مطالب نوشته نشده

در روزنوشته‌ها، #مطالب نوشته نشده  مطالبی هستند که قرار بوده روزی کامل‌تر شوند، اما به خاطر وقت کم، یا بی‌حوصلگی یا ملاحظه‌های دیگر، به همان شکل ناقص در حد یک ایده‌ی اولیه در دفتر یادداشت من رها شده‌اند. می‌شود آن‌ها را دور ریخت. اما یک گزینه هم این است که بدون شرح و بسط و توضیح بیشتر، آن‌ها در روزنوشته‌ بیاورم و من تصمیم گرفته‌ام گاهی گزینه‌ی دوم را انتخاب کنم.

***

هیچ‌وقت به تماشای مراسم اعدام نرو.

اگر کسی که اعدام می‌شود شایسته‌ی مجازات نباشد، تو در اعدام او شریکی.

و اگر محق اعدام باشد، بر سنگ‌دلی‌ات افزوده خواهد شد.

***

در دعوای دو نفر، ما معمولاً طرف حق را نمی‌گیریم،

بلکه به سمت کسی متمایل می‌شویم که همدلی بیشتری با او داریم.

آن‌چه به اشتباه عدالت خوانده می‌شود، معمولاً غلبه‌ی نظر گروه همدلی است که از نظر عددی، کثرت بیشتری دارند.

#مطالب نوشته نشده موضوعات و حرف‌هایی هستند که به علت‌های مختلف، در حد یک پیش‌نویس در دفترچه‌ام مانده‌اند و هرگز به یک نوشته‌ی کامل تبدیل نشده‌اند. این سرخط‌ها را به جای دور ریختن در سطل زباله، در این‌جا بازنویسی و رها می‌کنم. شما هم آن‌ها را در همین حد جدی بگیرید.

نوها و کهنه‌ها

گرفتار شده‌ایم؛
میان آنها که به پرسش‌های جدید، پاسخ کهنه می‌دهند،
و آنها که برای یافتن پاسخ‌های جدید به پرسش‌های کهنه، تقلا می‌کنند.
حال آنکه ما پرسش‌های کهنه و پاسخ‌های کهنه، هر دو را فراموش کرده‌ایم و به جستجوی پاسخ‌های تازه برای پرسش‌های تازه‌ی خود برخاسته‌ایم.
امروز، بیش از هر روز دیگر، راه رهایی از کهنه‌جوها و کهنه‌گوها، پرسش تازه‌ی ماست.

ساده‌ها و پیچیده‌ها

دو چیز من را می‌ترساند:
پاسخ‌های ساده به پرسش‌های پیچیده،
و پاسخ‌های پیچیده به پرسش‌های ساده.
خرافه‌گرایان در هر دو خبره‌اند.

#مطالب نوشته نشده موضوعات و حرف‌هایی هستند که به علت‌های مختلف، در حد یک پیش‌نویس در دفترچه‌ام مانده‌اند و هرگز به یک نوشته‌ی کامل تبدیل نشده‌اند. این سرخط‌ها را به جای دور ریختن در سطل زباله، در این‌جا بازنویسی و رها می‌کنم. شما هم آن‌ها را در همین حد جدی بگیرید.

خطر رقیق شدن

رقیق‌شدن (Dilution) کلمه‌ای زیبا و دوست‌داشتنی است. پدیده‌ای که در جنبه‌های مختلف زندگی ما به شکل‌های مختلف بروز می‌کند و پدیدار می‌شود. به گمانم اگر چشم‌مان به دیدنش باز شود، تصمیم‌ها و رفتارهایمان پخته‌تر خواهد شد:

