امیر جان.

خیلی دوست داشتم و دارم که با توضیحاتی بیشتر و دقیق‌تر، جواب کامنت تو رو بنویسم. خصوصاً این‌که به واسطه‌ی انواع و اقسام دوستانی که دارم، و عزیزانی که گهگاه لطف می‌کنند و مسائل‌شون رو با من در میان میذارن، فکر می‌کنم تا حدی فضای فعلی رو درک می‌کنم. با این حال، به نظرم پرداختن تفصیلی به چنین بحث‌هایی در این فضای عمومی، نه‌ ممکنه و نه مفید و نه منطقی.
بنابراین صرفاً چند نکته رو که به ذهنم می‌رسه مطرح می‌کنم.
اول این‌که من فکر می‌کنم زمانی که سیستم‌هایی که در مسیر ناکارآمدی قرار می‌گیرن، ممکنه تا مدتی به واسطه‌ی کمک افراد خیرخواه یا همت افراد متخصص و متعهد، بتونن از اون مسیر خارج بشن یا لااقل سرعت‌شون در طی کردن جاده‌ی ناکارآمدی کم بشه.
در اوایل مسیر، می‌شه از «علل ناکارآمدی» و «ریشه‌های ناکارآمدی» حرف زد و به فکر چاره بود. اما وقتی سیستم به عمر خودش ادامه می‌ده و افراد کلیدی و تصمیم‌گیر و سیاستگذار، چاره‌اندیشی نمی‌کنن یا اساساً متوجه نمی‌شن که سیستم داره به کدوم سمت می‌ره، بعد از مدتی ما با پدیده‌ی جدیدی به اسم «ذی‌نفعان ناکارآمدی» روبه‌رو می‌شیم.
ذی‌نفعان ناکارآمدی کسانی هستند که در وضعیت جدید، جای پای مناسبی پیدا کرده‌ان و با تکیه بر همین ناکارآمدی می‌تونن منافع مادی و سیاسی و قدرت‌طلبانه‌ی خودشون رو تأمین کنن. از این‌جا به بعد، این ذی‌نفعان ناکارآمدی، مدام سیستم رو تغییر می‌دن تا اطمینان حاصل کنن که ناکارآمدی به شکل کاملاً سیستمی حفظ می‌شه و منافع اون‌ها قطع نمیشه.
‌
من وضعیت فعلی رو تقریباً در این نقطه می‌بینم.
بر این اساس، به گمانم این وضعیت صرفاً در صورتی قابل بهبوده که ذی‌نفعان ناکارآمدی به نتیجه برسن که با این کار ممکنه کل سیستم Collapse کنه و تصمیم بگیرن در سیاست‌هاشون صرف‌نظر کنن. در واقع گاو رو در حدی بدوشن که عمر بیشتری داشته باشه و زیر فشار دوشیدن جون نده (اگر چه خیلی‌هاشون به اندازه‌ی چند نسل، شیر گاو رو ذخیره کرده‌ان و همین نگران‌کننده است).

با این حال، من این تعبیر «چسبیدن به کلاه خود» رو چندان نمی‌پسندم و به گمانم، هم‌چنان بعضی اقدام‌های کوچک – هر چند بی‌اثر – رو می‌شه و باید انجام داد.
‌
در مورد طرح صیانت، من هم معتقدم که این اقدام، صرفاً ابتکار مجلس نیست. بلکه در مدیریت ارشد کشور وجود داره و حتی تازه هم نیست. بررسی اسناد تاریخی (ایده‌ی دیواری مثل دیوار چین دور کشور و ممالک اسلامی) نشون می‌ده که چنین نگرشی ریشه‌دار هست و نباید اون رو پدیده‌ای مقطعی و گذرا در نظر گرفت (+).

با این حال، سوالی که من همیشه بهش فکر می‌‌کنم اینه که: آیا اگر فکر می‌کنم یا احتمال می‌دم کاری کاملاً بی‌اثر هست و هیچ نتیجه‌ای نداره، نباید انجامش بدم؟
‌
در این‌جا، جواب کاملاً‌ شخصی خواهد بود و هر کس ممکنه بر اساس تجربیات شخصی، ارزش‌های فردی و دستگاه فکری خودش، پاسخ متفاوتی داشته باشه.
پاسخ من اینه که «باور بر بی‌اثر بودن اقدام الزاماً به این معنا نیست که نباید اقدامی انجام داد.»
ما انسان‌ها اساساً همه‌ی کارها و رفتارها رو به خاطر نتیجه‌‌ی ملموس و مشهود انجام نمی‌دیم. بذار برات یه مثال بزنم.
‌
شخصی رو تصور کن که ازش نفرت داری. خیلی زیاد. سیاستمداری مثل هیتلر یا استالین.
حالا فرض کن یه خونه می‌خری و می‌ری می‌بینی توی انباری خونه، جایی که شاید سالی یک بار هم بهش سر نزنی، عکسی از این شخص منفور به دیوار زده شده. کنارش هم تزئین شده و چند گل مصنوعی هم دور قاب رو گرفته.

چیکار می‌کنی؟ آیا می‌ذاری قاب روی دیوار بمونه؟ یا به فرض که قاب رو برنداری، گل‌ها رو هم می‌ذاری دور تا دور قاب بمونن؟
احتمالاً قاب (يا لااقل گل‌ها)‌ رو برمی‌داری.
چرا؟ آیا این کار تو تأثیری در تاریخ یا سرنوشت جهان داره؟ آیا اصلاً کسی متوجه میشه که این رو برداشتی؟
بحث این نیست. این یک اقدام هویتی محسوب می‌شه. تو قاب رو برمی‌داری که به خودت نشون بدی آدمی نیستی که تصویر اون سیاستمدار منفور رو روی دیوار نصب کنه. تو کسی نیستی که دور عکس هیتلر یا استالین، گل بذاره.
می‌بینی؟ یک اقدام بی‌اثر، اما بر پایه‌ی ارزش‌ها و هویت‌.
‌
به نظرم تلاشی که تو و دوستانت در کمیسیون فناوری و اطلاعات اتاق بازرگانی استان لرستان انجام می‌دید، حتی اگر کسانی باور داشته باشند که هیچ نتیجه‌ای نداره، هم‌چنان ارزشمنده. چون حداقل هویت خودتون را نشون میدید و مهم‌تر از اون، هویت اتاق رو که انتظار می‌ره مدافع فعالیت‌ کسب و کارها و اقتصاد استان (و کشور) باشه.
‌
البته این رو بگم که به گمان من، کاری که شما و دوستان دیگه انجام می‌دن، فراتر از برداشتن یک قاب عکس در انباری متروکه‌ی یک ساختمان فراموش‌شده است. معتقدم که این کارها، ارزش تاریخی هم داره. روزی روزگاری، ما نیستیم که این روزگار تلخ رو روایت کنیم و آیندگان علاقه‌مند خواهند بود واقعیت‌های این مقطع از تاریخ رو در این نقطه از جغرافیا بدونن. و تک‌تک گزارش‌ها و صورت‌جلسه‌ها و نامه‌ها و اخطارهای این روزها، در اون زمان به کار میاد.
‌
بذار برات یه مثال تاریخی از مهندس بازرگان بزنم. بازرگان زمانی در دادگاه دوران پهلوی گفت: ما آخرین نسلی هستیم که با زبان قانون با شما سخن می‌گوییم و در آینده با گروه‌هایی روبه‌رو خواهید شد که دیگر با زبان قانون با شما سخن نمی‌گویند (+)
‌
آیا این حرف به سبک شدن جرم او کمک کرد؟ نه. آیا حرف او به گوش شاه رسید؟ شواهدی وجود ندارد و به نظر نمی‌رسد که چنین شده باشد. آیا طرح این حرفِ بی‌اثر، بی‌ارزش بوده است؟ نه.
چون امروز سندی شده که به روشن‌تر شدن بخشی از تاریخ معاصر ما کمک می‌کنه و چه بسا افرادی صرفاً‌ با شنیدن همین یک جمله، ترغیب بشن جزئیات بیشتری از اون دوران رو مطالعه و پیگیری کنند.
‌
من کار تو و دوستان دیگری رو که در این زمینه حرف می‌زنن، می‌نویسن، اخطار می‌دن، ابراز نگرانی می‌کنن و به شکل آشکار یا پنهان با تصمیم‌گیران رای‌زنی می‌کنن تحسین می‌کنم.