بابک جان.

قبل از هر چیز، برای خواننده‌ی گذری که ممکنه از اینجا رد شه و این کامنت رو بخونه (و در جریان تاریخچه بحث‌ها و کامنت‌ها نباشه) باید بر روی حرف تو تاکید مجدد بکنم که بحثی که در مورد تیغ اوکام مطرح کردی، به مفهومی بر می‌گرده که بارها در نوشته‌های من تکرار شده و اون – تا حد امکان – گریز از توضیحات پیچیده است.
این رو عمداً می‌گم چون اگر یک نفر فقط توضیحات شیوا و من و کامنت تو رو بخونه، ممکنه این مسئله رو – به درستی – مطرح کنه که ما دو نفر، دو توضیح یکسان برای یک پدیده مطرح نکردیم.
من مشخصاً توضیحی نداشتم (مگر اینکه احمق بودن فرق انتخاب کننده‌ی نام دامین، توضیحی منطقی به نظر برسه) و شیوا براش توضیح داشت (هر چند کمی پیچیده).

اما مستقل از توضیحاتی که برای خواننده‌ی گذری دادم، می‌خواستم بگم که خوشحالم که وقت کردی Intuition Pumps رو بخونی.
به نظرم یکی از آموزنده‌ترین کتاب‌هاییه که در مورد ابزارهای فکر کردن در حال حاضر وجود داره.
جدا از گستردگی و تنوع مطالب کتاب، ارزشش به این هست که یک فیلسوف – تکنولوژیست اون رو نوشته.
بخش مورد علاقه‌ی من حول و حوش صفحه‌ی ۱۳۰ کتاب هست که هفت راز در مورد قدرت کامپیوترها رو مطرح می‌کنه و از طنز شیرین کلامش لذت می‌برم که وقتی شش تا رو گفت، به عنوان راز هفتم، می‌گه: هیچ راز دیگه‌ای وجود نداره، جز اینها که من گفتم!
البته اعتراف می‌کنم که هر وقت می‌بینم باور دنت به کامپیوتر، خیلی زیاد نیست، کمی دلم می گیره. البته بیشتر می‌گذارم به پای سنش و اینکه به هر حال، فلسفه بیش از تکنولوژی در ذهن این آدم خانه کرده.
توضیحات تیغ اوکام رو در صفحه ۳۸ و ۳۹ دوست دارم.
و برام جالبه که نویسنده‌ی کتاب، خودش تاکید می‌کنه که یه جاهایی با این ابزار (یا به قول خودش Rule of Thumb) راحت نیست.
نمی‌دونم وقت کرده باشی یا نه. اما اگر کتاب Kinds of minds همین نویسنده رو بخونی، می‌شه بهتر فهمید که چرا نگرانه که نگاه اوکام، به ساده‌انگاری مکانیکی در مورد ذهن حشرات و حیوانات منتهی بشه (البته لابد می‌دونی که من مسئله رو از سمت دیگری می‌بینم و منتقد پیچیده‌انگاری بی‌دلیل در مورد ذهن انسان هستم)
قطعاً روی چنین کتابهایی نمی‌شه به سادگی حاشیه یا نقد و نظر نوشت.
حرفی هم که من می‌زنم صرفاً در ارتباط با تیغ اوکام هست و نه تحلیل دنت.
زمانی که اوکام حرف می‌زد، ما نظریه‌های مختلف برای تبیین پدیده‌های طبیعی داشتیم. همین‌طور در مورد انسان و جامعه.
اون زمان، هنوز حرف زدن در مورد انسان، بیشتر از جنس خیال پردازی‌های شاعرانه یا ادیبانه بود.
حتی تا همین اواخر، علوم دقیقه و علوم طبیعی از علوم انسانی جدا پنداشته می‌شدند.
مدت کوتاهیه که انسان، درک کرده که علوم انسانی، صرفاً شکلی ساده‌شده و سطحی از علوم طبیعی و علوم دقیقه است.
اگر از من بپرسی که میگم علوم دقیقه. چون علوم طبیعی رو هم جانوری برخاسته از علوم دقیقه می‌دونم.
اینکه تو نتونی یه معادله دیفرانسیل مرتبه یک میلیون رو (مثلاً) حل کنی، همچنان اون معادله رو از زیر چتر علوم دقیقه بیرون نمیاره.
به هر حال، شاید اگر اوکام امروز بود، باید فکری به حال تفاوت توضیحات Complex و Complicated و مقایسه و انتخاب بین اونها می‌کرد.
توضیح Complicated که تمام معادله رو با شرایط مرزی و ماتریس پاسخ می‌دونه و توضیح Complex که طولانی‌تر و مجهول تر، اما قابل فهم‌تره و البته معادلاتش با دانش امروز ما به صورت کامل حل نشده هنوز. اگر چه روش حل رو تا حد خیلی خوبی می‌دونیم.
اگه بخوام یه مثال ساده بزنم، من همیشه به رفتار شبکه های اجتماعی (رفتار شبکه های اجتماعی رو می‌گم و نه رفتار مردم در شبکه های اجتماعی)‌ فکر می‌کنم.
نمونه یک رفتار Complex هست که متاسفانه خیلی زود، انسان رو وسوسه می‌کنه که به یک یا چند Invisible Hand یا دستان نامرئی در مدیریت اونها فکر کنه.
خیلی سخته که بخواهیم چنین فرضی را هم روی میز بگذاریم که آنچه می‌بینیم (مثلاً در قالب تب‌ها و ترندها) ممکن است از یک نقطه‌ی مسخره‌ی بی‌خاصیت شروع شده باشد.
خصوصاً اینکه این دنیای پیچیده‌ی مجازی، یک شانس بزرگ هم دارد: دست‌های بازنده‌اش رااز ما پنهان می‌کند!
ما ویژگی مشترک همه‌ی پیام‌هایی را که وایرال می‌شوند و یا حتی جنبش‌های اجتماعی ایجاد می‌کنند می‌دانیم، اما ویژگی مشترک همه‌ی پیام‌هایی را که وایرال نشده‌اند و دوست داشته‌اند وایرال بشوند نمی‌دانیم و به این شیوه، سخت است که قوانین حاکم بر این جهان مجازی را به سادگی کشف کنیم و وسوسه‌ی جستجوی دست نامرئی در مدیریت شبکه های اجتماعی بسیار فریبنده‌تر می‌شود.
به هر حال، هر وقت حرف‌های اوکام رو می‌خونم، ته دلم احساس می‌کنم نیچه، بالای قبر اوکام ایستاده و احتمالاً‌ داره با رضایت لبخند می‌زنه.
اون جمله‌ی زیباش (که یادم نیست کجا گفته اما مطمئنم گفته. چون خودم خوندم) هیچوقت از ذهنم پاک نمیشه که می‌گفت: افلاطون، مجهولی رو معلوم نکرد. فقط تعداد مجهولات رو دو برابر کرد!

الان که شب‌های ماه رمضان هست، دلم می‌خواد برات دعا کنم.
آرزو کنم در زندگی، فرصت‌های متعدد هم‌نشینی با کتاب‌هایی رو تجربه کنی که بعد از خوندن و چشیدن و مزمزه کردنشون، چنان سرمستی بهت دست بده که تا مدت‌ها حال خوبت رو از دست ندی و آتشی چنان قوی در دلت ایجاد کنه که نه توان تحملش رو داشته باشی و نه دلت بیاد که اون گلوله رو در جان فرد دیگری بندازی.
برای خودم هم همین آرزو رو همیشه داشته‌ام و دارم.

طی کردن این مسیر، برای ما که امروز، تکامل مصنوعات بشر رو به شکل شگفت انگیزی تجربه می‌کنیم، نباید چندان دور از دسترس باشه.

پی نوشت: اینها رو ننوشتم که لطف کنی و وقت بگذاری و برام جواب بنویسی.
فقط دلم می‌خواست یه جا بنویسم که به نظرم اینجا جای خوبی بود.