زنان

سرویس Elsevier از جمله سرویس‌هایی است که اعتیاد به آن از دوران لیسانس در دانشگاه برای من مانده است. کتابخانه‌ی دانشگاه، دسترسی رایگان به این سرویس داشت و من آن روزها، هر زمان از «بازگویی صوتی کتابهای دانشگاهی» توسط برخی اساتید خسته می‌شدم، به سراغ این سرویس می‌رفتم تا ببینم دنیا، در بیرون این «ماشین زمان» که ما در آن زندگی می‌کنیم، به چه چیزهایی فکر می‌کند. هنوز هم این سرویس را که مقالات روز دنیا و ژورنال‌های معتبر را در اختیار کاربران قرار می‌دهد دوست دارم، اگر چه احسا س می‌کنم ۵۰۰ هزار تومان برای دانلود ۵ مقاله (آنهم به اسم تخفیف با منت!)  کمی زیاد است.

اما تبعات پرداخت ۱۰۰ هزار تومانی هم جالب است. دیروز برای دانلود یکی از مقالات ژورنال «Hormones and Behavior» به دلیل وجود چند کلمه‌ی کلیدی مشترک، اشتباهاً لینک مقاله‌ی دیگری را وارد کردم و مجبور شدم به جای مطالعه‌ی «عکس‌العمل‌های هورمونی زنان در جلسات مذاکره پرتنش» راجع به «نقش شایعه‌پراکنی و ظرف شستن در افزایش طول عمر زنان» مطلب بخوانم! اما به هر حال، وقتی برای چیزی پول می‌دهی باید آن را «تا آخر» بخوانی و بیاموزی تا دلت کمتر بسوزد. حتی اگر خلاصه‌ی نتیجه‌ی مطالعات تو این باشد که:

– درصد قابل توجهی از زنان، دو روز در ماه نمی‌توانند موی خود را رنگ کنند و موی آنها رنگ نمی‌گیرد (البته این تحقیق ارزشمند من، احتمالاً برای خانم‌ها جدید نیست!)

– اینکه خانم استفانی براون دانشگاه میشیگان من همیشه عاشق خلاقیتش در انتخاب موضوع تحقیقات بوده و هستم، راجع به اثرات مثبت «ظرف شستن خانم‌ها با هم» و «گپ زدن و شایعه‌پردازی بی‌خطر» بر روی «افزایش طول عمر خانم‌ها» مطالعه کرده.

– اینکه «کمک کردن به دیگران» و «انجام رفتارهایی که حس دوستی و نزدیکی ما به اطرافیان را تقویت می‌کند» موجب ترشح بیشتر پروژسترون می‌شود.

– اینکه یکی  از خاصیت‌های مثبت شایعه پردازی و شایعه پراکنی در کنار اثرات منفی آن، ایجاد «احساس دوستی» و «پیوند بیشتر» بین شنونده و گوینده‌ی شایعه است که این «احساس نزدیکی و پیوند» ترشح هورمون پروژسترون را افزایش داده و موجب کاهش «اضطراب و استرس» در زنان می‌گردد.

– اینکه بحث کردن روی شایعه‌ها و پشت سر دیگران، در مورد زنان می‌تواند موجب طول عمر شود اما در مورد مردان، چنین اثری ندارد و حتی موجب افزایش استرس و اضطراب می‌شود. به دلیل اینکه بر خلاف زنان، که تعریف یک خبر بیشتر از اصل خبر به معنای اعلام دوستی با طرف مقابل است (آنقدر دوستت دارم که الان به تو یک خبر خیلی جالب راجع به فلانی می‌گویم!) در مورد مردان، تعریف شایعه – خصوصاً در محیط کار – عموماً بخشی از رفتارهای سیاسی است  که برای طرف مقابل یک معنا دارد: «بدبخت! ببین چه خبرهایی را دارم که تو نداری! من خیلی مهم تر و مطلع‌تر از تو هستم!». به همین دلیل مردها در شایعه پراکنی از «طول عمر خود» هزینه می‌کنند!

