوت نیستم ممکن است سوال شود که چگونه و چرا سکوت می‌کنم. نه از دست دادن سربازان کشور درد کمی است، نه حقوق‌های کلان برای کسانی که احتمالاً کسری از آن را هم ارزش افزوده ایجاد نکرده‌اند. نه کشته شدن محیط‌بانان ساده است و نه ورود غیرمجاز به خانه‌ی مردم به بهانه‌ی جمع آوری حیوانات خانگی آنها. …

چند روز پیش، داشتم به دوستی توضیح می‌دادم که چرا استفاده از چاقوی کره خوری برای هم زدن شکر در لیوان چای، منطقی است (کاری که من معمولاً انجام می‌دهم). به او توضیح دادم که با این کار، چاقو گرم می‌شود کره را بسیار راحت‌تر می‌برد و می‌توانی لذت بیشتری را در خوردن چای شیرین تجربه کنی. وقتی احساس کردم هنوز به اندازه‌ی کافی قانع نشده است، مجبور شدم توضیحاتم را به شکل رادیکال‌تری (که البته واقعاً‌ قبولش دارم) تکمیل کنم: حتی اگر چای را با چاقو هم نزنم، اگر چنگال کوچک روی میز باشد، هرگز این کار احمقانه را انجام نمی‌دهم که آن را با قاشق چای خوری هم بزنم. چون در زمان دانشگاه، درس مکانیک سیالات خوانده‌ام و به خوبی می‌دانم که با چنگال می‌توان توربولانس بیشتری در چای ایجاد کرد و شکر بهتر حل می‌شود. دوستم هنوز …