• نوشته‌های رقیق: زمانی که سرعت نوشتن ما از سرعت خواندن‌مان پیشی می‌گیرد و آن‌چه به درون ذهن خود می‌ریزیم، در مقایسه با برون‌ریزی‌های زبان و قلم‌مان، ناچیز می‌شود.
• رابطه‌های رقیق: وقتی در دامِ شبکه‌بازی و شبکه‌سازی گرفتار می‌شویم و فکر می‌کنیم هر یک آشنای تازه و یک کارت ویزیت بیشتر، به قدرت شبکه‌ی ارتباطی‌مان می‌افزاید.
• برند رقیق‌شده: وقتی یک برند، در هر جایی برای هر چیزی خرج می‌شود و توان و تمرکز و منابعِ در دسترس‌اش چنان کاهش می‌یابد که «وعده‌ی اصلی برند» و «حداقل انتظارات از آن برند» دیگر برآورده نمی‌شوند.

عشق به مقیاس

همیشه فکر می‌کنم اگر قرار بود چیزی شبیه Big-5 اختصاصاً برای سنجش شخصیت مدیران استخراج شود (مثلاً Big-4 یا Big-8 یا ‌Big-10)، عشق به مقیاس یکی از آن شاخص‌ها می‌شد. فرض کنید از یک مدیر بپرسند کدام را ترجیح می‌دهی:

• تعداد زیر دستان و تعداد شعب زیرمجموعه‌ات ثابت بماند، اما حقوقت ۱۰ برابر شود
• درآمدت ثابت بماند، اما تعداد زیردستان و تعداد شعب زیر مجموعه‌ات ۱۰ برابر شود

پاسخ به این سوال، به قضاوت من، زوایای متعددی از ارزش‌ها و نگرش‌های مدیر را افشا خواهد کرد. البته در دنیای واقعی، معمولاً مقیاس مجموعه و دریافتی مدیر، مستقل نیستند؛ اما به هر حال رابطه‌شان خطی هم نیست و فکر می‌کنم این دو قطبیِ ساده‌شده، برای سنجش عشق به مقیاس، مفید‌ و کارآمد باشد.

هر کتاب‌نخوانی یک عکس در ایران‌مال دارد

اگر اهل کتاب‌ خواندن باشید، کتاب‌خانه‌ی ایران‌مال شما را عصبانی و خشمگین می‌کند یا لااقل، از کنارش بی‌تفاوت رد خواهید شد. انبوهی از کتاب‌های تکراری، سنتی، قدیمی، خریدهای اجباری و رانتی ارشاد از ناشران، مجلدهای رها‌شده‌های کتاب‌خانه‌های بزرگ و قدیمی و کتاب‌های دست دوم و دست دهمی که در دست اولین مالک‌شان هم خوانده نشده‌اند، همگی در آن‌جا گرد آمده‌اند.

برای کتاب‌نخوان‌ها، آن‌جا یک کتابخانه‌ی بزرگ است که می‌توان با آن عکس گرفت و استوری ساخت. اما کتاب‌خوان‌ها، بین عکس گرفتن با آن کاغذهای آماده‌ی خمیرشدن و عکس گرفتن در جلوی یک انبار جعبه‌های خالی حمل پیتزا، تفاوتی قائل نمی‌شوند.

این کتاب‌خانه به تنهایی یک پیام مهم دارد: ایران مال، قرار است ظاهر داشته باشد و نه کارکرد.

حتی اگر حکم خود را به تمام ایران‌مال تسری ندهیم، لااقل درباره‌ی کتاب‌خانه‌ی ایران‌مال باید گفت آن بنا، حسد و حسرتی است که در قالب چوب و سنگ و کاغذ، قد برافراشته است. حسادت به کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌هایی به همان بزرگی که در فاصله‌های نه‌چندان دور، با کتاب‌های واقعی و کتاب‌خوان‌های واقعی‌تر پر شده‌اند.

پیش‌نوشت: وقت کم باعث شد که یک بار دیگر هم از نوشتن مطالب کامل با جزئيات و حواشی آن‌ها فاصله بگیرم و مانند دفعه‌ی پیش، چند روایت مختصر را با شما مرور کنم. در ابتدای مطلبی که با عنوان کارت ملی و اسنپ و داشته‌های ناچیز نوشتم، ماهیت این نوع نوشته‌ها را شرح داده‌ام.

