پیش نوشت یک: اگر چه هنوز در سطر نخست این مطلب هستم، اما یقین دارم که این نوشته طولانی و پراکنده خواهد بود. به همین علت، پیشاپیش عذرخواهی من را بپذیرید.

پیش نوشت دو: امیرمحمد قربانی از دوستان قدیمی متممی است و احتمالاً شما هم به واسطه‌ی شناسنامه‌اش در متمم و وبلاگش به اسم در راه شناختن، او را می‌شناسید. من مطلبی با عنوان سهم آموزش و غریزه در یادگیری داشتم و در زیر آن، امیر کامنتی گذاشته بود که این مطلب را در پاسخ به آن یا با اتکاء به آن، یا به بهانه‌ی آن می‌نویسم.

پیش نوشت سه (برای امیر): می‌دانم که بخشی از آنچه در ادامه می‌نویسم (و شاید همه‌ی آنچه در ادامه می‌نویسم) الزاماً به حرف‌های تو مربوط نباشد. اما این را هم می‌دانم که انتظار نداری مستقیماً چیزی در پاسخ نوشته‌ات بخوانی. چرا که موضوع آن خارج از آگاهی و اطلاع من است و من فضای دانشگاهیِ رشته‌ی پزشکی و شاخه‌های وابسته‌اش را، جز به واسطه‌ی نظرات و خاطرات دوستانم – کسانی مثل تو – نمی‌شناسم.

بخش‌هایی از حرف‌های امیر

راستش چیز دیگری می‌خواهم برایت بنویسم. وقتی دو کلمه‌ی یادگیری و آموزش رو دیدم، داغ دلم تازه شد. می‌دانم این روزها خیلی سرت شلوغ هست. می‌دانم قبلا در این مورد نوشته‌ای. می‌دانم که نظرت را گفته‌ای. اما می‌خواهم اجازه بدهی منم درد دلی چند صد کلمه‌ای با تو بکنم. می‌دانم حرفم را می‌فهمی و الان، بیش از هر موقعی، احتیاج به کسی دارم که حرفم را بفهمد.
نمی‌دانی چند بار نوشته‌ی «یک دلنوشته‌ی کاملا شخصی» را که برای اکبر نوشته‌ای خوانده‌ام. و هر بار که جوابی را که برای محمدمهدی در زیر آن پست نوشته‌ای می‌خوانم، بدجور دلم می‌گیرد.
«در حد ناظر بیرونی،‌ احساس می‌کنم ساختار آن به نسبت بسیاری از حوزه‌های دانشگاهی دیگر، قابل دفاع‌‌تر است و این را از روی خروجی‌ها هم می‌شود حس کرد.»
این حرف را می‌خوانم و می‌دانم که این شکلی نیست. حداقل در آینده‌ای نزدیک، دیگر این شکلی نخواهد بود. من از آینده‌ی پزشکی خودمان می‌ترسم. من از آینده‌ی این دانشگاه، من از وضعیت حال این دانشگاه می‌ترسم.
محمدرضا وضعیت به سمتی رفته است که کسی که کتاب‌های خلاصه (و پر از غلط) را می‌خواند، فردی برجسته به شمار می‌رود. وضعیت به سمتی رفته است که کمتر دانشجویی به سراغ کتاب‌های اصلی می‌رود. وضعیت به سمتی رفته است که هریسون که از کتاب‌های اصلی ماست، فقط یک کتاب زیبا و شکیل در کتاب‌خانه‌ی فرد است برای پز دادن و یدک کشیدن نام پزشک، یا برای عکس گرفتن و گذاشتن در اینستاگرام.
دیگر دانشجوهای خیلی کمی را می‌بینم که پزشکی، آن‌ها را به هیجان آورد. دیگر کمتر کسی را می‌بینم که اشتیاق داشته باشد. شاید به یاد مبحث آرزوی آموخته شده بیافتی. اما می‌توانم به تو قول بدهم که در مورد همه این طور نیست. اشتیاق تعداد قابل‌توجهی از دانشجویان، خرد خرد نابود می‌شود. آن‌ها پزشکی را با تمام وجود دوست دارند و به آن عشق می‌ورزند. اما در این سیکل معیوب، آرام آرام نابود می‌شوند.
سه چهار روز نیز نمی‌گذرد که یکی دیگر از دانشجویان خوب که سه سالی از من پایین‌تر است به سراغم آمد و گفت که دلم می‌خواهد چیزی بگویی که بتوانم اشتیاق داشته باشم. چیزی باشد که دلم را به آن خوش کنم. این سیستم مرا به اشتیاق نمی‌آورد. این سیستم نیازم را ارضا نمی‌کند. استادی که اشتیاق آموزش ندارد، هم‌کلاسی‌هایی که بزرگترین دغدغه‌شان یک نمره از استاد گرفتن است، سیستمی که هدفش فقط “تولید” پزشک است و نه «تربیت» پزشک، او را ارضا نمی‌کند.
نه محمدرضا. در این‌جا هم وضعیت خوب نیست. نمی‌خواهم سر تو را درد بیاورم و دلایلم را بگویم (اگر دوست داشتی بخوانی، بعضی موقع‌ها از آن در وبلاگم می‌نویسم. یکی هم امشب نوشتم).
راستش حرف تو و انگیزه‌های شخصی خودم است که به من انرژی لازم را برای ادامه‌ی راه می‌دهند:
«باور شخصی من این است که تلاش برای بهبود یک وضعیت بسیار خراب، مقدس‌تر از تلاش برای بهبود یک وضعیت خوب یا قابل قبول است.»
امیدوارم بتوانم در میان این همه “اشتیاق نابود کن” ادامه بدهم و به دیگر دوستانم در این راه کمک کنم.
خودخواهی می‌بینم که از تو در این روزهای شلوغ، سوالی بپرسم. اما راستش اگر از تو نپرسم، حس می‌کنم که به خودم و دوستانم خیانت کرده‌ام و تمام تلاشم را در این راه نکرده‌ام. لطفا مرا ببخش که به خود اجازه‌ی چنین کاری می‌دهم. می‌خواهم ازت خواهش کنم که وقتی کمی سرت خلوت‌تر بود، جوابی هر چند کوتاه، برایم بنویسی.
به نظر تو، نقطه‌ی اهرمی در یک سیستم آموزشی، کجا می‌تواند باشد؟

