دوست خوب من زوربا بودا!

همونطور که تو اشاره کردی و من هم باید تاکید کنم، طبیعی است که حرف‌هایی که در پاسخ به چنین سوالی گفته می‌شه یک پاسخ کاملاً شخصیه. و البته چون تو پاسخ شخصی خواستی من هم با خیال راحت می‌نویسم. چیزی که اینجا می‌نویسم طبیعتاً تابع سلیقه‌ی من، آموخته‌های من و تجربیات شخصی منه و ارزش دیگری نداره.

کار برای من، «محل زندگیمه». بنابراین همونطور که «یک خانواده» هدف اول رو بقای بنیان خانواده می‌دونند، برای من هم هدف اول، بقای «محیط کاری‌ام» محسوب میشه. من کسانی رو برای همکاری (تمام وقت، پاره‌وقت، شریک استراتژیک و حتی مشتری!)‌ انتخاب می‌کنم که از بودن با اونها و در کنار اونها لذت ببرم و بر خلاف تمام استراتژی‌هایی که آموزش داده می‌شه، شغل و کار و مدل کسب و کار و مدل درآمدزایی رو جوری تعریف می‌کنم که با مجموعه‌ی انسانهایی که در اطرافم دارم قابل اجرا باشه و احساس کنم از همه‌ی ظرفیت شبکه‌ی انسانی و ارتباطی اطرافم استفاده شده.
البته شاید از نظر استراتژیک، تاکید افراطی در این حد روی منابع انسانی کار نادرستی هم نباشه. چون بسیار دیده‌ام که ایده‌های خوب و مدیران قوی و سازمان های قدرتمند، قربانی ضعف نیروی انسانی شده‌اند و همیشه ملتمسانه در پی توسعه توانمندی انسانی خود بوده‌اند. پس من اگر حتی یک انسان توانمند پیدا کنم (چه کارمند و چه شریک و چه مشتری)، تلاش می‌کنم مدل کارم رو به گونه‌های اصلاح کنم و توسعه بدهم که جایی برای اون باز بشه.

اما بعد از این شرط اول،‌ دومین نکته‌ای که بهش نگاه می‌کنم، محیط اقتصادی و اجتماعی و سیاسی اطرافه.
اولویت اصلی ما «رشد پایدار و Sustainable» هست. هدفمون افزایش ده برابری درآمد نیست (مگر اینکه یک عمر این افزایش باقی بمونه). اما اگر احساس کنیم یک جهش درآمدی موقت قابل ایجاده،‌ به سمتش نمیریم و یک رشد کم درآمدی (حتی در حد ده بیست درصد) خوشحالمون می‌کنه. به همین دلیله که با وجود ارتباطات گسترده‌ی سیاسی و اقتصادی که در رده‌های مختلف نظام دارم، هرگز به سراغ اونها نرفته‌ام. دلم نمی‌خواد کسب و کاری داشته باشم که شب انتخابات،‌ مجبور بشم نگران ارتباطات و پایگاه‌ها و فلان وزیر و وکیل باشم که می‌مونه یا نه و اگر رفت من هم منتظر ورشکستی و خلع ید و حکم اختلاس و دادگاه و … باشم. درآمد برای ما مهمه و مهم‌ترین دلیلش هم اینه که بتونیم آدمهایی رو که در اطرافمون داریم تامین کنیم و حفظ کنیم و به خاطر بی‌پولی، سرمایه‌های ارتباطی و انسانیمون رو از دست ندیم. میگم درآمد و نمی‌گم سود. درآمد ممکنه بیاد و به شکل حقوق و هزینه‌ و سود شرکا و همکاران و … هزینه شه و بره و سودی باقی نمونه، اما همینکه مثل خون در تن کسب و کار می‌چرخه و تیم انسانی رو زنده نگه می‌داره کافیه.
من پول رو در زندگی و کسب و کار مثل خون می‌دونم. باید بیاد. بچرخه و تمیز بمونه و اگه آلوده شد پاک بشه. اگر هم خون زیادی به دست آوردیم به تن اطرافیانمون تزریق کنیم تا اونها هم کنار ما بایستند و تعدادمون زیاد شه. بدن یک انسان به تنهایی نمی‌تونه بیشتر از حجم مشخصی خون رو مورد استفاده قرار بده همینطور که حساب بانکی و جیب ما هم توانایی‌اش در لذت بردن از پول محدوده.
اما نهایتاً با همه‌ی پیش‌شرط‌های بالا، تلاش می‌کنیم کارهایی رو انجام بدیم که جریان ساز باشند. مهم نیست که خودمون بعداً در اون کار بمونیم یا نه.
وقتی «کسب و کاری مبتنی بر خدمات پس از فروش تاسیس می‌کنیم و نه مهارت فروش» وقتی «در فضای مجازی محتوای رایگان رو برای تبلیغ استفاده می‌کنیم به جای بنر»، وقتی «نمایندگی یک شرکت اروپایی رو به جای دوبی میاریم ایران»،‌ برای من مهم نیست که در آینده چه سهمی از این کار برای ما می‌مونه.
مهم اینه که بقیه هم که در اون صنعت فعال هستند مجبور بشوند استاندارد ما رو رعایت کنند.

امروز، شرکت های صنعتی زیادی رو می‌شناسم که به خاطر برنده شدن در رقابت‌ها و مناقصه‌ها دفتر خودشون رو مجبورند در تهران فعال‌تر کنند و حتی اگر دفتر امارات دارند با اون پز سابق نمی‌گن که: ما!؟ ما که ایران فعالیت جدی نداریم!
امروز معلمان زیادی رو در فضای آنلاین می‌بینم که به جای بنر دادن، میان ده بیست سی ساعت حرف مجانی برای مخاطب می‌زنند و بعد از مخاطب می‌خوان که برای حرف‌های بیشتر پول بده.
امروز، می‌بینم که بعضی دوستانم وقتی برنامه‌ی افزایش فروش دارند، بودجه‌ی خدمات پس از فروش رو اضافه می‌کنند و نه تبلیغات.
ما تلاش می‌کنیم زنده بمونیم. حتی پس از مرگمون. با تغییرهای بسیار کوچکی که در حد توانمون در الگوی فعالیت اقتصادی اطرافمون ایجاد می‌کنیم.

امید جان.
این ماجرای «هدف داشتن» و «تلاش کردن» و اینکه همزمان «منتظر نتیجه نباشیم» که تو این فایل نقطه شروع دو سه بار به شکل های مختلف مطرح کردم به نظرم موضوع مهمیه که می تونه خیلی به آدم برای موفقیت توی زندگی کمک کنه.

باور شخصی من بر اینه که قسمت زیادی از اون چیزی که به اسم هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی در زندگی به ما یاد داده می‌شه از حوزه‌ی مهندسی وارد حوزه‌ی مدیریت شده.
طبیعی هم هست. کارخانه «وجود دارد که محصول داشته باشد». بنابراین اگر همه‌ی تلاش‌ها به محصول منجر نشده نهایتاً وجود کارخانه بی خاصیت و بی‌معنی است.
اما وجود ما خودش یک «پروژه» است. اساساً قرار نیست محصول «مشخصی» وجود داشته باشه.
همین‌که ما تلاش می‌کنیم دنیا رو به نسبت جایی که تحویل گرفتیم، به جای بهتری تبدیل کنیم و تحویل بدیم کارمون رو انجام دادیم.
آیا نتیجه‌ی این نوع نگاه تلاش نکردن یا کمتر تلاش کردنه؟
قطعاً نه.
فقط تاکید این نگاه بر این است که «ابهام» و «Uncertainty» در محیط اطراف ما انسانها زیاده و اونقدر این عوامل تاثیرگذار زیاد هستند که ما نمی‌دونیم واقعاً محصول تصمیم‌ها و تلاش‌های ما چه خواهد شد.

من و تو ممکنه مثلاً به عنوان «کارمند واحد بایگانی اسناد» تلاش کنیم که منظم‌ترین بایگانی رو داشته باشیم. بهتر از هر کس دیگری.
برای این کار هم تلاش می‌کنیم. هیچ روزی هم نمی‌تونیم بگیم که الان بایگانی ما، منظم‌ترین در دنیاست.
اما همین کار ممکنه باعث شه من یک روز به یک سمت بالاتر (مثلاً مدیر اداری) منصوب بشم (خود من نمونه‌اش رو دیدم. مدیرعامل می‌گفت: درسته سابقه‌ی مدیریت نداره. اما نظم و دقت و تعهدش زیاده. مدیریت رو می‌شه با تجربه یادگرفت. تعهد رو نه!). ممکنه یک گروهی که می خواد طبقه‌بندی اسناد شرکت رو انجام بده و مثلاً برای ایزو کار کنه متوجه بشه که عملاً یکی از افراد کلیدی این سازمان من و تو هستیم. یا هر اتفاق دیگه‌ای…

زمانی یک نفر برای استخدام پیش من اومد و گفت شاید نزدیک صد جا رزومه داده و استخدام نشده. وقتی پیش من اومد تنها نکته‌ای که در مورد خودش گفت این بود که من نزدیک صد جا رزومه داده‌ام و هنوز هم دارم این کار رو هر روز انجام میدم. ایمیل هم نمی‌زنم. خودم حضوری می‌رم. هر شرکتی هم نمي‌رم. تمام این شرکت‌ها یک حوزه‌ی فعالیت مشابه داشته‌اند. چون دوست دارم در فلان حوزه کار کنم. من بدون خواندن رزومه‌اش برای بخش فروش و ارتباط با مشتری استخدامش کردم چون احساس کردم این آدم «توانمند‌ترین آدم در شنیدن کلمه‌ی نه» هستش. حدسم هم درست بود. کارش رو هم عالی ادامه داده. مطمئنم فکر نمی‌کرده که برای استخدام، رزومه‌ای که نیاز داره مدرک تحصیلی‌اش و … نیست. مهم‌ترین جمله‌ی رزومه‌ی اون یک جمله است: «رزومه‌ی من ۱۰۰ جا رد شده. و من همچنان دارم ادامه می‌دم». کسی که فروش کار کرده معنی ارزشمند این جمله رو می‌دونه.

مثال زیاده و حرف مشخصم اینکه: «وقتی تلاش می‌کنیم و هدف می‌گذاریم و به سمتش می‌ریم» دیگه خیلی راحت نمی‌شه فهمید که چه اتفاق خوبی در کجای مسیر و به چه شکلی برامون میفته. به هر حال اون حرکت میوه خواهد داد. اما ظاهراً درخت‌های زندگی جوری هستند که زیاد پیش میاد سیب بکاری و گلابی بهت تحویل بدهند. حتی منتظر گردو باشی و هندوانه به دست بیاد.
اما ندیده‌ام کسی رو که دانه‌ای بکاره و هر روز هم آب و خوراکش رو تامین کنه و اون دانه «هرگز سبز نشه». مگر به یک دلیل: کودکان شتاب زده‌ای که دانه‌ می‌کارند،‌ اما هر روز مي‌روند و خاک رو کنار می‌زنند ببینند دانه جوانه داده یا نه! پیگیری سریع و ارزیابی دائمی و زودهنگام و شتاب زدگی تنها عاملیه که می‌تونه باعث شه اون دونه هرگز سبز نشه…

بنابراین من عادت کرده‌ام که دانه‌ی سیب بکارم و مراقبش باشم ولی برای «تعداد سیب‌هایی که پایان سال خواهم داشت» برنامه‌ریزی سنگین عددی نکنم چون بارها دیده‌ام که حاصل کاشتن سیب، میوه‌ی دیگری بوده. بهتر. بزرگتر. گرانقیمت‌تر و دوست‌داشتنی تر…