به گمان من، دنیا بزرگ‌تر، پیچیده‌تر، پرابهام‌تر، تلخ‌تر، بی‌رحم‌تر، بی‌معنا‌تر، پوچ‌تر و ناامیدکننده‌تر از چیزیه که ما می‌بینیم و می‌تونیم تصور کنیم.

اما قرار نیست این‌ها باعث بشه ما اجازه بدیم این تلخی و سختی و پیچیدگی،‌ ما رو در هم بشکنه، یا این‌که این مجوز رو به خودمون بدیم که حالا که این‌جوریه، ما هم می‌تونیم هر جور خواستیم رفتار کنیم و زندگی کنیم.

به نظرم، اگر بخوایم سهم‌مون رو در کل دنیا ببینیم و بر این اساس تصمیم بگیریم و رفتار کنیم، ناچیز بودن سهم‌مون می‌تونه انگیزه برای هر اقدامی رو از ما بگیره.

شاید بهترین روش اینه که به جای این نگاه، سعی کنیم با جهانِ «در دسترس» که در اون قدرت تأثیرگذاری داریم، به شکلی رفتار کنیم که زندگی برامون «معنا»ی بیشتری داشته باشه. مستقل از این‌که این معنا، چقدر ریشه در واقعیت داره.

به گمان من، دنیا بزرگ‌تر، پیچیده‌تر، پرابهام‌تر، تلخ‌تر، بی‌رحم‌تر، بی‌معنا‌تر، پوچ‌تر و ناامیدکننده‌تر از چیزیه که ما می‌بینیم و می‌تونیم تصور کنیم.

اما قرار نیست این‌ها باعث بشه ما اجازه بدیم این تلخی و سختی و پیچیدگی،‌ ما رو در هم بشکنه، یا این‌که این مجوز رو به خودمون بدیم که حالا که این‌جوریه، ما هم می‌تونیم هر جور خواستیم رفتار کنیم و زندگی کنیم.

به نظرم، اگر بخوایم سهم‌مون رو در کل دنیا ببینیم و بر این اساس تصمیم بگیریم و رفتار کنیم، ناچیز بودن سهم‌مون می‌تونه انگیزه برای هر اقدامی رو از ما بگیره.

شاید بهترین روش اینه که به جای این نگاه، سعی کنیم با جهانِ «در دسترس» که در اون قدرت تأثیرگذاری داریم، به شکلی رفتار کنیم که زندگی برامون «معنا»ی بیشتری داشته باشه. مستقل از این‌که این معنا، چقدر ریشه در واقعیت داره.

 

محمدرضاجان سلام

 گاه یک جوانی پیوند عاطفی‌ش رو قطع می‌کنه و با ابزار نارضایتی می‌گه چقدر دنیا پوچ، بی‌معنی و بی‌رحم و کلی چیز دیگه است. گاه یک نفر که داره به عنوان زکات مطالعاتش، کتاب در مورد پیچیدگی می‌نویسه و کلی سلول بینایی رو به کشتن داده(جایگزین موی سپید کرده) این حرف رو می‌زنه. تازه می‌گه به «گمان» من و بعدش هم بی‌هوا نمی‌گه « تلخ‌تر، بی‌رحم‌تر، بی‌معنا‌تر، پوچ‌تر و ناامیدکننده‌تر»، قبلش می‌گه «بزرگ‌تر، پیچیده‌تر، پرابهام‌تر». به نظرم می‌رسه بین پوچ و بی‌معنای اون جوان و پوچ و بی‌معنایی که تو به کار می‌بری تفاوت پرنشدنی‌ای باشه. از جهت ابعاد شاید چیزی مثل تفاوت بین بولتزمن فقید و همکارانش.

من، در پاسخ به پرسش «چه باید کرد؟» اگر کمیت‌م در جای دیگری لنگ نزنه، محتملاً از ناکارآمدی در مکانیزم عقلانیت محدود رنج می‌برم. اما از سمت دیگه خیلی خودم رو نمی‌تونم سرزنش کنم و در عوضش بیشتر از ثابت‌قدمی دیگران در کارهایی که انجام می‌دن و بعضاً اطمینان‌شون به درستی‌ اون کار، کرک و پرم می‌ریزه. یعنی به خودم می‌گم آیا فرد رفته و تا فیها خالدون پیامدهایی مسیری که درش داره حرکت می‌کنه رو در آورده و بعد پای توی این مسیر گذاشته؟ و بعد می‌گم این که نمی‌شه و بعدش هم ما هیچ ما نگاه!

با همه‌ی این تفاسیر اما به نظرم گفته یا ناگفته، عیان یا نهان، هر کدوم از ما مبنای عملی داریم که این مبنای عمل به بیان تو این اجازه رو بهمون نمی‌ده که هر طوری که خواستیم رفتار کنیم. بلافاصله اما این سوال به ذهن متبادر می‌شه،

 برای کسی که می‌دونه زندگی یک سیستم پیچیده‌ی توضیح‌ناپذیر هستش، در غیاب درکی کامل از دنیا و بالطبع در غیاب فهم تاثیر و تاثرات رفتارهامون، اون مبنای عملش چطوری شکل می‌گیره؟ آیا روش علمی این قابلیت رو داره که مبنای عمل رو بهش واگذار کنیم؟ یا سر آخر محتاج یک سری ارزش‌داوری هستیم که می‌دونیم روش علمی نسبت به اون‌ها دلبستگی‌ای نداره؟ و محتملاً پای چیزی جز روش علمی رو به مسئله باز می‌کنه.

راستش نتونستم «عزم به نوشتن کتابی در مورد پیچیدگی به هدف اصلاح مفهوم‌ناپردازی‌های صورت گرفته برای واژه‌ی زنده و زندگی» و «توصیه به رفتار بر مبنای {قدرت تأثیرگذاری در دنیای در دسترس} و {معنای مستقل از واقعیت}» رو توامان درک کنم. و خب در تلاش برای نزدیک شدن به پاسخ برای پرسش «چه باید کرد؟» به بن‌بست خوردم.

احتمالاً این کامنت برای پیامی که به نیت حفظ ارتباط و دوستی و احتمالاً در ساعات پایانی شب رد و بدل شده زیاده‌روی باشه اما خب خواهشاً « به حرص ار شربتی خوردم مگیر از من که بد کردم/بیابان بود و تابستان و آب سرد و استسقاء»

 سلام و وقت‌به‌خیر.

مطمئنا مطلب یادگیری در حاشیه، با خوندن پیام‌ها و پیامک‌هاتون برای خیلی‌هامون متجلی میشه و واقعا لذت می‌بریم …

اصلا این «حواشی»، بنزین سوپر ماشین یادگیری و انگیزه هستند.

البته گفتید که لازم نیست پیام‌ها رو خیلی تحلیل و ارزیابی کنیم و جدی بگیریم(پیام‌های نوشته‌شده با سرعت 20 تا ۴۰ کلمه در دقیقه?)، اما خداییش حیفه که معدود پیام‌ها و اس‌ام‌اس‌هایی که ارزش تحلیل و فکر کردن دارن رو همین‌جوری از کنارشون رد بشیم و قدر ندونیم؛ از طرفی درحالی که اوج خلاقیت خیلی‌ها از جمله خودم در زمان اس‌ام‌اس‌بازی و ارسال پیام با تلگرام و واتساپ، فرستادن گیف‌های جدید و ایموجی هست، خلاقیت شما و رفقاتون در بازی با کلمات و ربط دادن موضوعات مختلف به هم واقعا جالبه…

استراتژی "گاو توی عتیقه‌فروشی" رو متاسفانه به خوبی می‌شناسیم؛

فکر کنم همینی باشه که گاهی اوقات مجبوریم هوای یه نفر رو با اکراه داشته باشیم، نازش رو بخریم و بهش باج بدیم؛ چون کارِمون دستش گیره…

…

یا این پیام

البته که (رولزرویس)نباید می‌گفت(خلیج عربی). اما شما هم حواس‌تون هست ورود ماشین با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ براتون ممنوعه. نصف این غیرت‌تون رو اگر برای اصلاح قوانین نادرست موجود در کشور خودمون خرج می‌کردین و جاهای دیگه رگ گردن کلفت می‌کردین، الان شاید در حد قطر سوراخ سرسیلندرتون توی سبک زندگی‌تون دخالت نمیشد.

 چرا بعضی(یا بسی)از  ما ایرانی‌ها این‌طوری هستیم؟ چیزهایی که نداریم یا نمی‌تونیم داشته باشیم رو معمولا بیشتر روشون تعصب داریم و این نداشته‌هامون، پتانسیل بالاتری در افزایش ضخامت رگ گردن‌هامون دارن!

جالب‌تر اینکه بعضی‌هامون بعضی وقت‌ها چنان از نداشته‌هامون(و آرزوهامون) دفاع می‌کنیم که قشنگ یکی دو نفر باید بیان ما رو از تو نقش در بیارن و بگن "داداش خودمونیمااا؛ انصافا دیگه ول کن… بسّه."

…..

یا اون پیامکِ "آقای نمازشب‌خون که همه‌ی ملت میدونن شب‌ها بلند میشه نماز می‌خونه" رو که خوندم، ناخواسته یادِ یه "پدرِ شهید" توی حسینیه‌ی شهرمون افتادم که خیلی از آدم‌ها می‌دونند اون‌قدرها هم بی‌ریا و صاف و ساده نیست؛ با این حال برای خیلی‌هاشون موقع معامله که شده، گفته‌ان "حاجی فلانی، پدرِ شهیده!" 

و بعد از معامله هم پشیمون شده‌ان و از عالم و آدم، دین اسلام و رزمندگان و شهدا، طلبکار شدن که خدایا این دیگه کی بود!..

اون قدیم‌ها که هنوز یه "بچّه" و فضول(تر از الانم?) بودم، معمولا پای صحبت بزرگ‌ترها می‌نشستم و اون‌ها هم فکر می‌کردند که نمی‌تونم بفهمم چی میگن، به همین خاطر بدون ملاحظه به اینکه "بچّه اینجا نشسته" به راحتی پشت سر خیلی‌ها غیبت می‌کردن و تم صحبت‌هاشون درمورد آدم‌های دیگه مخصوصا اون پدر شهید، همیشه برام جالب، غیرقابل‌باور و پر از تناقضات بود…

البته خدارو شکر تا الان این‌قدر از این تناقضات دیده‌ایم و شنیده‌ایم که خیلی‌هامون از خوندن پیامک درمورد "عامل فساد در سازمان" کمی غصه رو می‌خوریم؛ اما دیگه تعجب( ِآنچنانی) نمی‌کنیم. ?‍♂️

…..

رسانه‌ی المیادین رو نمی‌دونستم چیه و از بابام پرسیدم. ایشون هم تقریبا همون پیامک بالا رو نقل کردند که یه رسانه‌ی بسیار معتبر خارجی توو مایه‌های شبکه‌ی press TV هست.

…..

هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم ارزش اقتصادی یه فندق از ارزش اقتصادی وقت خودم بیشتر بشه! الان یه ربعه دارم دنبال فندقی می‌گردم که زیر میزم افتاد و گم شد.

من هم همین وضعیت رو با گردوی تازه توی پوست سبزش دارم؛ اما دیگه فصلش تموم شد و رفت تاااا سال دیگه.

البته امیدواریم که سال بعد هم همچنان توان خریدش رو داشته باشیم و خدای نکرده گردو هم مثل هویج، سرما نزنه و خیلی گرون‌تر از کیلویی چهل و پنج تومنِ امسال نشه.

…..

 

یه آشنایی دارم تقریباً همه‌ی ویژگی‌ها و دستاوردهاش توی زندگی تصادفی بوده. اما خیلی متوجه نیست و خیلی به دستاوردهاش می‌باله.

یه روز برای این‌که کمی متوجهش کنم، براش توضیح دادم که من خودم هیچی توی زندگیم ندارم که حاصل لیاقت خودم باشه. همه‌اش تصادفیه. هی مثال زدم. مثال زدم. دیگه اکتسابی‌ترین دستاوردها رو هم به تصادف ربط دادم. حتی گفتم این‌که ۲۵ ساله روزی ۲۰ ساعت هم کار و تلاش می‌کنم، بیشتر به خاطر ویژگی‌های ژنتیکیه.

یه برقی توی چشماش دیدم. فکر کردم تونستم نگاهش رو به خودش تعدیل کنم. اما گفت: «الان بیشتر از گذشته، قدر خودم و دستاوردهام رو می‌دونم. حتی کسانی مثل تو هم که از بیرون اصلاً‌ به نظر نمیاد،‌ بیشتر با شانس اومدین جلو. خیلی با من فرق دارین.»