حرف‌های من

امیر جان.

حرف‌های تو را در مورد فضای دانشکده‌های پزشکی و در یک کلام فضای آموزشی حاکم بر کشورمان می‌فهمم.

این را هم، هر دو می‌دانیم که آنچه در وضعیت آموزش عمومی در کشورمان می‌بینیم، شکلی بزرگ‌تر و نگران‌کننده‌تر از چیزی است که در حوزه آموزش عمومی در سطح جهان مشاهده و تجربه می‌شود.

به لطف ابزارهای ارتباطی امروز، در یک شب می‌توانی اراده کنی و در چهار گوشه‌ی کره‌ی زمین بر سر چهار کلاس مختلف بنشینی و نمونه‌هایی از فضای آموزش جاری جهان را تجربه کنی.

حتی جاهایی که اوضاع کمی بهتر است و استاد و درس وضعیت مطلوبی دارند؛ دانشجوها کمابیش همان‌گونه هستند که تو توصیف می‌کنی. اگر چنین نبود، این همه مطلب و مقاله در مورد Millennials (فرزندان هزاره‌ی جدید) منتشر نمی‌شد.

متفکران و تحلیل‌گران، چنان در مورد این نسل می‌نویسند که احساس می‌کنی گونه‌ی جدیدی کشف شده که جز در اسکلت‌بندی و شکل‌ظاهری، به گونه‌ی قبلی شباهت ندارد.