صبح شده و من دیشب برای کاهش درد ناشی از پرداخت پولی که برای دانلود یک مقاله‌ی اشتباه پرداخت کردم، بیش از ۱۰۰ صفحه مقاله را مرور کرده‌ام. لباسم را می‌پوشم و به محل کارم می‌روم و در راه حسرت می‌خورم:

اینکه کاش کسی ما را وادار می‌کرد به جای بحث‌های بیهوده‌ی «برابری و نابرابری زنان و مردان»، «انتخاب روز مناسب برای روز زن و مادر»، به جای بحث کردن‌های بیهوده روی فیس.بوک و شبکه‌های مجازی که ما می‌فهمیم و شما نمی فهمید، به جای خواندن کتاب‌های مزخرف کلاسیک در تایید اینکه زنان هرگز نمی توانند ماشین را به خوبی مردها پارک کنند و مردها هرگز نمی‌توانند جوراب خود را به سرعت زن‌ها پیدا کنند، کمی بیشتر در این حوزه مطالعه کنیم.

کاش به ما در مورد روش صحیح تحلیل کردن و فکر کردن، چیزهای بیشتری آموخته بودند.

کاش به جای آن معدود ساعتهایی هم که در دوران کارشناسی سر کلاس رفتم، در کتابخانه‌ی دانشگاه، از مقاله‌های رایگان Elsevier استفاده می‌کردم. اگر چه از مقاله‌هایی که آن زمان فراوان و رایگان خواندم، چیزی در خاطرم نمانده است…

دوست آنلاینی داشتم به نام سمانه که وبلاگی داشت به نام samane2007. امروز نه سمانه را میدانم که کجاست و نه آن وبلاگ وجود دارد. پستی نوشته بود به نام برابری. من آن متن را اینجا میگذارم. نمیگویم درست است یا غلط. اما فکر میکنم دعوتی است به اندیشیدن. همین هم کم نیست…

(بعداً به من گفتند که این متن ظاهراً به خانم نفیسه مرشدزاده متعلق است. لطفاً اگر کسی از منبع اطمینان دارد بنویسد).

ما به مردها گفتیم: می خواهیم مثل شما باشیم. مردها گفتند: حالا که این قدر اصرار می کنید، قبول ! و آن موقع، ما نفهمیدیم چه شد که مردها ناگهان این قدر مهربان شدند.

وقتی به خود آمدیم، عین آن ها شده بودیم. کیف چرمی یا سامسونت داشتیم و اوراقی که باید به اش رسیدگی می کردیم و دسته چک و حساب کتاب هایی که مهم بودند.. با رئیس دعوایمان می شد و اخم و تَخم اش را می آوردیم خانه سر بچه ها خالی می کردیم. ماشین ما هم خراب می شد، قسط وام های ما هم دیر می شد. دیگر با هم مو نمی زدیم. آن ها به وعده شان عمل کرده بودند و به ما خوشبختی های بی پایان یک مرد را بخشیده بودند. همة کارهایمان مثل آن ها شده بود فقط، نه! خدای من! سلاح نفیس اجدادی که نسل به نسل به ما رسیده بود، در جیب هایمان نبود. شمشیر دسته طلا؟ تپانچة ماشه نقره ای؟ چاقوی غلاف فلزی؟ نه! ما پنبه ای که با آن سر مردها را می بریدیم، گم کرده بودیم. همان ارثیه ای که هر مادری به دخترش می داد و خیالش جمع بود تا این هست، سر مردش سوار است. آن گلولة الیافی لطیفی که قدیمی ها به اش می گفتند عشق، یک جایی توی راه از دستمان افتاده بود. یا اگر به تئوری توطئه معتقد باشیم، مردها با سیاست درهای باز نابودش کرده بودند. حالا ما و مردها روبه روی هم بودیم. در دوئلی ناجوانمردانه. و مهارتی که با آن مردهای تنومند را به زانو درمی آوردیم، در عضله های روحمان جاری نبود.

