محمدجواد جان. دوباره سلام. تأخیر من رو ببخش.

من جواب تو رو در سه بخش بدم. اولی و دومی مربوط به خودمه. سومی مربوط به تو و مسیر مطالعاتی تو.

بخش اول در مورد خودم:
همون‌طور که یه جای دیگه هم در کامنت‌ها اشاره کردم، برنامهٔ من برای سال‌های پیش رو – به فرض که هم زنده باشم، هم موانع و محدودیت‌هایی برام وجود نداشته باشه – اینه که موازی با سبک فعلی نوشتنم، حرف‌های قبلیم رو سر و سامان بدم و جمع‌و‌جور کنم. یه تجربهٔ اولیه داشتم که خیلی اصطکاک و استهلاک داشت و انرژیم رو گرفت (کتابِ از کتاب). الان تقریباً تموم شده. به نظرم گام‌های بعدی رو می‌تونم با صرف انرژی کمتر بردارم.
‌
قاعدتاً توی برنامه‌ام این موضوع پیچیدگی هم هست. خصوصاً‌ این‌که یه قدم اولیهٔ کوچیک در مسیرش برداشته شده و چهارصد پونصد صفحه درفت دم دسته. اینه که می‌شه به ادامه دادنش امید داشت. برآورد خودم اینه که در فصل سوم سال جاری دوباره کم‌کم ادامه‌اش بدم.
‌
بخش دوم در مورد خودم:
تجربهٔ من این بوده که منتشر کردن مطالب در قالب PDF کار خوب و موثریه. چیزی که در مورد پیچیدگی انجام دادم. به چند علت (امیدوارم تو و بچه‌ها هم موافق باشید):
اول این‌که یه جورایی یه مومنتوم و تکانه و فشاری برای ادامه دادن کار هست. همین پیچیدگی، درسته فعلاً رها شده، اما قبل از رها شدن، چندصد صفحه جلو رفته. بسیاری از موضوعات دیگه‌ای که در روزنوشته رها شده‌ان، معادل پنج یا ده صفحه هم نیستن.
دوم این‌که تا همون‌جایی هم که منتشر می‌شه، می‌تونه انگیزه‌ای برای دیگران باشه. این کتاب پیچیدگی من، به فرض که هیچ‌وقت کامل نشه (امیدوارم بشه)، تا همین‌جا هم تعدادی از بچه‌ها رو علاقه‌مند یا تشویق کرده که این موضوع رو جدی‌تر دنبال کنن. همین برای من دستاورد بزرگیه. خصوصاً برای کسی مثل من که عمیقاً معتقدم کار اصلی معلم، یاد دادن نیست. ایجاد شوق یاد گرفتنه.
‌سوم هم این‌که وقتی کمی فرمت رسمی‌تر پیدا می‌کنه، قابل پیگیری میشه. دقیقاً به همین شکل که تو میای می‌گی: خب. چی شد؟ و همین می‌تونه انگیزهٔ بیشتری برای ادامه دادن باشه.
‌
علاقه‌مندم که در اولین فرصت، همین کار رو با چت جی پی تی هم بکنم (منظورم تبدیل به فرمت PDF و کمی تمیز کردن چارچوبش هست). نه این‌که خودم رو متخصص این‌جور موضوعات بدونم. بیشتر به این علت که بستر بسیار مناسبیه برای حرف زدن از موضوعاتی که علاقه داشته‌ام همیشه در موردشون حرف بزنم. خودت سبک من و موضوعات مورد علاقه‌ام رو می‌دونی و قطعاً حرف من رو می‌فهمی.

بخش سوم حرف‌هام. در مورد تو:

ببین. اون‌قدر که من می‌فهمم (و ممکنه کاملاً غلط بفهمم) موضوعی که تو در نهایت باید خیلی خوب بفهمی (برای منظوری که گفتی) Non-equilibrium Dynamics هست. هر چقدر بیشتر درکش کنی، قاعدتاً نگاهت به انسان، موجودات زنده و بیماری‌ها بازتر می‌شه. البته این رو هم می‌دونی که الان هنوز بعضی از زیرمجموعه‌های این بحث، جزو بخش‌های باز و لبه‌های تحقیق در سیستم‌های پیچیده است.
‌
من فکر می‌کنم در میان‌مدت و بلندمدت تو «باید» این کتاب‌ها (یا کتاب‌هایی با محتوای مشابه) رو خونده باشی:
یکی کتاب At home in the universe استورات کاوفمن که پیش از این هم ازش اسم بردم (معرفی چند کتاب پیچیدگی)
یکی هم کتاب Origins and Evolution of Life نوشتهٔ Muriel Gargaud و همکارانش.
این‌ها کتاب‌های جدیدی نیستن. اما Insight می‌دن و ذهن رو باز می‌کنن. کتاب‌ها و مقالات دیگه‌ای که بعد از این‌ها بخونی، قشنگ می‌رن سر جای خودشون توی ذهنت می‌شینن.
‌
اما متأسفانه خود این دو تا کتاب، خیلی کتاب‌های شوق‌برانگیزی نیستن. خوندنشون برای کسی که هنوز خیلی با این بحث‌ها مأنوس نشده جذاب نیست.
یه کتاب قدیمی دیگه هست که به نظرم کمی بهتره. مال ریچارد سول. خیلی هم ساده است. به اسم Signs of Life. اون رو بخونی یه سری کلمات و اصطلاحات این بحث برات آشناتر می‌شن و باهاشون دوست‌تر میشی.
‌
و اگر این کتاب‌ها رو برای شروع دوست نداشتی و نپسندیدی، پیشنهادم همون کتابیه که چند ساله دارم ازش اسم می‌برم: کتاب مقیاس (Scale) نوشتهٔ Geoffrey West. از بحثی که مد نظر تو هست کمی فاصله داره. اما می‌تونه شوق و انگیزه برای مطالعهٔ بیشتر دربارهٔ‌ پیچیدگی رو ایجاد کنه و بعدش دوباره بری سراغ کتاب‌های دیگه.
‌
من، جدا از این‌که زبانم در حد عرضهٔ ترجمه باکیفیت کتاب نیست، اساساً برای ترجمه بی‌انگیزه و کمی بی‌حوصله‌ام. اما اگر – به فرض تقریباً محال – قرار بود کتابی ترجمه کنم، احتمالاً جفری وست رو ترجمه می‌کردم.

اگر چیز دیگه‌ای توی ذهنت بوده که نگفتی، یا من حرفت رو کامل متوجه نشدم و باید توضیح دیگه‌ای بدم، بهم بگو.