باید اعتراف کنم که من هم گاهی اوقات مثل این دوستتون میشم و ژن خوبِ «سه سیّد?» که بهم رسیده رو فراموش می‌کنم و همه‌چیزهایی که دارم رو اکتسابی به حساب میارم…

اگه این دوستتون اهل کتاب خوندن هست، میتونید بهش پیشنهاد بدید که کتاب دوباره فکر کن آدام گرانت رو بخونه. (با کد ۲۰ درصدی تخفیف "zoomit" در سایت نشر نوین.)

من خودم تا الان دوتا فصلش رو خونده‌م و چنان داره بهم ثابت می‌کنه بی‌سواد هستم و هیچی نمی‌فهمم(البته نه با این شدّت) که اخیرا کلی با خودم کلنجار میرم که آیا توی روزنوشته‌ها و متمم کامنت بذارم یا نه؟! (البته فکر کنم نتونسته باشم به خوبی، آموزه‌های کتابش رو مورد استفاده قرار بدم.)?

…..

معمولاً ایرنا رو می‌خونم. نویسندگی برای ایرنا و سایر منابع خبری دولتی خیلی سخته. فکر کن تا آخرین روز دولت روحانی، داشتی از روحانی دفاع می‌کردی و رئيسی رو نقد می‌کردی. بعد از فردا، باید از رئيسی دفاع کنی و روحانی رو نقد کنی و الان هم ندونی که چهار سال دیگه در این روز، داری از چی دفاع می‌کنی یا چی رو نقد می‌کنی.

این یه مورد رو قشنگ توی یکی از اطرافیانمون دیده‌ام. بنده خدا روزنامه‌نگار و خبرنگاره. در فاصله‌ی زمانی قبل و بعد از مشخص شدن نتیجه‌ی انتخابات(البته اگه نتیجه‌ش از قبل معلوم نباشه) چنان مواضع سیاسیش رو عوض می‌کنه که "حزب باد" رو معنای تازه‌ای می‌بخشه.(فقط نمی‌دونم ایشون با عزت نفس و اعتقادات قلبی و وجدان خودش چه جوری کنار میاد؟!)

…..

.

و در پایان، آنچه که از پیامک‌های نقل شده با مفاهیمی چون "زر و زور و تزویر"، خودنمایی می‌کنه و سرشار از امیدواری برای پذیرش و تلاش برای بهبود و تغییر بود به نظرم این پیامه:

به گمان من، دنیا بزرگ‌تر، پیچیده‌تر، پرابهام‌تر، تلخ‌تر، بی‌رحم‌تر، بی‌معنا‌تر، پوچ‌تر و ناامیدکننده‌تر از چیزیه که ما می‌بینیم و می‌تونیم تصور کنیم.

اما قرار نیست این‌ها باعث بشه ما اجازه بدیم این تلخی و سختی و پیچیدگی،‌ ما رو در هم بشکنه، یا این‌که این مجوز رو به خودمون بدیم که حالا که این‌جوریه، ما هم می‌تونیم هر جور خواستیم رفتار کنیم و زندگی کنیم.

به نظرم، اگر بخوایم سهم‌مون رو در کل دنیا ببینیم و بر این اساس تصمیم بگیریم و رفتار کنیم، ناچیز بودن سهم‌مون می‌تونه انگیزه برای هر اقدامی رو از ما بگیره.

شاید بهترین روش اینه که به جای این نگاه، سعی کنیم با جهانِ «در دسترس» که در اون قدرت تأثیرگذاری داریم، به شکلی رفتار کنیم که زندگی برامون «معنا»ی بیشتری داشته باشه. مستقل از این‌که این معنا، چقدر ریشه در واقعیت داره.

و جهان در درسترس برای ما، خانواده‌هامون، دوستان متممی و دیگر عزیزان در قبیله‌هامون هستند.

برای حبیب لاجوردی ناراحت و غمگین شدم و موضوع آلزایمر رو نمیدونستم. حدود ۲ سال میشه که با تاریخ شفاهی هاروارد آشنا شدم و خیلی از مصاحبه ها رو گوش دادم و علاقه م به تاریخ معاصر بیشتر وبیشتر شد. ولی الان که فکر میکنم نباید ناراحت بشم چون لاجوردی میراثی رو از خودش به یادگار گذاشته که میتونه چراغ راه خیلی از مردم ایران باشه چنین دستاوردی و چنین زیستنی هیچ وقت کمرنگ نمیشه و فراموش نمیشه. خوش به حالی کسی که این چنین بزرگ و با عظمت زندگی میکنه و جاودانه میشه