سال ها بود حسودی شان می شد. چشم نداشتند ببینند فقط ما می توانیم با ذوقی کودکانه به چیزهای کوچک عشق بورزیم. فقط و فقط ما بودیم که بلد بودیم در معامله ای که پایاپای نبود، شرکت کنیم. می توانستیم بدهیم و نگیریم. ببخشیم و از خودِ بخشیدن کیف کنیم. بی حساب و کتاب دوست بداریم. در هستی، عناصر ریزی بودند که مردها با چشم مسلح هم نمی دیدند و ما می دیدیم. زنانگی فقط مهارت آراستن و فریفتن نبود و آن قدیم ها بعضی از ما این را می دانستیم. مادربزرگ من زیبایی زن بودن را می دانست. وقتی زنی از شوهرش از بی ملاحظگی ها و درشتی های شوهرش شکایت داشت و هق هق گریه می کرد، مادر بزرگ خیلی آرام می گفت: مرد است دیگر، نمی فهمد. مردها نمی فهمند. از مرد بودن مثل عیبی حرف می زد که قابل برطرف شدن نیست. مادربزرگ می دانست مردها از بخشی از حقایق هستی محروم اند. لمس لطافت در جهان، در انحصار جنس دوم است و ذات جهان لطیف است.

مادربزرگ می گفت کار زن ها با خدا آسونه. مردها از راه سخت باید بروند. راه میان بری بود که زن ها آدرسش را داشتند و یک راست می رفت نزدیک خدا. شاید این آدرس را هم همراه سلاح قدیمی مان گم کردیم.

به هر حال، ما الان اینجاییم و داریم از خوشبختی خفه می شویم. رئیس شرکت به مان بن فروشگاه سپه داده و ما خیلی احساس شخصیت می کنیم. ده تا نایلون پر از روغن و شامپو و وایتکس و شیشه شور و کنسرو و رب و ماکارونی خریده ایم و داریم به زحمت نایلون ها را می بریم و با بقیة همکارهای شرکت که آن ها هم بن داشته اند و خوشبختی، داریم غیبت رئیس کارگزینی را می کنیم و ادای منشی قسمت بایگانی را درمی آوریم و بلندبلند می خندیم و بارهایمان را می کشیم سمت خانه. چقدر مادربزرگ بدبخت بود که در آن خانه می شست و می پخت. حیف که زنده نماند ببیند ما به چه آزادی شیرینی دست یافتیم. ما چقدر رشد کردیم.

افتخارآمیز است که ما الان، هم راننده اتوبوس هستیم هم ترشی می اندازیم. مهندس معدن هستیم و مربای انجیرمان هم حرف ندارد. هورا ما هر روز تواناتر می شویم. مردها مهارت جمع بستن ما را خیلی تجلیل می کنند. ما می توانیم همه کار را با همه کار انجام دهیم. وقتی مردها به زحمت بلدند تعادل خودشان را ایستاده توی اتوبوس حفظ کنند، ما با یک دست دست بچه را می گیریم با دست دیگر خریدها را، گوشی موبایل بین گردن و شانه، کارهای اداره را راست و ریس می کنیم. افتخارآمیز است.

دستاورد بزرگی است این که مثل هم شده ایم. فقط معلوم نیست به چه دلیل گنگی، یکی مان شب توی رختخواب مثل کنده ای چوب راحت می خوابد و آن یکی مدام غلت می زند، چون دست و پاهایش درد می کنند. چون صورت اشک آلود بچه ای می آید پیش چشمش. بچه تا ساعت پنج مانده توی مهد کودک. همه رفته اند، سرایدار مجبور شده بعد از رفتن مربی ها او را ببرد پیش بچه های خودش. نیمة گمشده شب ها خواب ندارد. می افتد به جان زن. مرد اما راحت است، خودش است. نیمة دیگری ندارد. زن گیج و خسته تا صبح بین کسی که شده و کسی که بود، دست و پا می زند.

مادربزرگ سنت زده و عقب افتادة من کجا می توانست شکوه این پیروزی مدرن را درک کند؟ ما به همة حق و حقوقمان رسیده ایم.زنده باد تساوی!