منطق تخم کفتری

چند پیرمرد پشت میز کناری، داخل رستورانی قدیمی نشسته بودند و با صدای بلند حرف می‌زدند.

خلوت بود، فاصله نزدیک و صداها بلند. به همین علت، من هم ناخواسته شنونده‌ی گفتگوهایشان بودم.

سرگرم نقد وضعیت اداره‌ی کشور بودند و ماجرای اختلاس‌ها و همین حرف‌هایی که نمک و فلفل غذای این روزهای همه‌ی ما شده است.

اما آن‌چه در این میان جلب توجه می‌کرد، تحلیل‌های یکی از آن‌ها درباره‌ی صنعت آموزش کشور بود. داشت با جدیت توضیح می‌داد که:

«جوان‌ها را درگیر دانشگاه کرده‌اند که فقط چند سال دیرتر به بازار کار بیایند. آن‌ هم با رشته‌هایی که اصلاً علمی نیست، کاربردی نیست، به درد جامعه نمی‌خورد، من‌درآوردی است.
الان دختر من رفته گفتار درمانی (گفتار درمانی را به لحن مسخره و استهزا گفت).

صد بار بهش گفتم دخترم. عزیزم. جان من. علم و تجربه ثابت کرده که بهترین روش گفتار درمانی، تخم کفتره. زرده‌ی خامش معجزه می‌کنه. معجزه. این نامردها چهار سال می‌برنش میارنش آخرش هم این واقعیت‌ها رو بهشون نمی‌گن.»

لحظه‌ای که دست دراز کردم کیفم را بردارم، نگاه‌هایمان به هم گره خورد و مرد بلافاصله از فرصت استفاده کرد و انگار که من هم جز گفتگو باشم پرسید: بد می‌گم آقا؟

من هم گفتم: نه. کاملاً درسته (هر جمله‌ی دیگری بحث را طولانی‌تر می‌کرد و من عجله داشتم).

پیرمرد به دوستانش گفت: بیا. همه می‌فهند. جز دختر من.

وقتی از آنجا بیرون آمدم هر چند لحظه یک‌بار، لبخندی بر لبانم می‌نشست و بلافاصله منجمد و ناپدید می‌شد. لبخند از به یاد آوردن حرف‌های پیرمرد و انجماد از این‌که یادم می‌افتاد بعضی از کسانی که تصمیم‌ها و تحلیل‌هایشان بر امروز و فردای من تأثیر دارد، به آن مرد با مدل ذهنی غیرعلمی و منطق تخم کفتری نزدیک‌ترند تا دخترش.

تخفیف مذاکره عید قربان

امسال چند مورد تبلیغ دیدم که برای ثبت نام دوره‌ها و کلاس‌های بلندمدت مذاکره، به مناسبت عید قربان تخفیف‌های جدی داده بودند.

عید قربان جدا از جنبه‌های مذهبی آن – که قاعدتاً هیچ ارتباطی با مذاکره ندارد – از جنبه‌ی مذاکره‌ای، در زندگی روزمره‌‌ی مردم عادی با کسانی گره خورده که کنار خیابان می‌ایستند و «گوسفند زنده» می‌فروشند.

بر این اساس،‌ هر چه با خودم فکر کردم نفهمیدم که این دوره‌های مذاکره مختص خریداران گوسفند است یا گوسفندفروشان است و یا گوسفندها.

دو مورد از شیوه‌های رایج تبلیغ و قیمت‌گذاری در کشورمان تا لحظه‌ی مرگ هم برایم عادی نمی‌‌شود: یکی پروموشن‌های غیرمرتبط  و دیگری اصرار آژانس‌های تبلیغاتی برای طراحی شعارهای موزون.

اگر همین جماعت می‌خواستن برای Nike شعار بسازن به جای Just do it که هیچ وزنی نداره می‌گفتند: نایکیه. پای کیه؟ یا برای آدیداس می‌سرودند: آدیداس پای ماهاس. راستی کفش تو کجاس؟

کاش یه زمانی این سبک لی‌لی‌لی‌حوضک رو در تبلیغات و شعارسازی کنار بذاریم و سعی کنیم ارتباط مفهومی بهتری بین محصول و برند با شعار تبلیغاتی ایجاد کنیم.

تنوع، اصل و اساس تحول و توسعه‌ی سیستم‌هاست

طی چند سال اخیر، به خاطر خبرهایی که از خشونت‌ با حیوانات مختلف (غالباً سگ‌ها و البته نه محدود به سگ‌ها) منتشر می‌شود، شاهد اعتراضاتی بر علیه رفتارهای خشونت‌آمیز هستیم.

درباره‌ی اصل موضوع حرف‌ تازه‌ای ندارم که بزنم. هر چند همیشه گفته‌ام که در جامعه‌ای که حیوانات امنیت نداشته باشند، حرف زدن از امنیت انسان‌ها دروغ محض است.

اما چیزی که این روزها در ذهنم می‌گذرد، برخورد روشنفکرمآبانه‌ی بعضی افرادِ ناآشنا با سیستم‌ها و توسعه‌ی سیستم‌هاست:

• چرا فقط سگ‌ها؟ شما حامی حیوانات نیستید. حامی سگ هستید.
• حالا چرا حیوانات؟ الان این همه انسان گرسنه هست
• پارسال که فلان‌جا فلانی رو کشتند خفه شده بودید، حالا که این‌جا این‌ها رو کشتند زبون باز کردید
• …

این جور افراد، یک نگاه متمرکز به سیستم‌ها دارن که فکر می‌کنن الان باید «گلّه‌ی مردم» همه با هم سر یه موضوع غصه بخورن و بعد هم گله باید سر موضوع دیگه‌ای خوشحال بشه. حتماً موضوع ناراحتی و خوشحالی رو هم خودشون می‌خوان تعیین کنن (وگرنه هیچ‌کس نمی‌دونه مهم‌ترین مشکلی که الان باید بر اون گریست یا مبارک‌ترین اتفاقی که باید براش جشن گرفت چیه).

اگر دوست داریم جامعه رشد کنه، باید تنوع دیدگاه‌ها و دغدغه‌ها رو به‌ رسمیت بشناسیم و بپذیریم که هر گروه کوچک اجتماعی که شکل می‌گیره و یه موضوعی رو به اسم دغدغه در نظر می‌گیره، حق داره برای اون دغدغه تلاش کنه و نمیشه ما اون‌ها رو به سمت دغدغه‌های دیگه‌ای که برای خودمون مهمه سوق بدیم.

ما روزی می‌تونیم بگیم که در مسیر توسعه یک گام جدی برداشتیم که گروه‌های کوچیک اجتماعی با دغدغه‌های نیچ (Niche) شکل بگیرن. همون چیزی که از NGO‌ها انتظار می‌ره. فرض کنید ۱۰۰ مورد NGO دارن درباره‌ی ۱۰۰ موضوع مختلف کار می‌کنن. قطعاً هر یک از ما فکر می‌کنیم یکی از این ۱۰۰ موضوع مهم‌تر از ۹۹ تای دیگه است.

نمی‌تونیم همه‌ی NGO‌ها رو ببندیم یا مسخره کنیم و بگیم شما باید برید سراغ اون یه مورد مهمی که من می‌گم.

یادمه خیلی سال پیش (شاید پانزده سال قبل) توی مونیخ با یک گروه از اعضای کلاب علاقه‌مندان به ماگ‌های یک لیتری حرف می‌زدم. این‌ها ماهی یه بار دور هم جمع می‌شدن و روی ماگ‌شون علامت کلاب‌شون خورده بود و همین علاقه‌مندی به ماگ رو برای خودشون به بهانه‌ای برای دوستی و گردهمایی در مقیاس بسیار بزرگ تبدیل کرده بودن.

سینی از دست پیش‌خدمتی که داشت یک لیوان رو سر یک میز می‌برد افتاد و یک ماگ شکست. من به شوخی به یکی از دوستام که عضو اون کلاب بود گفتم: «لابد الان عزای عمومی اعلام می‌کنید.»

خیلی جدی جواب داد: «نه. اون ماگ نیم‌لیتری بود. ما فقط روی یک لیتری‌ها تعصب داریم.»

سال‌ها طول کشید که با خوندن کتاب‌های کسانی مانند Scott Page درباره‌ی تنوع و دایورسیتی فهمیدم که یکی از علت‌های توسعه‌ی جوامع توسعه‌یافته رو باید در همین تنوع‌پذیری و تنوع‌پسندی و تنوع‌سازی و تنوع‌پردازی دونست. موهبتی که متأسفانه ما ازش تا حد زیادی محرومیم.

پیشنهاد مطالعه: The Difference: How the Power of Diversity Creates Better Groups, Firms, Schools, and Societies

بوعلی سینا

حیفم اومد چند جمله هم در باب مظلومیت بوعلی‌سینا روضه‌خوانی نکنم. کسی که طی دهه‌های اخیر گرفتار بازی معروفِ «سیمای تو و صدای ما» شده.
اسم ازش هست و تصویرش هست؛ اما بخش‌های زیادی از دیدگاه‌ها و حرف‌هاش یا مطرح نمیشه یا به جوامع تخصصی محدود می‌شه.

خیلی جالبه که ما بارها شنیده‌ایم که ابن سینا تکفیر می‌شده و بارها مجبور شده از خودش در این زمینه دفاع کنه؛ اما در مقایسه با حجم تکرار این قصه، کمتر می‌پرسیم که: حالا چی گفته بود که تکفیر شده بود؟

اگر چه دغدغه‌های فلسفه در قرن بیست و یکم تا حد زیادی با دغدغه‌های فلسفی ده قرن پیش تفاوت داره، اما بررسی آراء فلسفی ابن سینا – به عنوان یک سند تاریخی – واقعاً می‌تونه آموزنده باشه و پیشرو بودن اون رو به نسبت معاصرانش بیشتر و بهتر نشون بده.

وقتی می‌بینیم کسانی مثل غزالی، ابن سینا رو تکفیر می‌کنن نمیشه کل ماجرا رو در دعوای ظاهریون و باطنیون یا مثلاً تعارض الهیات و فلسفه خلاصه کرد. مهمه که وقت بیشتری برای بررسی این اختلاف‌نظرها گذاشته بشه.

ابن سینا، رازی و بسیاری از بزرگان ما، صرفاً از یک زاویه برای ما بزرگ و مطرح شده‌ان؛ در حالی که روایتی منصفانه‌تر و همه‌جانبه از آراء و دیدگاه‌هاشون می‌تونه احترامی مضاعف به داشته‌های فکریِ تاریخیِ این منطقه‌ی جغرافیایی ایجاد کنه.

من هم مثل خیلی از وبلاگ‌نویس‌ها، دفتر یادداشت کوچکی دارم که وقتی ایده‌ی اولیه‌ی یک مطلب در ذهنم شکل می‌گیرد، آن را در حد چند جمله در آن‌جا می‌نویسم تا بعداً در قالب یک نوشته‌ی کامل منتشر کنم. شاید از هر ده مورد، تنها یکی از آن‌ها به نوشته‌‌ای کامل و طولانی تبدیل شود و بقیه، به علت پاره‌ای ملاحظات، یا بعضاً بی‌حوصلگی، صرفاً به یک کاغذ چرک‌نویس تبدیل می‌شوند تا از پشتِ خالی و سفیدشان،‌ استفاده شده و سپس دور انداخته شوند.

