محمدرضا شعبانعلی

طی سال‌های اخیر، تعدادی از سازمان‌ها و همین‌طور دوستان عزیزم لطف داشتند و قابل دانستند و به من پیشنهاد دادند که برنامه‌هایی گفتگومحور در شکل لایو یا پادکست یا مصاحبه داشته باشیم.

این پیشنهادها من را ترغیب کرد تا به اجرای چنین برنامه‌ای فکر کنم.

هنگام طرح‌ریزی برنامه به نتیجه رسیدم که شاید بهترین گزینه، گفتگو با تعدادی تعدادی از دوستان متممی‌ام باشد. چرا که نزدیک به یک دهه است که در کنارم هستند و دغدغه‌ها و اولویت‌ها و جنبه‌های پنهان و پیدای زندگی‌ام را بهتر می‌شناسند و چون عضو جامعهٔ متمم هستند، قاعدتاً پرسش‌ها و موضوعات مد نظرشان به دغدغه‌های متممی‌ها نزدیک‌تر است.

بر این اساس احتمالاً متممی‌ها به عنوان میزبان، نسبت به سایر عزیزانی که به من لطف داشتند، زحمت کمتری متحمل خواهند شد.

از میان متممی‌ها به سه نفر از دوستانم که تجربهٔ میزبانی پادکست داشتند پیشنهاد کردم که فرصتی را برای گفتگو در نظر بگیریم: امین کاکاوند، سجاد سلیمانی،‌ امین آرامش.

از علی حکیم الهی، دوست قدیمی و نزدیکم هم خواهش کردم که به عنوان مدیر پروژه، اجرای این برنامه را از صفر تا صد بر عهده بگیرد.

حاصل این تلاش جمعی، یک گفتگوی پنج یا شش ساعته شده که به زودی آن را در تولد متمم (دوم بهمن ماه) منتشر خواهیم کرد. من فایل با کیفیت مصاحبه را برای دانلود روی روزنوشته قرار خواهم داد. دوستانم هم در سایت‌ها و اکانت‌های خودشان آن را منتشر خواهند کرد.

تیم اجرایی ما یک آنونس کوتاه هم برای این برنامه آماده کرده‌اند. منطقِ انتشار آنونس بیشتر برای رسانه‌های عمومی و شبکه‌های اجتماعی مناسب است و برای سایتی مانند روزنوشته لازم نیست. چون شما دائماً به آن سر می‌زنید و مطالبی را که منتشر می‌شود می‌بینید.

اما چون می‌خواستم این آنونس را در اینستاگرام به اشتراک بگذارم و نیز باورم بر این است که اصالت با روزنوشته است و نه شبکه‌های اجتماعی، یک نسخه از آن را صرفاً برای آن‌که دیده باشید و با وجودی که می‌دانم به کار نمی‌آید در این‌جا می‌گذارم.

فایل تصویری مصاحبه هم می‌توانیم در روز تولد متمم در روزنوشته‌ها، یا در اکانت‌ها و سایت‌های دوستانم ببینید و بشنوید:

امین کاکاوند

• سایت امین
• اکانت اینستاگرام پادکست نبرد

سجاد سلیمانی

• سایت سجاد
• یوتیوب پادکست اکنون – سجاد
• اینستاگرام پادکست اکنون

امین آرامش

• سایت امین
• یوتیوب کار نکن – امین
• اینستاگرام پادکست کار نکن

می‌خواستم در جواب کامنت مصطفی خودمانی،‌ چند جمله‌ای دربارهٔ «انحصار در تأمین امنیت» بنویسم و با تکیه بر بهانه‌ای که حرف‌های پیمان در یکی از کامنت‌ها دربارهٔ کرونا به دستم داده بود، کمی هم راجع به حاشیه‌های مدیریتی کرونا حرف بزنم.

اما دیدم که فضای روزنوشته خیلی رسمی و جدی شده. به همین خاطر، چند عکس از گوشه و کنار گوشی پیدا کرده‌ام و این‌جا می‌گذارم تا بین نوشته‌های جدی فاصله بیفتد. پیشاپیش از این‌که به کیفیت عکس‌ها گیر نمی‌دهید ممنونم.

توضیح اول: پایین این مجموعه عکس، یک کلیپ ویدئویی کوتاه از کوکی و بلوط گذاشته‌ام.

توضیح دوم: دو تا از عکس‌ها را قبلاً‌ در اینستاگرام قرار داده‌ام و تکراری است.