***

توضیح اضافه: اگر وقت داشتی، کتاب Born Digital را پیدا کن و ورق بزن. اینکه چگونه مدیر مرکز اینترنت و جامعه در دانشگاه هاروارد و همکارش، می‌کوشند بفهمند که این نسل در خانه و دانشگاه چه می‌کند، واقعاً جالب است. جالب‌تر اینکه بارها تأکید می‌کنند که به نتیجه و درک قطعی نرسیده‌اند و جالب‌ترین اینکه، ما هنوز بودجه‌هایی برای این نوع مراکز تحقیقاتی نداریم و البته چه خوب که نداریم که اگر داشتیم هم می‌شود خروجی‌شان را حدس زد.

 ***

گذار از جهان هرمی به جهان مسطح‌

امیر جان.

بیا کمی عقب‌تر بایستیم؛ منظورم ده سال یا صد سال نیست؛ شاید هزار سال خوب باشد. برای دیدن دنیا نقطه‌ی خیلی خوبی است.

جهانِ کهن، جهان سلسله مراتب بوده است.

این سلسله مراتب گاه در حدِ کست‌ها (Caste) بوده؛ به شکلی که مردم به این امید بوده‌اند که شاید پس از مرگ، طبقه‌‌ی دیگری را تجربه کنند.

در جوامعی که کمی متمدن‌تر بوده‌اند، به شکل نجیب‌زادگی، شاهزادگی، اشراف‌زادگی، خاندان سلطنتی.

هنوز هم رگه‌های این نوع باورهای قدیمی را می‌توانی در انتخاب کلمات و جمله‌های مردم – آگاهانه یا ناآگاهانه – ببینی (به اصطلاح خانواده‌ی اصیل فکر کن).

دوران بعد از انقلاب صنعتی هم، همان نگاه سلسله مراتبی ادامه پیدا کرد. چیزی که انعکاس آن را می‌توانی در چارت سازمانی یا ساختار کارگاه‌ها و کارخانه‌ها، بهتر از هر جای دیگری ببینی.

سلسله مراتب، هزاران سال است که وجود داشته؛ اما روندی که می‌توان در طول این قرن‌ها مشاهده کرد، کوتاه شدن فاصله‌ی بین پله‌ها بوده است.

اصطلاح Mobility یا جابجایی بین طبقات اجتماعی هم به همین علت در سال‌ها و دهه‌های اخیر مطرح شده است. اینکه هر کس می‌تواند (یا باید بتواند) از جایگاه و طبقه‌ای که هست به جایگاه و طبقه‌ی دیگری جابجا شود.

یک بار در یکی از تمرین‌هایم در متمم در مورد Mobility نوشته بودم و آن بحث را در اینجا تکرار نمی‌کنم.

دیوارهایی که به تدریج کوتاه‌تر می‌شوند

شاید یکی از مهم‌ترین دستاوردهای تمدن انسان طی قرون اخیر، همین کوتاه‌تر شدن پله‌ها یا کوتاه‌تر شدن دیوارها بوده است.

پزشک شدن امروز، از هر زمان دیگری در تاریخ ساده‌تر است.

همچنان که دولتمرد شدن؛ همچنانکه دانشمند شدن؛ همچانکه ثروتمند شدن؛ همچنانکه متفکر شدن؛ هم‌چنانکه تحلیل‌گر شدن؛ همچنانکه مشهور شدن؛ همچنانکه همه چیز.

شاید برای دانشجوی پزشکی که احساس می‌کند خیلی درس خوانده و چند سال برای کنکور وقت گذاشته و حتی هنوز هم ممکن است کارنامه‌ی دانشگاهش را به عنوان یکی از سندهای برزگ موفقیت در زندگی‌اش حفظ کرده باشد؛ یا برای دانشجوی دانشگاه‌های مشهور مهندسی کشور که برخی از فارغ‌التحصیلان‌شان با غرور و تبختر، هنوز از رشته و محل تحصیل خود می‌گویند؛ این حرف من کمی سخت یا تلخ یا غیرقابل قبول باشد.

اما به خوبی می‌دانیم که مدت‌ها در طول تاریخ، دیوار بلندی وجود داشت که بخش بسیار بزرگی از جامعه نمی‌توانستند از آن عبور کنند و تحصیل و آکادمی برسند.

ما خوب می‌دانیم که وقتی دموکراسی در یونان مطرح شد، شعارش این بود که همه‌ی افراد حق رای دارند. در اینجا افراد نه شامل زن‌ها می‌شد و نه بردگان. جالب اینکه می‌گفتند سه طبقه‌ی اجتماعی وجود دارد. اشراف‌زادگان و خاندان‌های سطلنتی و رعیت‌ها.

بردگان (که یک سوم مردم بودند) حتی جزو طبقات حساب نمی‌شدند. بگذریم از اینکه رعیت بودن هم حق چندانی به تو نمی‌داد و مثلاً نمی‌توانستی جایی در مدرسه‌ی بقراط داشته باشی.

وضعیت ایران خودمان را هم در زمان ساسانیان می‌دانیم و ماجرای بزرگمهر و آن بازرگان که می‌خواست حق تحصیل را برای فرزندش خریداری کند خوانده‌ایم.

***

توضیح اضافه: بعضی از ما در داستان انوشیروان و کفش‌دوز به شکلی از اصطلاح کفش‌دوز استفاده می‌کنیم که انگار او جعبه‌ای در کنار خیابان داشته و کفش واکس می‌زده است. اما بر طبق روایت فردوسی، مشخصاً  او بازرگانی چنان ثروتمند بوده که می‌توانسته خرج جنگ را با چندین شتر سیم و زر بدهد (بیت‌ها را انتخاب کرده‌ام و بعضی را حذف کرده‌ام که کوتاه‌تر شود):

***

بعد از کم‌رنگ شدن این نگرش طبقاتی و قبل از شکل‌گیری دانشگاه به شکل مدرن آن هم می‌دانیم اوضاع چگونه بوده است.

شاگردی کردن مربوط به آن دوره بوده است. دانشجوی آن روز، باید صبح زمین را جارو می‌کشیده و محل نشستنش را تمیز می‌کرده و برای استاد، شاگردی می‌کرده است. هر روز کار می‌کرده تا شاید نکته‌ای بشنود و چیزی بیاموزد.

تازه ممکن بوده در هر لحظه از مسیر یادگیری، استاد تصمیم بگیرد که دیگر به او درس ندهد و او را از کلاس خود حذف کند. شاگردان آن دوران، باید هر روز و هر لحظه، شایستگی خود را برای ادامه‌ی آموزش اثبات می‌کرده‌اند و تأیید استاد را دریافت می‌کرده‌اند.

دانشگاه مدرن و آموزش فرایندمحور

دانشگاه به شکل مدرن آن، ترکیبی از سلسله مراتب سنتی و فرایندهایی است که پس از انقلاب صنعتی یاد گرفتیم.

حتی اگر بگوییم عده‌ای به صورت بالفعل از تحصیل محرومند، به صورت بالقوه برای بخش اعظم جامعه‌ها، چنین فرصتی وجود دارد. تازه اگر کنکور دادی و دانشگاه رفتی که تقریباً قطع این فرایند غیرممکن است. هر چقدر هم نفهمی و ندانی و نیاموزی، باز هم می‌توانی افتان و لنگان تا کوی دوست (فارغ‌التحصیلی) بروی.

زمان، مهم‌ترین چیزی است که آموزش دانشگاهی را کند می‌کند. فاصله‌ی ورود به دانشگاه و خروج از آن، بیش از آنکه بر اساس سطح دانش سنجیده شود، بر اساس فاصله‌ی زمانی قابل سنجش است.

کمتر شنیده‌ایم بگویند بیسواد رفت و حکیم بیرون آمد. نادان رفت و دانا آمد. نابینا رفت و بینا آمد. می‌گویند دوران کارشناسی را به جای چهار سال در سه سال گذراند. کل دوران تحصیل را به جای هفت سال، پنج ساله گذراند و توصیف‌ها و تحسین‌هایی از این دست.