نمونه‌ای از آن ایده‌های چند جمله‌ای را در این‌جا می‌‌آورم و شاید اگر برایتان جالب بود، از این به بعد مطالب نوشته نشده هم جایی در روزنوشته‌ها پیدا کنند.

کارت ملی

کارت ملی من، مقوای کهنه‌ای با عکسی قدیمی است که میان دو پلاستیک نامرغوب پِرِس شده و اثرِ یک بار جا ماندن در جیب پیراهن و شسته‌شدن، بر چهره‌اش خودنمایی می‌کند.

در قسمت پشت کارت، کد پستی خانه‌ای ثبت است که خراب شده و دیگر وجود ندارد و تاریخ اعتباری که نشان می‌دهد این کارت، هشت سال پیش منقضی شده است.

ما مردم منقضی‌شده اما، به لطف هوشمندی سیاست‌گذاران، هنوز می‌توانیم از آن کارت استفاده کنیم. یک رسید کاغذی باریک و بلند دارم که بریده‌ای از یک کاغذ A4 است و روی آن نوشته که وقتی برای دریافت کارت هوشمند مراجعه می‌کنم، حتماً آن را همراه داشته باشم.

کارت هوشمندی در کار نیست؛ اما هر جا کارت ملی مچاله‌شده و رسید باریکِ تا شده را در کنار هم نشان دهم، کارم را راه می‌اندازند.

یک بار که از کنار اداره‌ی پست می‌گذشتم، از کارمندش به شوخی پرسیدم که اگر رسید کهنه یا ناخوانا شود چه می‌کنید؟ او هم با لحن شوخی و جدی گفت: بیاور برای رسید به تو المثنی بدهیم.

البته برای کسی که یک کارتِ پرس شده و یک نوار کاغذی مچاله شده، سند هویتی او محسوب می‌شود، این‌که روزی رسید المثنی هم به این هویت دوتکه‌ای فعلی افزوده شود، دور از ذهن نیست.

این روزها هروقت حرف از رشد جمعیت می‌شود با خودم می‌گویم کاش شما، در حد صدور کارت ملی مسئولیت را بر عهده بگیرید، باقی ماجرا از به دنیا آوردن و بزرگ‌کردن تا ایجاد اشتغال و ازدواج کردن و حتی هزینه‌ی دفن کردن این منقضی‌زادگان با ما.»

اسنپ و آپ

بعد از چند دقیقه انتظار پشت موبایل، نوبتم شد.

خانم مهربانی بود. پشتیبان اسنپ را می‌گویم. قبلش صدای ضبط‌شده‌ای پخش شد که تأکید می‌کرد رضایت ما خیلی برایشان مهم است و به همین علت، مکالمه هم ضبط می‌شود.

خانم مهربان مشکل را پرسید و گفتم که خریدم از اسنپ کنسل شده اما پولی به اعتبارم اضافه نشده است.

با مهربانی گفت: «ما یک خدمت جدید برای شما در نظر گرفته‌ایم. آن خدمت این است که می‌توانید اپلیکیشن آپ را نصب کنید.»

هر چه با خودم فکر کردم نفهمیدم این خدمت جدید دقیقاً چیست و اگر مجموعه‌ی متبوع ایشان این خدمت را در نظر نمی‌گرفتند، آیا نصب اپلیکیشن آپ ممنوع یا ناممکن بود؟

در ادامه توضیح دادند: «خدمت جدید ما این است که پولی که به ما داده‌اید به جای این‌که به شما برگردد، به اپلیکیشن آپ برمی‌گردد.»

برای این‌که باقی بازی را بدانید، لازم نیست متخصص اپلیکیشن‌ یا فناوری اطلاعات یا حتی میکروپیمنت باشید.

اما با خودم گفتم: کاش کسانی که این بازی‌ها را انجام می‌دهند، برای اپلیکیشن‌هایشان تبلیغ نکنند. چون حتی یک فرد معمولی غیرمتخصص هم وقتی می‌بیند که با انواع تبلیغ محیطی و محاطی، به جان مردم می‌افتند که فلان اپلیکیشن را نصب کنید؛ دیگر همکاران و پارتنرها نمی‌توانند در فضایی دیگر چنین جمله‌ای را به زبان بیاورند که: «ما برای شما یک خدمت جدید در نظر گرفته‌ایم و آن،‌ نصب یک اپلیکیشن جدید است.»

خطر داشته‌های ناچیز

در دوران نوجوانی، همسایه‌ی پیری داشتیم که به صورت قسطی، یک فولکس واگن قورباغه‌ای قدیمی خریده‌ بود؛ از همین‌هایی که تولید نسل جدیدشان هم، مدتی پیش برای همیشه در جهان متوقف شد.

فولکس‌واگن او از همان روز خرید متوقف شده بود. تقریباً هیچ وقت ندیدم روی پای خودش راه برود. مگر مواقعی که همه‌ی ما بچه‌های محل کمک می‌کردیم تا برای تعمیر، کمی جابجا شود و از پهلویی به پهلوی دیگر بچرخد.

یک بار خانم همسایه به مادرم می‌گفت: از وقتی فولکس را خریده‌ایم دیگر هیچ‌جا نمی‌رویم و این خیلی بد است. قبلاً که ماشین نداشتیم، پارک می‌رفتیم، مهمانی می‌رفتیم و خلاصه هفته‌ای نبود که کامل در خانه بمانیم.

در ادامه توضیح داد که هر وقت می‌خواهند بیرون بروند، پیرمرد می‌گوید: «تاکسی نمی‌گیرم. چرا پول تاکسی بدهم؟ خودمان ماشین داریم.»

می‌گفتند: ماشین که خراب است. پس با اتوبوس برویم.

پیرمرد پاسخ می‌داده: «وقتی کسی ماشین شخصی دارد و خانواده‌اش را راحت می‌تواند این‌ور و آن‌ور ببرد، زن و بچه را داخل اتوبوس، به کنسرو تبدیل نمی‌کند.»

ظاهراً هر بار که بحث بیرون رفتن می‌شده، حاصل نهایی این بوده که پیرمرد یک ساعتی سر در موتور فولکس می‌کرد و بعد هم، خسته و سیاه و کثیف، به خانه باز می‌گشت.

داستان پیرمرد را حداقل برای دو دهه فراموش کرده بودم. اما مدتی است که هر روز به بهانه‌ای برایم تداعی می‌شود.

می‌گویی: «در فلان زمینه کتاب بخوان». می‌گوید «من خودم در همان زمینه کتاب نوشته‌م.»

می‌گویی: «برو پای حرف فلان معلم بنشین». می‌گوید: «من خودم معلمم و دیگر نمی‌شود پای حرف معلمی بنشینم که همان حرف‌ها را درس می‌دهد.»

می‌گویی: «تجربه‌ی کار برای فلان استارت‌آپ عالی است». می‌گوید: «من خودم سه تا استارت‌آپ با موضوع مشابه دارم. نمی‌توانم کارمند شرکت رقیب شوم.»

می‌گویی: در فلان موسسه یا مرکز آموزشی درس بده؛ دیده و شنیده می‌شوی. می‌گوید: من خودم موسسه‌ی آموزشی دارم و می‌خواهم وقتم را برای توسعه‌ی کسب و کار خودم بگذارم.

هر بار که یکی از این می‌گویی و می‌گویم‌ها روی می‌دهد، یاد پیرمرد همسایه‌مان می‌افتم. تنها خاصیت فولکس کهنه‌اش این بود که برای روز تشییع جنازه‌اش، در حد چند دقیقه سایه بان پیکرش شد تا مردم بالای سرش فاتحه بخوانند.