مهم‌ترین انگیزه از گذاشتن این عکس – همان‌طور که معمولاً اشاره می‌کنم – فاصله انداختن میان نوشته‌هایی است که چندان روان یا دوست‌داشتنی نیستند یا طعم‌شان شیرین نیست. خصوصاً این‌که دو سه مطلبی هم که قصد دارم در روزهای آتی بنویسم، باز خشک و جدی هستند و لازم بود در میانه‌ی آن‌ها، فاصله‌ای ایجاد شود.

ما این کار را در متمم، با انتشار عکس گرگ و جغد و روباه و گاو تحت عنوان زنگ تفریح انجام می‌دهیم. اما وقتی خودم هستم دیگر به سگ و گاو نیازی نیست و همین نوع عکس‌ها همان نوع کارکردها را دارند.

دومین انگیزه هم، اشاره‌ی جواد در یکی از کامنت‌ها بود که عکس بگذار و چون جواد به ندرت خواسته‌ای را مطرح می‌کند، وقتی حرفی می‌زند نمی‌شود انجام نداد.

سوم هم این‌که خواستم در کنار کتابخانه‌ی جدیدم عکسی داشته باشم تا آخرین تصویری که از من در ذهن‌تان دارید، با آن کتابخانه‌های قبلی نباشد (مردم معمولاً مراقبند با لباس‌های قبلی‌شان عکس تکراری نداشته‌ باشند؛ من این بیماری را با کتاب و کتابخانه‌ام دارم).

با توجه به این‌که اخیراً عکسی از بعضی سبزیجات و علوفه‌های روی زمین منتشر کردم (ریحون‌ها)، حس کردم انتشار یک عکس از خودم هم منطقی باشه.

البته علت دومش هم مثل همیشه، بهانه‌ای برای به‌روز کردن وبلاگه؛ در وقت‌هایی که حرفی برای گفتن ندارم، یا حرف‌هایی که دارم گفتنی نیستند.

در چند روز اخیر، تراکم کارها و فشرده بودن برنامه‌ها در حدی بوده که کمتر فرصت کردم به روزنوشته‌ها سر بزنم و اگر هم اینجا آمدم بیشتر به ستون کنار نگاه کردم تا آخرین نوشته‌های دوستانم را ببینم.

راستش را بخواهید ذهنم چنان درگیر کارهای دیگر بود که نتوانستم آن را مرتب کنم و چیزی بنویسم. با وجودی که فهرست بلندبالایی از موضوعاتی که باید در روزنوشته‌ها بنویسم و منتشر کنم در دست داشتم و دارم.

این بود که در میان فایل‌هایی که روی لپ‌تاپ داشتم گشتم و گفتم این سه عکس را اینجا بگذارم.

 بعد با خودم فکر کردم که خیلی حس بدی است که عکسی از خودت منتشر کنی (اگر دقت کرده باشید هر وقت کف‌گیر محتوای من به ته‌ِ دیگ‌ می‌خورد چنین کاری می‌کنم).

برای اینکه حداقل دیدن این پست به کلیک کردنی که زحمتش را کشیده‌اید بیرزد، گفتم عکس یک مرغ مینا را که چند روز پیش دیدم و کمی با هم وقت گذراندیم را برایتان بگذارم:

بعد با خودم فکر کردم که عنوان چنین پستی را چه باید بگذارم؟

• خودم؟
• عکس‌های خودم؟
• عکس‌های خودم و یک عکس مهم‌تر؟ (به سبک چارلز هندی)
• چند عکسِ بی‌خاصیت؟

گفتم از عنوان این نوشته سوء استفاده کنم و به نکته‌ی دیگری اشاره کنم که اگر چه قبلاً هم گفته‌ام اما هنوز به اندازه‌ی قبل و بیشتر از قبل، لازم است تکرار شود.

قاعدتاً من و مینای عزیزم تیترِ نادرستی نیست. مرغِ مینای عزیزم یک ساعت بسیار شیرین را برایم ساخت و این عنوان، توصیفی درست است.

اما می‌دانیم که مخاطب وقتی چنین عنوانی را می‌بیند فکر می‌کند قرار است در مورد یک رابطه‌ی عاطفی بخواند و کنجکاویش بیشتر تحریک می‌شود. این نوع تیتر زدن را می‌توان تیتر زدنِ زرد نامید. یا هم چنانکه قبلاً نوشته‌ام تشنگی برای کلیک یا بگذارید کمی راحت‌تر بگوییم: گداییِ کلیک.