آموزش الکترونیک که این را هم برداشت و دوره‌های Self-paced آمدند: خودت با سرعت خودت پیش برو.

عصر مسطح یا پختستان جدید

توضیح: حتماً یادت هست که پختستان را از عنوان کتاب ادوین ابوت وام گرفته‌ام. اگر چه من پختستان را در مقابل حجمستان به کار نمی‌برم. بلکه سرزمین مسطح جدید را در مقابل نظام سلسله مراتبی کهن، مد نظر دارم.

ویژگی خوب دوران جدید را می‌توان در یک جمله خلاصه کرد: به علت کوتاه‌تر شدن و برداشته شدن دیوارها، هر کس، ساده‌تر از گذشته می‌تواند به هر جایگاهی که می‌خواهد برسد.

ویژگی بد دوران جدید را هم می‌توان در یک جمله (همان جمله) خلاصه کرد: به علت کوتاه‌تر شدن و برداشته شدن دیوارها، هر کس، ساده‌تر از گذشته می‌تواند به هر جایگاهی که می‌خواهد برسد.

می‌دانم حرفم واضح است؛ اما دوست دارم آن را چند بار بنویسم و تکرار کنم:

• خوشحال‌کننده است که تقریباً هر کسی می‌تواند روی صندلی دانشجوی پزشکی بنشیند.
• نگران‌کننده است که تقریباً هر کسی می‌توان روی صندلی دانشجوی پزشکی بنشیند.
• خوشحال‌کننده است که تقریباً هر کسی می‌تواند معلم شود.
• نگران‌کننده است که تقریباً هر کسی می‌تواند معلم شود.
• خوشحال‌کننده است که تقریباً هر کسی می‌تواند تا بالاترین مقام قدرتمندترین کشورهای جهان بالا برود.
• نگران‌کننده است که تقریباً هر کسی می‌تواند تا بالاترین مقام قدرتمندترین کشورهای جهان بالا برود.
• خوشحال‌کننده است که هر کسی می‌تواند یک رسانه باشد.
• نگران‌کننده است که هر کسی می‌تواند یک رسانه باشد.
• خوشحال‌کننده است که هر کسی حق رای دارد.
• نگران‌کننده است که هر کسی حق رای دارد.

مطمئن هستم که در خلوت خودت می‌توانی صدها جمله‌ی دیگر در ادامه‌ی این فهرست خوشحالی‌ها و نگرانی‌ها بنویسی.

دانشگاه، یکی از تصاویر کاریکاتوری این دوران جدید است.

استادهای امروز ما در دورانی رشد کرده‌ و درس خوانده‌اند که هنوز، ته‌مانده‌ای از نظام سلسله‌مراتبی باقی بود.

آنها اکنون می‌خواهند در عصرِ مسطح به فرزندان پختستان، دانسته‌ها و ندانسته‌های خود را بیاموزند.

آنها می‌خواهند نسل جدید، هنوز به سلسله مراتب که متعلق به دوران کهن است احترام بگذارد.

نسل جدید هم با چالشی عجیب مواجه است: تلخی‌ها و سختی‌های این پختستان را میفهمد. اما دیگر نمی‌تواند آن درختستانِ قدیمی و سلسله مراتبی و شاخه‌های پیچیده‌اش را بپذیرد و به آن دوران بازگردد.

همان چیزی که در سیاست می‌شود در جهان دید: دموکراسی خوشحال‌مان نکرده. اما سلطنت هم دیگر، پاسخ انتظارات دوران جدید نیست.

در این پختستان باید چگونه زندگی کنیم؟

حجم زیادی از خوبی‌ها و بدی‌های این پختستان جدید، خارج از کنترل و اختیار من و توست.

خبرگزاری‌های حرفه‌ای و جاافتاده، باید بپذیرند که کانالِ بیا تو با هم بخندیم همزمان با آنها، خبر زلزله در کشور را منتشر می‌کند.

رسانه‌های حرفه‌ای سیاسی باید بپذیرند که اکانت اینستاگرامِ خُل و چل‌ها به انتصاب فلان شخص به فلان وزارت‌خانه اعتراض کند و در این زمینه تحلیل منتشر کند.

نهادهای رسمی پزشکی و بهداشتی و مدیریت بحران، باید بپذیرند که آقای فلان و خانم فلان با هم برای زلزله‌زدگان پول جمع کنند و الان که مردم آنجا از سرما می‌لرزند، یکی هوس کرده چند سال بعد مدرسه‌ی پرورش کودکان آنجا تاسیس کند و دیگری هم کانون فرهنگی هنری. چون خوب می‌دانند که پولی که امروز به نور و گرما تبدیل شود، می‌سوزد؛ اما آن ساختمان‌ها را می‌توان با یک پلاک زیبا تزیین کرد که آقای فلانی یا خانم فلانی این را برای مردم فلان شهر ساخته‌اند.

خوشبختانه یا متاسفانه همین دنیای مسطح، باعث شده که با هزینه‌ی کم و نزدیک به صفر، در گوگل تفکر سیستمی سرچ کنی و بخوانی و با چهار کلمه‌ی افق زمانی بلندمدت و حرفهایی از این دست، بر این خودخواهی و خوداندیشی، مهرِ اندیشمندی هم بزنی.

همین دنیای مسطح است که من هم در آن وبلاگ دارم و به نقد همان آقای فلان و خانم فلان می‌پردازم و احساس می‌کنم که تحلیل کرده‌ام و حرفی زده‌ام.

زمانی باید سال‌ها پول‌ توجیبی جمع می‌کردی، بعد درس می‌خواندی، بعد دانشگاه می‌رفتی. بعد مثلاً کارمند یک کانال رسانه‌ای می‌شدی

در دنیای مسطح، مسیر وارونه شده است.

ابتدا کانال داری. بعد دانشگاه می‌روی. بعد کمی درس می‌خوانی. بعد هنوز داری پول‌توجیبی می‌گیری و در جستجوی یک موقعیت شغلی مناسب هستی.

فکر می‌کنم اگر بخواهیم قوانین این دنیای مسطح را بهتر بفهمیم، بهتر است آن را عصر زندگی شبکه‌ای یا Networked Age بنامیم.

زندگی در عصر شبکه‌ای

نمی‌دانم لازم است در این مورد بعداً جداگانه بنویسم یا نه.

اما می‌دانم که بسیاری از حرف‌هایی که تا کنون زده‌ام را می‌توانی زیر همین عنوان طبقه‌بندی کنی.

مهم است که تصمیم بگیری به عنوان یک گره (Node) در این شبکه، با کدام گره‌های دیگر مرتبط باشی.

اینکه چه کسانی هم‌کلاسی‌ تو یا همکار تو یا هم‌شهری تو یا هم‌طبقه‌ تو یا هم‌زبان تو هستند، دیگر به اندازه‌ی گذشته مهم نیست.

مهم است که با کدام آنها حرف می‌زنی.

به کدام‌یک از آنها سلام می‌کنی. کدامیک از‌ آنها را در اینستاگرام و تلگرام و توییتر فالو می‌کنی.

وبلاگ کدامشان را می‌خوانی.

به مناسبت تولد کدامشان پیام تبریک می‌فرستی و پیام کدامشان را باز می‌کنی.

دیوارهای دنیای قدیمی هنوز به صورت کامل حذف نشده‌اند و خرابه‌هایشان باقی مانده است. می‌توانی گرفتار آن دیوارها بمانی. اما می‌توانی شبکه‌ی خودت را بسازی و پرورش دهی.

آنچه زمانی در فیلم ماتریس می‌گفتند، به نظرم تا حدی زیادی الان محقق شده است.

ما همه گرفتار ماتریس هستیم. اما مغز متفکری بیرون این ماتریس نیست. اتصالاتی که می‌سازی، تک تک یال‌های این گراف، مشخص می‌کنند که چه مغزی بر تو حکومت خواهد کرد.

نمی‌دانم یادت هست یا نه.

زمانی ادعا و شعار برندهای مخابراتی مطرح (مثلاً نوکیا در زمان خودش) این بود که ما همه چیز را به همه چیز وصل می‌کنیم.

Connectedness شعار بسیار زیبایی بود: دنیای مسطحی که در آن هیچ کس از هیچ کس فاصله‌ای ندارد و همه به هم وصل هستند.

زاکربرگ که در زمان تاسیس فیس بوک،‌ جوان و خوش‌بین و بلندپرواز بود اعلام کرد که مأموریت فیس بوک،‌ A more connected and open world است.

اما اکنون که چالش‌های جهان مسطح را دیده است، مأموریت متفاوتی را تعریف می‌کند (اینجا را ببین).

جمله‌ی قبلی را از مأموریت خود حذف می‌کند:

To give people the power to share and make the world more open and connected

و به جای آن این جمله را می‌نویسد:

To give people the power to build community and bring the world closer together

اینجا دیگر بحث، کوچک‌تر شدن و محدود‌تر شدن است.

نزدیک‌تر شدن است.

شکل گرفتن جامعه‌های کوچک و به تعبیری که من یک سال قبل از این تغییر ماموریت فیس بوک نوشته بودم: تعیین قبیله‌هاست.

خیلی بی‌راهه رفتم امیر جان.

حرفم این است که حالا که دیوارها خراب شده و هر کسی کنار تو در کلاس دانشگاه نشسته و هر کسی ممکن است استادت باشد، این را به خودت یادآوری کن که دیگر نمی‌توانی از وضع هم‌کلاسی‌ها و هم‌درس‌ها و هم‌کارها و هم‌شهری‌هایت حرف بزنی. این اصطلاح‌ها متعلق به دوران کهن است.

ما در حال گذار به به دنیای جدیدی هستیم.

برایم از شبکه‌ای بگو که در اطراف خودت ساخته‌ای و تار‌های رابطه‌ای که به عنوان خانه بر گرد خودت تنیده‌ای.

برایم از آنهایی بگو که تصمیم گرفته‌ای هر روز حرف‌هایشان را دنبال کنی.

از‌ آنهایی بگو که با ایشان حرف میزنی؛

از‌ آنهایی که اجازه داده‌ای کانال تلگرامشان مهمان موبایلت باشد؛

از آنهایی که تصمیم گرفته‌ای دیگر حق نداشته باشند پست‌هایشان روی تایم‌لاین اینستاگرام تو ظاهر شود.

از‌ آنهایی که در تلاشی کاری کنی که دیگر خودشان را دوست و نزدیک تو ندانند.

از آنهایی که می‌کوشی در فهرست اطرافیان‌شان قرار گیری یا در فهرست اطرافیانت قرار گیرند.

برایم، نقشه‌ دنیای جدیدت را تعریف و ترسیم کن.

هم‌کلاسی‌ها و هم‌رشته‌ها، صرفاً یک تصادف زودگذر جغرافیایی‌ هستند؛ چیزی شبیه زلزله. نه بیشتر.

***

پی نوشت: به نظرم درک این نکته مهم است که در دوران تغییرات بزرگ اجتماعی، نهادهایی که قبلاً برای تحقق برخی اهداف تشکیل می‌شده‌اند، به مانع تحقق همان اهداف تبدیل می‌شوند. اگر دانشجویی می‌گوید که من با انگیزه‌ی آموختنِ دانش آمدم و دانشگاه انگیزه‌ام را گرفته، به نظرم برای دانشگاه، وظیفه‌ای فراتر از توان واقعی این نهاد قائل شده است.

در دنیای امروز، اگر کسی واقعاً مدعی است که عاشق علم و یادگیری است، باید دانشگاه را هم به عنوان یکی از موانعِ راه علم‌آموزی بپذیرد و از آن عبور کند. اما اگر انتظار داشته که دانشگاه مسیرِ آموختن را برای او هموارتر کند، فکر می‌کنم روزی که تصمیم به شرکت در کنکور گرفته، اشتباه کرده است.

+284