محمدرضای عزیز
با خوندن این پست دارم به این فکر می کنم که چرا تعلق به یک مکان خاص برای برخی از ماها(فکر می کنم اکثر ماها) یک امر مهم محسوب میشه. این حرف رو در حالی می زنم که سال های زیادی رو در شهری غیر از زادگاهم زندگی کردم و البته باز هم به فکر ترک شهر غیر زادگاهم نیز افتادم. ولی این حس تعلق به یک مکان غالبا همراه من بوده، اگرچه عمیقا خودم رو در تضاد با اون در انداختم ولی همواره در من وجود داشته. و فکر می کنم اگر در یک کشوری غیر از ایران هم زندگی کنم، مسئله تعلق به مکان قبلی، به صورت شدیدتری با من خواهد بود.
در اینجا سعی دارم از بعدی شاید اجتماعی و همچنین فردی، درباره این موضوع حرف بزنم و اینکه بعد سیاسی و اقتصادی کمترین دخالتی در نظر و افکارم داشته باشه. دقیقا نمی دونم این تعلق به مکان از کجا نشات می گیره و قراره چه بلایی به سرش بیاد و گاهی هم به این فکر می کنم که این وصل شدن ها چه چیزی رو ازم می گیره که برخی اوقات برام آزار دهنده میشه.
شاید اگر تکنولوژیِ الان اونقدر قدرت داشت که می تونست من رو(منِ فیزیکی رو) در یک زمانِ مثلا یک دقیقه ای، به مکان دلخواهم برسونه، دغدغه تعلق رو از یاد ببرم. شاید. شاید هم حتی اگر چنین امکانی وجود داشته باشه بدون اینکه ازش استفاده کنم، باز خیالم راحت تر از الان باشه. یعنی همین که بدونم در قید زمان هم می تونم نباشم برام کافیه.
محمدرضا جان، فکر می کنم خیلی درهمه حرف هام و قادر نیستم اونچه که در ذهنم هست رو با آشفتگی کمتری بیان کنم. عذرخواهی می کنم. فقط خواستم به مدد همین تکنولوژی، یک گفتگوی دورادور و در عین حال خصوصی با تو انجام داده باشم.
پی نوشت۱: شاید برای بعضی ها جالب باشه که چینی ها به کشور خودشون میگن جونگ گوا(zhongguo) یعنی کشور وسط. چون از دیرباز تصورشون این بوده که کشورشون درست در مرکز عالم قرار داره. از کجا معلوم شاید همین اسم و تصور رو هم کرده باشن چراغ راه آیندشون در عرصه اقتصاد و تکنولوژی:)
پی نوشت۲: این چند خطی که درباره ی خاور میانه از کتاب نقل کردی خیلی برام جالب بود. بیشتر از این بابت که پیشترها(نمی دونم چندسال پیش) این حرف رو در یکی از سخنرانی های آقای سید علی خامنه ای شنیدم. ایشون هم دقیقا با همین لحن سوالی این موضوع رو مطرح کرده بودن. گشتی توی گوگل زدم تا لینکش رو پیدا کنم. فکر کردم شاید برای شما و دیگران هم جالب باشه. یادمه اون زمان که این حرف ها رو شنیدم خیلی برام تازگی داشت و به این فکر کردم چطور به کلمه ی به شدت متداولِ”خاورمیانه” فکر نکرده بودم.
لینک: http://tinyurl.com/yxhdz8av
همچنان دلتنگ و دوستدار شما

خیلی ممنوم بابت این معرفی این کتاب.
خواستم بگم که مدت‌ها پیش کتابی در مورد شکل‌گیری خاورمیانه و فروپاشی امپراتوری عثمانی خواندم با نام صلحی که همه صلح‌ها را بر باد داد. اثر دیوید فرامکین که حسن افشار آن را ترجمه کرده و نشر ماهی هم آن را منتشر کرده است.
قسمت‌هایی از متن کتاب را که روی وبلاگم نوشته‌ام را در زیر خواهم آورد.
در مورد تاریخ خاورمیانه و پنهان‌کاری‌هایی که در تاریخ آن انجام شده است.
” خاورمیانه ای که امروزه در عنوان های خبری نامش را می شنویم محصول تصمیمات متفقین در جنگ جهانی اول و پس از آن است. در صفحات آینده ، قصد دارم این داستان پرشاخ و برگ را نقل کنم که چرا و چگونه – و با چه بیم ها و امیدها، عشق ها ونفرت ها، اشتباه ها و سوء تفاهم ها- این تصمیمات گرفته شده است.

گزارش های رسمی روس ها و فرانسوی ها از عملکردشان در خاورمیانه در آن زمان طبعاً جنبه تبلیغاتی داشت. گزارش های رسمی انگلیسی ها- حتی خاطراتی که بعدها مقامات رسمی شان نوشتند-هم دور از حقیقت بود. انگلیسی ها که سهم عمده ای در این تصمیم گیری ها داشتند روایتی از وقایع نقل می کردند که در بهترین حالت دستگاری شده و در بدترین حالت من درآوردی بود. آنها می کوشیدند دخالت خود را در امور مذهبی مسلمانان پنهان کنند و چنین بنمایند که برای حفظ استقلال عرب ها به خاومیانه آمده اند؛ آرمانی که در واقع هیچ باوری بدان نداشتند. وانگهی ، «قیام اعراب»، که محور روایت آنها را تشکیل می داد، بیش از آنکه واقعاً رخ داده باشد زاییده تخیل خارق العاده ِ تامس ادوراد لارنس بود، آن راوی قصه های خیال انگیز که لاول تامس ، شومن آمریکایی ، به «لارنس عربستان» مشهورش کرده است.

ولی در چند دهه اخیر حقیقت ذره ذره از پرده بیرون آمده و اینک، با گشایش بایگانی های اسناد محرمانه و اوراق خصوصی ، سرانجام بسان خورشیدی که از پس ابر رخ نموده است. سال ۱۹۷۹ که کار تحقیق را شروع کردم ، دیگر چنین به نظر می آمد که می توان حقیقت ماجرا را بازگفت. کتاب حاضر ثمره ی آن تحقیق است.

نویسنده در کتاب سعی می کند که نقش روسیه را هم در شکل گیری خاورمیانه برملا کند. به طوری که قبلا از طرف روسیه اعلام می شد که در شکل گیری خاورمیانه نقشی نداشته است. اما دیوید فرامکین در پاراگراف آخرِ صفحه ی ۱۰ کتاب اینگونه می نویسد:

در پژوهش های دیگری که درباره ی جنگ جهانی اول و پیامدش در این منطقه انجام گرفته است معمولاً تنها به یک کشور یا حوزه ای کوچک پرداخته اند. حتی انهایی که به سراغ کل سیاست های اروپایی در شرق عربی یا عثمانی رفته اند نیز فقط مثلا به نقش بریتانیا یا نقش مشترک بریتانیا و فرانسه توجه کرده اند. من پیدایش خاورمیانه ی کنونی را در چارچوبی وسیع تر دیده ام ، نتیجه ی آن «بازی بزگ» قرن نوزدهم را هم در نظر گرفته ام و بنابراین روسیه را هم دارای نقش مهمی در داستان دانسته ام. تماماً یا بعضاً به سبب روسیه بود که کیچِنر اتحاد بریتانیا با جهان عرب را پی افکند؛ نیز بدین سبب بود که بریتانیا و فرانسه ، گرچه ترجیح می دادند امپراتوری عثمانی در منطقه باقی بماند ، تصمیم به اشغال و تقسیم خاورمیانه گرفتند؛ از همین رو بود که وزارت خارجه ی بریتانیا رسماً اعلام کرد از تاسیس کشوری برای ملت یهود در فلسطین حمایت می کند؛ و سرانجام در همین راستا بود که پس از جنگ، عده ای از دولتمردان انگلیسی احساس می کردند مکلفند جبهه ی مخالفت با بلشویسم پیکارجو را در خاورمیانه حفظ کنند.

از این رو ، تا جایی که من می دانم ، این نخستین کتابی است که قصه خاورمیانه را در معنایی چنین وسیع روایت می کند؛ در بستر «بازی بزرگ» که روسیه هم در آن نقش مهمی دارد.
کتاب حاضر تنها به نقش اروپا در تغییر خاورمیانه نمی پردازد. بلکه تاثیر این دگرگونی در خود اروپا را نیز در برمی گیرد. گاه خواننده را با خود به دل بیابان های شبه جزیره ی عربستان می برد و با ماجراجویی های لارنس همگام می کند و گاه از اختلافات و مناقشات دولتمردان اروپایی در پایتخت هایشان پرده برمی دارد. چرچیل ، لوید جورج، وودرو ویلسون، کیچنر، لارنس عربستان ، لنین ، استالین و موسولینی بازیگران اصلی کتاب حاضرند.

اینان خاورمیانه را جزء لاینفک یا بوته ی آزمایشی برای جهان بینی خود می دانستند و با شور وشوق بر این عقیده بودند که قرن بیستم آرمانی شان همچون ققنوسی از دل خاکستر جنگ جهانی اول بر می خیزد یا باید برخیزد. بدین سان ، می توان تاریخی را که این کتاب بدان پرداخته سفر پیدایش قرن بیستم و خاورمیانه ی امروزی دانست.

در حین مطالعه کتاب متوجه خواهید شد که در داستان خاورمیانه اشخاص و شرایط و فرهنگ های سیاسی چندان اهمیت پیدا نمی کند، جز آن جا که به خطوط و ابعادی اشاره می شود که سیاستمدارن اروپایی در تصمیماتشان نادیده می گرفتند.کتاب حاضر به روند تصمیم گیری هایی در سال های ۱۹۱۴ تا ۱۹۲۲ که بین آمریکایی ها و اروپایی ها شکل می گرفت ، می پردازد.
ارادتمند
سعید فعله گری