بر اساس منطق خشک مکانیکی کار من اشتباه نیست. می‌توانستم متن را هم طوری تنظیم کنم که کاملا‌ً مربوط باشد و تیتر را توجیه کند. اما فکر می‌کنم که این نوع تیتر زدن، اخلاقی نیست.

مثال‌های این کار را هر روز و همیشه می‌توانید در رسانه‌ها پیدا کنید.

آخرین نمونه‌اش هم یک سایت خبری که چند روز پیش مطلبی منتشر کرد با محتوایی شبیه این که: فلان خاطره‌ای که آقای رفسنجانی گفته بود، مال خودش نبود و تخیلی بود.

بعد دو روز بعد زد: نه. البته مال خودش بود و ایده‌ی انتشارش مال من بود.

ما بعد از دو روز در همان نقطه‌ی دو روز قبل هستیم. یعنی اگر سایت مذکور کلاً وجود نداشت و هر دو خبر + تکذیب (یا توضیح) خبر را نرفته بود، ما هیچ چیزی از دست نداده بودیم. اما الان چند صد هزار نفر هر کدام دو مرتبه و هر بار پنج تا ده‌دقیقه برای بررسی خبر گذاشته‌اند. این تقریباً معادل دو سال وقت است. یعنی هیچ فرقی با این ندارد که شما بالای سر ده بیمار بروی که هر کدام می‌توانند با ماسک اکسیژن حدود دو ماه زنده باشند و ماسک همه را برداری و آنها بمیرند و پشت در اتاق بخندی و از کار خودت لذت ببری (من این نوع اطلاع‌رسانی را قتل مخاطب نام‌گذاری می‌کنم. دلیلی ندارد که اگر قانون برخی از قتل‌ها را مجازات نمی‌کند ما آنها را نبینیم).

مثال‌ها از این دست کم نیستند.

این را هم بگویم که نشر خبر و تکذیب خبر یا اصلاح آن، یکی از کارهای بسیار رایج و عادی در رسانه‌هاست. اما قطعاً هر صاحب رسانه‌ای باید بکوشد که این کار را به حداقل برساند. وقتی یک رسانه از ترس عقب نیفتادن از سایر رسانه‌ها در سایت یا کانالش هر خبری را اعلام می‌کند و بعد هم آماده‌ی نشر تکذیب خبر است، این دیگر صداقت رسانه‌ای نیست. یا بی‌سوادی خبری است (که صدق و کذب را تشخیص نمی‌دهند) یا قتل عمدِ مخاطبان.

وقتی هوا آلوده است و از قول یک مسئول تیتر می‌زنیم که: فردا تهران تعطیل است.

خبر بعدی هم از قول مسئول دیگری تیتر می‌زنیم که: فردا تهران تعطیل نخواهد بود.

هر دو خبر درست هستند. این کار هم ظاهراً نادرست نیست. اما مخاطب می‌فهمد که ما خواسته‌ایم همه‌ی آنها که در گوگل تعطیل بودن و تعطیل نبودن را جستجو می‌کنند به سایت خود بکشانیم و وقت انها را هم که بازدیدکننده‌ی روزانه‌ی سایت ما هستند دو بار بگیریم.

امیدوارم دوستانم که این نوشته را می‌خوانند و می‌دانند که چه کسانی را در کجاها و کدام رسانه‌ها مثال زدم، این نوشته را بیش از گلایه‌ و دلگیری، به عنوان مصداقی از نهی از منکر در نظر بگیرند و به آخرتِ کار خود هم فکر کنند. روزی می‌آید که نه وب مانده نه تلگرام و نه ما. اما همه یادشان می‌ماند که ما چه کرده‌ایم و چه نوشته‌ایم و چگونه بوده‌ایم.

این عکس خیلی هم جدید نیست. اما به هر حال متعلق به هفته‌های اخیر است که بار دو پروژه‌ی سنگین – سمینار و دانشگاه – از دوشم برداشته شده و این را از چهره‌ام می‌توان فهمید (لااقل خودم حس می‌کنم می‌شود فهمید. شاید هم اثر تلقین باشد).

حالا که این عکس را گذاشتم. دوست داشتم یک سلیقه‌ی کاملاً شخصی را هم با شما در میان بگذارم.

همه‌ی عکس‌های دنیا را به سه دسته تقسیم می‌کنم و دقیقاً به همین ترتیب دوست‌شان دارم: