پیش نوشت: در ایران سنت است که ما روز دوازدهم اردیبهشت را به یاد دکتر ابوالحسن خانعلی و استاد مرتضی مطهری به نام روز معلم می‌خوانیم و آن را بهانه می‌کنیم تا از کسانی که شغل معلم یا نقش معلم یا صفت معلم را بر خود و در خود دارند، قدردانی کنیم.
خوشبختانه در زمان‌های مختلف و به بهانه‌های متفاوت، از معلمانی که در خدمت‌شان بوده‌ام قدردانی کرده‌ام و در آینده هم – اگر نعمت و فرصتش باشد – این کار را خواهم کرد.
بنابراین، حس کردم شاید بتوانم از فرصت این روز استفاده کنم و به سوالی که سال‌هاست ذهنم را مشغول کرده، بپردازم.
البته دوستان عزیزی که حرفهای من را در اینجا و متمم و سایر نشریات و رسانه‌ها و کلاس‌ها شنیده‌اند، هم با صورت این پرسش آشنا هستند و هم کمابیش فضای ذهنی و تلاش‌های منظم من را در جستجوی پاسخ آن می‌دانند و می‌شناسند.
با این حال، احساس کردم که شاید هنوز ارزش داشته باشد مطلبی را در روزنوشته‌ها به آن اختصاص دهم.
اصل بحث: آیا شغل معلمی منقرض میشود؟
اگر بخواهیم این سوال را به شکلی دقیق و علمی بررسی کنیم، باید بین معلم و شغل معلمی تفکیک قائل شویم.
معلم، کسی است که به دیگری چیزی می‌آموزد و این تبادل دانسته‌ها، به اندازه‌ی تاریخ بشر قدمت دارد (و حتی در سایر حیوانات هم مشاهده میشود). اما شغل معلمی، یک اتفاق متاخر است. حدود سه هزار سال است که چنین شغلی برآمده است.
اگر شغل معلمی را با آموزش و پرورش در ارتباط بدانیم، حتماً این را هم به خاطر داریم که آموزش و پرورش عمومی پدیده‌ای مدرن است و در اواخر قرن هجدهم میلادی و بعد از انقلاب فرانسه شکل گرفته و کمتر از سه قرن از عمر آن می‌گذرد.
از این منظر باید به خاطر داشته باشیم که شغل معلمی هم، مانند هر شغل دیگری در پاسخ به یک نیاز اجتماعی به وجود آمده و در ذات خود اصالت ندارد.
طبیعتاً اگر شکل این نیاز تغییر کند، شغل معلمی هم تغییر شکل خواهد داد و همچنانکه تاریخ طبیعی به ما آموخته است هر موجودی که خود را با شرایط جدید و نیازهای جدید محیط خود سازگار نکند، جای خود را به موجودات سازگارتر واگذار خواهد کرد. معلم و معلمی هم از این قاعده مستثنی نیست.
قاعدتاً تحلیل کردن آنچه بر شغل معلمی رفته است و فکر کردن به آنچه در آینده بر آن خواهد رفت، نیازمند مطالعات گسترده و تحقیقات میدانی جدی است. چنانکه آنها هم که این کارها را کرده‌اند، هنوز در مورد سرنوشت این شغل، اتفاق نظر ندارند.
بنابراین، آنچه در ادامه می‌نویسم صرفاً چند دیدگاه است که به چشم من آمده است (فاصله‌ی واقعیِ چشم و فکر، بر خلاف فاصله‌ی فیزیکی‌شان زیاد است. شاید اگر به آنچه دیده‌ایم بیشتر فکر کنیم درک کاملاً متفاوتی پیدا کنیم):
روند یک: به نظر می‌رسد صنعت آموزش طی دهه‌های اخیر و مشخصاً طی یک دهه‌ی اخیر، روند نهادزدایی را تجربه میکند. نهادهایی مثل مدرسه، دانشگاه، وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم در ایران و جهان، به تدریج اهمیت خود را از دست می‌دهند.
به فرض آنکه این مشاهده‌ی من درست باشد یا لااقل چندان از واقعیت دور نباشد، می‌توان علت‌های متعددی را برای آن برشمرد. از جمله اینکه در سالهای اخیر، این نهادها نتوانسته‌اند خود را چنان که باید تغییر داده و با سرعتی که صنعت و بازار نیاز داشته همگام و همراه شوند. حاصل هم این شده که محقق، اگر نتواند تحقیق و سواد خود را در صنعت بفروشد، مجبور میشود آن را در قالب یک مقاله‌ی دانشگاهی منتشر کند و به این شیوه، آن را به نان بالقوه و نام بالفعل تبدیل کند (البته نگاه من به طور خاص به علم به معنای Science است که البته امروز بخشی از علوم انسانی و مدیریتی را هم شامل میشود).
صنعت هم به خوبی و به درستی می‌داند که نباید روی آموزش دانشگاهی حسابی باز کند. از این رو، معیارهای دیگری را در جذب و پرورش نیروی انسانی لحاظ میکند که پروفایل شخصیتی، یکی از آنهاست. به عبارتی به جای اینکه روی آموخته‌ی افراد در گذشته حساب کند، ترجیح می‌دهد روی یادگیری آنها در آینده سرمایه‌گذاری کند.
مدرسه هم که تا قبل از دانشگاه، مشخصاً یک نهاد ایدئولوژیک در خدمت دولت‌هاست. انتظاری که از مدرسه می‌رود نباید فراتر از صدا و سیما یا یک روزنامه‌ی دولتی باشد. این مسئله به کشور ما محدود نیست و در کشورهای زیادی می‌توان نمونه‌های آن را حس کرد.
البته توجه داشته باشید که منظور من، صرفاً درس‌های عمومی نیستند. حتی متودولوژی به کار گرفته شده در علوم دقیقه (مانند فیزیک، زیست) و نیز علوم تجربی نیز، روش‌های بعضاً نادرست و عموماً سطحی را در ذهن کودکان تثبیت میکند.
نگران‌کننده این است که اگر ۱۰۰ نفر پدر و مادر را جمع کنید و کتاب علوم یا زیست یا فیزیک یا حتی ریاضی را پیش روی آنها بگذارید و بگویید که به نظر شما چه متودولوژی‌هایی در سطح زیرین این کتاب‌ها لحاظ شده و به مغز کودکان‌تان منتقل میشود، شاید پنج یا ده نفر هم نتوانند صورت این سوال را درک کنند. اما اینکه از آن تعداد، چند نفر بتوانند به این سوال پاسخ دهند، نمی‌دانم.
روند دو: اتفاق دیگری که در حوزه‌ی آموزش و یادگیری روی داده است، ایجاد پلتفرم‌هاست (قبلاً در متمم درسی در مورد پلتفرم‌های اجتماعی داشته‌ایم).
پلتفرم‌ها را نباید با نهادها اشتباه گرفت.
در نهاد، تصمیم‌گیری متمرکز است و بقیه صرفاً تابع نهاد هستند. مثلاً ما در مدرسه، تابع معلم هستیم.
اما در پلتفرم، هر یک از افراد (یا لااقل تعدادی قابل توجهی از افراد) خود به بازیگر و اثرگذار تبدیل میشوند. سهم سیستروم در اینستاگرام و زاکربرگ در فیس بوک کم نیست. اما کاربران هم در شکل‌گیری و هدایت روند حرکت و رشد و افول آنها نقش دارند. این همان چیزی است که فلسفه‌ی پلتفرم بر آن بنا شده است.
پلتفرم‌های آموزشی در دنیا کم نیستند و هر روز هم رو به افزایش هستند. پلتفرم ذاتاً نقش معلم به معنای سنتی را کمرنگ میکند. همین الان چند نفر را می‌توانید در متمم نام ببرید که از آنها بسیار آموخته‌اید؟ فکر کنم هر کس بتواند حداقل ده نفر را نام ببرد. اینها که هستند؟ نویسنده‌ی متمم هستند؟ معلم در متمم هستند؟ کاربر متمم هستند؟ هر نام‌گذاری می‌تواند همزمان درست و نادرست باشد. این نام‌گذاری‌ها متعلق به دوران قبل از پلتفرم است. در دوران پلتفرم، بستری شکل می‌گیرد و همه در آن نقش ایفا میکنند.
عده‌ای فقط مصرف‌کننده هستند و عده‌ی بسیار کمتری فقط تولیدکننده. اما اکثریت (چنانکه قبلاً در استراتژی محتوا گفته‌ام) به Prosumer تبدیل میشوند. این واژه ترکیبی از Producer و Consumer است. کسی که همزمان تولید و مصرف میکند.
روند سه: اعتمادزدایی و نگرش مبتنی بر تردید
اگر بگوییم الگوی حاکم بر اندیشه‌ی بشر در قرون گذشته از جنس تقلید بوده است، می‌توان گفت که امروز تردید است که تخت سلطنت را از آن خویش کرده است. این را استاد دانشگاهی که ده سال پیش سر کلاس رفته و امروز هم به کلاس می‌رود، نویسنده‌ای که ده یا بیست سال پیش مقاله می‌نوشت و امروز می‌نویسد، سیاستمداری که چندین دهه تجربه‌ی سیاسی را در ذهن خود ثبت کرده و نگهداری میکند، به خوبی می‌فهمند.
امروز اصطلاح Fact Check یک اصطلاح رایج است. وقتی معلم در کلاس حرف می‌زند یا سیاستمدار در رسانه‌ها صحبت میکند یا تحلیل‌گر تحلیل خود را ارائه می‌دهد، مخاطب بلافاصله از همه‌ی ابزارهای خود استفاده میکند تا مطمئن شود که حرف درستی را می‌شنود.
اینکه این ابزارها خود تا چه حد قابل اتکا هستند و آنچه ما به عنوان فکت در نظر می‌گیریم و بر مبنای آن فکت چک انجام می‌دهیم، بحث دیگری است که خارج از محدوده‌ی این نوشته است. آنچه مهم است تقلید است که در پای تردید زانو زده و پذیرفته که دیگر نمی‌تواند مانند گذشته تاج سلطنت بر سر بگذارد.
روند چهار: متفکران بر عقلا حاکم میشوند
این حرف را می‌شد در ادامه‌ی روند سوم هم نوشت.
اما ترجیح دادم آن را مستقل مطرح کنم تا تاکیدی بیشتری بر آن شده باشد و شاید اگر عمری بود، در آینده بیشتر و بهتر به آن بپردازم.
یادم هست که زمان کنکور دانشگاه، یک سوال رایج ادبیات این بود که اندیشیدن چه معناهایی دارد؟ و ما باید به خاطر می‌سپردیم که اندیشه در گذشته معنای ترس هم داشته است (از آینده‌ات بیندیش به این معنا بوده که از آینده‌ات بترس).
حتی هنوز هم، هر از چند گاهی دوستانی را می‌بینم که به من می‌گویند از واژه‌ی اندیشمند استفاده نکن و اصطلاح متفکر یا عالم را به کار ببر.
در واقع اندیشمند برای اینها اندیشناک (ترسناک) را تداعی میکند.
اینجا مجال بحث بیشتر نیست. اما اگر وقت کردید بد نیست در مورد ریشه‌ی عقل و عِقال جستجویی کنید. افسار اسب زمانی عقال نامیده می‌شده. همچنانکه اعراب، دستار خود را (که البته الکفیه می‌نامند و ما چفیه هم می‌گوییم) با عقال به سر می‌بندند. به عبارتی، مهار کردن و کنترل کردن و در چارچوب درآوردن، از جنس عقل است.
از قدیم هم عقلای قوم، محافظه‌کارانی بوده‌اند که سن بالاتر داشته‌اند و بیشتر مراقب بوده‌اند تا اصول و سنت‌ها و مبانی زیر سوال نرود. امروز هم وقتی می‌گویند عاقل باش. منظورشان این نیست که فلان کار را بکن. عموماً منظورشان این است که این کاری را که می‌کنی یا می‌خواهی بکنی، نکن.
عقل و اندیشه و مهار کردن و ترسیدن و محافظه کار بودن و نگاه به گذشته و تلاش برای حفظ وضعیت موجود زیر یک سقف قرار میگیرند.
اما فکر و تفکر و متفکر اردوگاه دیگری دارند. آنها چشم از آنچه بوده و هست برمی‌دارند و به آنچه می‌تواند باشد فکر میکنند. افراد معقول همواره مورد احترام عامه‌ی جامعه بوده‌اند و اما متفکران، معمولاً تکفیر شده‌اند و اگر هم بختی با آنها بوده، سال‌ها و دهه‌ها و گاه قرن‌ها پس از مرگ خود، عاقل پنداشته شده‌اند.
دنیای امروز، دنیای فکر است. نسل‌های قبل نسل عقل بودند. آنها به آنچه هست وفادار بودند و اینها به آنچه ممکن است در آینده باشد عشق می‌ورزند.
معلمی، لااقل به شکل سنتی آن (که بخش عمده‌ی معلمی فعلی را تشکیل می‌دهد) از جنس آموزش معقولات است. از جنس پرورش اندیشه است؛ نه فکر.
بر من واضح است و امیدوارم بر شما هم چنین باشد که بخش عمده‌ی نسلی که امروز پا به مدرسه می‌گذارد و بخش قابل توجهی از آنها که امروز به دانشگاه می‌روند، نسل فکر هستند؛ نه نسل اندیشه.
مغز آنها میل دارد که راه بسازد نه اینکه از بیراهه بترسد.
نقش معلم‌ها در دوران جدید چه خواهد بود؟
این سوالی است که من پاسخ مشخصی برای آن ندارم.
اجازه بدهید بهتر و دقیق‌تر بگویم: پاسخ قابل دفاعی برای آن ندارم. چون در ذهنم پاسخ و پاسخ‌هایی هست؛ اما نمی‌دانم که چقدر به آنچه خواهد آمد نزدیک هستند و آن‌قدر هم که باید و شاید، برای دفاع از حرف‌هایم مجهز نیستم (نه به دانش مجهز هستم و نه به حوصله).
اما قضاوت من چنین است:
اگر جامعه را از نظر فکری به ده بخش (یا دهک) تقسیم کنیم، بخش عمده‌ی جامعه که در دهکهای میانی قرار میگیرند دیگر خود را آنچنان نیازمند معلم به معنای سنتی نمی‌دانند و نمی‌بینند.
اگر هم امروز چنین نیازی را حس میکنند، بعید است ده سال یا بیست سال بعد، چنین نیازی را حتی بتوانند تصور کنند. حس کردن که پیشکش.
تکنولوژی دقیقاً این نیاز را پاسخ می‌دهد. آموزش دیجیتال، فرایندهای اتوماتیک، محتواهای هوشمند و سفارشی، بهتر از هر انسان دیگری مسئولیت تامین نیازهای این قشر را بر عهده خواهند گرفت.
امروز هم اگر چشم بینایی داشته باشیم می‌توانیم ببینیم که آموزش مبتنی بر تکنولوژی به تدریج جایگاه آموزش مبتنی بر روش‌های سنتی را می‌گیرد و بدون خون و خون‌ریزی، جهان جدیدی را می‌سازد و بنا میکند و قلمرو را بر عاشقان گذشتگان و درگذشتگان تنگ و تنگ‌تر میکند.
قاعدتاً اگر معلمانی بوده‌اند که این نیازها را پاسخ می‌داده‌اند، یا باید به سمت پلتفرم‌ها حرکت کنند (به عنوان عضو یا موسس یا توسعه دهنده یا هر چیز دیگر) و یا اینکه به تدریج از جغرافیای آموزش حذف شوند.
اما به نظر نمی‌رسد که بالاترین دهک فکری جامعه، در کوتاه مدت و میان‌مدت (منظورم چند دهه‌ی آینده است) بتوانند یادگیری خود را به پلتفرم‌ها محدود کنند. الگوریتم‌ها هنوز از عهده‌ی رفع تشنگی آنها برنمی‌آیند. اگر چه آنها هم احتمالاً حرفهای ترین استفاده‌کنندگان و کاربران پلتفرم‌ها خواهند بود، اما احتمالاً در کنار آن به دنبال کسانی می‌گردند که بتوانند دست آنها را بگیرند و در مسیر رشد و یادگیری همراه‌شان باشند. شاید اصطلاح Mentor در اینجا تعبیر مناسبی باشد.
دهکهای ضعیف فکری جامعه غرق تقلیدند و دهکهای میانی مغرور به تردید. مغزی قدرتمند و نگرشی عمیق و توسعه یافته لازم است تا بتواند ماشین فکر و اندیشه را به شکل هیبرید به پیش براند. تشخیص بدهد که کجا تقلید، مسیر را سریع‌تر و کوتاه‌تر میکند و کجا تردید، دنیاهای جدید را به رویش می‌گشاید.
پایین‌ترین دهک فکری جامعه هم، بی‌نیاز از معلم نخواهند بود. چون آن‌قدر رشد نکرده‌اند که آموزشهای الگوریتمیک بتوانند مشکل آنها را حل کنند.
در کل احساس میکنم، کسی که به دهکهای پایین فکری فکر میکند، می‌تواند به شغل معلمی ادامه دهد. دستاوردش این است که مسیر رشد را برای کسانی هموار میکند که اگر به خودشان بود، پله‌های رشد را در فضای جدید طی نمی‌کردند.
آنها که به دهکهای میانی فکر میکنند، باید به سراغ پلتفرم‌ها بروند و قواعد دنیای جدید را بیشتر و بهتر بیاموزند.
آنها هم که به بالاترین دهکهای فکری می‌اندیشند، باید راه و رسم راهنما بودن را بیاموزند. اما نباید فراموش کنند که این شغل و سمت، بر خلاف گذشته در دنیای امروز برایشان نام یا نانی به همراه نخواهد داشت. دردسرها و چالش‌ها و مشکلات و موانع و ناسپاسی‌ها، بیش از دو دسته‌ی دیگر اینها را تهدید میکند.
دهک پایین نان می‌آورد و دهکهای میانی نام. دهک بالایی معمولاً نام و نانی را که دو دسته‌ی دیگر آورده‌اند، با خود می‌شوید و می‌برد.
آنچه را نوشتم، بدون بازخوانی یا بازنویسی منتشر کردم. بنابراین لطفاً ایرادهای نگارشی و نگرشی آن را بر من ببخشید.
پی‌نوشت: عکسی که در این متن استفاده کردم، مربوط به هدیه‌ی زیبا و خلاقانه‌ای است که از دوست متممی عزیزمان، خانم شفیعی نژاد دو سال قبل به مناسبت دو سالگی متمم گرفتم. هنوز هم کنار دستم هست و از دیدنش لذت می‌برم.
تو از پرسخاوت ترین معلمایی هستی که توی عمرم داشتم، هر چقدر هم از تو تشکر کنیم کمه، هر روز که میرم سر کار، بالای سر در یک مدرسه این حدیث از امام صادق رو که گفتند: ” هر كس براى خدا دانش بياموزد و به آن عمل كند و به ديگران آموزش دهد، در ملكوت آسمانها به بزرگى ياد شود.” به چشمم میخوره و فوری یاد تو می افتم و تو دلم میگم خوش به حال محمد رضا، الان ملکوتیان دارن ازش یاد می کنند، فکر کنم مهم ترین تفاوت تو با اکثر معلمایی که داشتیم همینه که مطمئنیم اگر چیزی میگی فقط حرف نیست، همونیه که خودت هم به اون عمل می کنی، روزت مبارک
سلام معلم خوبم
پیش نوشت: امیدوارم تبریک با تاخیر منو ببخشی ولی میخوام بدونی از خیلی قبل تر از دیروز منتظر بودم تا به بهانه ای به تو بخاطر همه خوبی هایت تبریک بگم و از تو ممنون باشم ولی از دیروز نمیدونم چرا دوست داشتم حرف بقیه شاگردانت را هم بخونم بعد بگم حرف من هم حرف همه آنهاست.
متن اصلی: نمیدونم با این حرفم موافق هستی یا نه ولی من اعتقاد دارم “دوست داشتن خیلی لذت بخش تر است از دوست داشته شدن” و خود این دوست داشتن هم برای من به چند دسته تقسیم میشوند، کسانیکه در انتخاب و دوست داشتن آنها نقشی نداشته ام مانند پدر و مادر، دسته بعدی کسانی هستند که خود انتخاب میکنم که دوستشان داشته باشم (چه این تصمیم بصورت سیستم یک اتخاذ شده باشد و چه بصورت سیستم دو فرقی ندارد مهم این است که من انتخاب میکنم).
ولی بعد از آشنایی با تو یک دسته دیگر برای من ایجاد شده است و آن کسانی هستند که نمیتوانم دوستشان نداشته باشم و در این دسته مطمئنا تو در صدر این لیست هستی (البته هنوز کس دیگری در این لیست وارد نشده است و دلیلش فقط و فقط تو هستی چرا که تو یک بدی خیلی خیلی بزرگ داری و می دانم توانایی از بین بردنش را نداری و آن این است که سطح توقع و استانداردها را به شدت بالا میبری).
پی نوشت یک: از تو خیلی چیزها یادگرفته ام که لازم به شمارش آنها نیست یا شاید بهتر است بگویم توان شمارش آنها نیست البته دوستان خوبم برخی از آنها را لیست کرده اند که من با تمام آنها موافقم.
پی نوشت دو: در پایان با علم به اینکه آنچنان به این تقسیم بندی های زمان اعتقاد نداری (که بخواهی روزی را به روز تولد یا روز معلم و هر چیز دیگر اختصاص بدهی و آنرا رویداد قابل اهمیتی بدانی) ولی باز می خواهم بگویم معلم عزیز روزت مبارک.
[…] رضا نوشتند و هر کس به طبع و سلیقه و ارادت خودش نوشت برای محمد رضا عزیز و من که دیرتر آمدم سهمم از کلمات کمتر شد ،اما این […]
محمدرضای عزیز
سلام
من تازه امتیازم از ۱۵۰ گذشته است، با این حال فکر می کنم فاصله ام بیشتر از آن است که بخواهم خودم را حتی یک شاگرد بنامم. قبل از آن که امتیازم به حد مشخص شده برسد به خودم قول داده بودم حتی اگر هم رسید، تا یک مدتی کامنت نگذارم، اما خواستم یک بار استثنا قائل شوم.
یک نکته که همیشه حیرت مرا برمی انگیزاند، تسلط و دقتیست در انتخاب درست واژگان داری. این عینک ظریفی که به چشم داری و با آن جزیی ترین تفاوت ها را می‌بینی.
به گمانم این تسلط، اصلی ترین و بنیادی ترین نیاز برای درست فکر کردن و درست بیان کردن افکار است. چیزی که همیشه دغدغه ام بوده و دوست دارم آن را یاد بگیرم. (البته در همین راستا درس تسلط کلامی را شروع کردم)
خیلی وقت است خواننده ام و فکر می کنم باید بیش از این ها خواننده باشم، اما این کامنت را گذاشتم تا در این مسیر بمانم و به آن متعهد شوم.
ممنونم از شما به خاطر تمام چیزهایی که به من یاد دادی، یاد می دهی و یاد خواهی داد.
ممنونم محمدرضاجان
وبلاگ کوچکی هم دارم، («نقشِ اول» نامش است)
Firstrole.blog.ir
محمدرضای عزیز
اینکه۱۸ سال محکوم شده باشی به کسب دانش و آموختن آموزه هایی که غالبا تکه های پازلی نامعلوم هستند و ربطی به جاهای خالی زندگی ات ندارند هم خنده دار است و هم تلخ.
برای ما دهه ی شصتی ها کنکور پلی بود بین مرگ و زندگی . در دوران تحصیل بهترین روزهای ما پنجشنبه ها بود و سه ماه تابستانی که آن را جشن می گرفتیم.
روزها بدون روزشمار گذشت و رسیدم به متمم و تازه فهمیدم که :
هنر کم نظیر دانشجو شدن کجا و افتخار ناچیز دانشگاه رفتن کجا
شما به من یاد دادی “چگونه “آموختن مقدم بر” چه چیز” را آموختن است. میدانید و میدانم که همین اصل ساده می تواند سرآغاز چه تحولی باشد .
حیف که هفت سالگی ام برنمی گردد تا پازل زندگی ام را از نو بچینم با روزشمار
تازه بعد از بیست سال دارم طعم شیرین آموختن را می چشم .
چقدر خوب که متمم روز تعطیل ندارد
سپاسگزارم معلم عزیزم
روزت هزار بار مبارک
احتمالا بهترین معلمی هستین که دیده ام.
شما(و معلمین به معنای واقعی کلمه) در تعلیم نهایت تلاشتون رو کرده اید. هرگونه کاستی از طرف فردیه که حرفای مفید و اصلاح کننده رو بشنوه و عمل نکنه. نه عاقلانه زندگی میکند و نه متفکرانه. انشاالله که به همچین شخصی تبدیل نشو(ی)م؛ این دعا در صورتی کاربرد داره که الان یه همچین شخصی نباشم.
دمتون گرم بابت تلاش هاتون. روزتون مبارک
معلم جان،
سپاس که به من آموختی که به جای اینکه بگویم “حقیقت را یافته ام” بگویم “حقیقتی را یافته ام”.
معلم جان،
سپاس که من آموختی که سکوتم را نشکنم مگر آنکه بخواهم آنرا با سخن گفتن تعالی بخشم.
معلم جان،
سپاس برای اینکه اندیشه های والا و والاترین شیوه اندیشیدن را به من آموختی.
دوستت داریم محمد رضای عزیز.❤
سلام معلم عزیزم
از دیدن عکس خیلی خوشحال شدم، فکرشم نمی کردم که اونها رو هنوز داشته باشید.
امروز بعد از ظهر وقتی از سرکار بر میگشتم تو این فکر بودم که من چطور می تونم از کسی که این همه تغییر در حالم ، فکرم و زندگیم ایجاد کرده تشکر کنم؟ چی بنویسم که شایسته این همه لطف و محبت و مهربانی باشه. آخر جز اشک شوق و سپاس چیزی پیدا نکردم.
روزتون مبارک و دلتون شاد.
اصل کلام: سلام آقای شعبانعلی – گفتنی ها را همه ی دوستان گفتند و من هم نه تنها این روز بلکه همه ی روزهای زندگیت را گرامی می دارم و برات آرزوی صبر میکنم چون میدانم گاهی اوقات ممکنه از شاگردانت تو را آزرده کنند یا آنچنان نباشیم و آنچنان نتوانیم که شما انتظار دارید.
پ ن : اگر آموزش و پرورش را دو مقوله جدا فرض کنیم در حال حاضر و در آينده نیز پلاتفرمهای آنلاین جای معلمان را میگیرند ولی در مورد پرورش و تربیت شک دارم هنوز فکر میکنم تربیت و پرورش انسان که گاهی به عهده مدرسه گاهی خانواده و گاهی دین و گاهی کتاب گذاشته شده هنوز نامشخص و پیچیده است. مفهوم هایی مثل عشق – زندگی – تلاش- هدف – گذشت – اخلاق را نمیتوان در پلاتفرم های آنلاین فرموله کرد و یاد داد حداقل هنوز نمیشود کامل آن را انتقال داد و شاید نیاز به ارتباط نزدیکتری برای انتقال این مفاهیم احساس میشود. شاید هم من اشتباه فکر میکنم.
راستش خوندن «آرزوی» پُست وبلاگ‌های دوستان من باعث شد که بُغض گلوم رو بگیره، چون دیدم معلم عزیز من، نه تنها در زمان حیاتش که پس از اون هم به معنای واقعی کلمه، معلمی رو در حال معنا کردن هست.
برای همین دوست داشتم من هم چند کلمه‌ای رو برای شما معلم عزیز و بزرگوارم بنویسم. اگرچه این کلمات نه در خور و شایسته‌ی شما، بلکه تنها چیزیه که میتونم با بیانش، اندکی سپاس آنچه که تا کنون از شما آموخته‌ام رو به‌جای بیاره.
محمدرضای عزیز، من شخصاً از اینکه فرصت شاگردی کردن شما در زندگی نصیبم شده، همیشه شاکر و سپاسگزار بوده و هستم.
تا به حال هم چیزهای بسیار زیادی رو هم در روزنوشته‌ها و هم در متمم، از شما یاد گرفتم (البته با وسع ناچیز و فهم ناقصی که خودم دارم) :
اینکه متفاوت فکر کنم و از این متفاوت فکر کردن نترسم.
اینکه از اشتباه کردن نترسم و اگه متوجه اشتباهم شدم اونو بپذیرم و امید داشته باشم که تجربه‌ی حاصل از اون اشتباه چراغ راهی برای ادامه‌ی راهم باشه.
اینکه به آدم‌های اطرافم اهمیت بدم و اونها رو دوست داشته باشم و از اینکه در زندگیم اگه تونستم حتی به یک نفر کمک ناچیزی بکنم از حس فوق‌العاده خوبش سرشار بشم.
اینکه همه‌ی تلاشم رو بکنم تا نسبت به گذشته‌ی خودم بهتر باشم.
و از همه‌ی اینها مهم‌تر اینکه یادگیری، رشد و پیشرفت کردن، دغدغه‌ی لحظه به لحظه‌ی زندگی من باشه و تا زمانی که جانی در بدن دارم و نفس می‌کشم برای رسیدن به اهدافی که به درست بودن اونها ایمان و باور دارم، لحظه‌ای متوقف نشوم.
برای همین، برای همیشه‌ی زندگیم به شما و متمم مدیون هستم.
امیدوارم به عنوان شاگردی کوچک بتونم با عملکردم، لبخند رضایت رو بر لبان معلم بزرگوارم بیارم، که به نظرم این از هر چیزی برای یک معلم باارزش‌تر هست.
محمدرضا جان
معلم دلسوز و سخت کوش ما
تو دنیای اندیشه را دنیایی پر از شور و عشق خواندی و همان را به ما آموزش دادی.
از این که روزها و لحظه‌هایت را برای ما و آموزش دادن به ما صرف کرده‌ای و هم‌چنان در مسیر ترویج سعی و عمل ثابت قدم و مصمم هستی از تو سپاس‌گزاریم.
روزت مبارک آقا معلم مهربان
معلم عزیز و دوست داشتنی
روزت مبارک
شاگردی شما، نگرش و عملکردم را در زندگی متحول کرد که مهمترینش در شناخت خود بود.
فهمیدم اگر قرار است تغییری رخ دهد این تغییر از درون من آغاز میشود نه از بیرون.
از شما و گروه متمم بخاطر همه ی مهربانی هایتان سپاسگزارم.
راهتان پر رهرو و دلتان همیشه شاد باد
محمدرضا ، دوست و معلم عزیزم
تو مسیر زندگی‌ام را برای همیشه عوض کردی، به شما و تیم شما مدیونم و آرزو میکنم بارها بتوانی از اوجِ خودت فراتر بروی
(ببخش که شاگرد خوبی نیستم و هنوز انقدر از تو نیاموخته‌ام که بتوانم بیشتر و بهتر برایت بنویسم)
سلام معلم عزیز
روزتان مبارک
از شما بسیار بسیار آموختم. شما برای من همیشه یک معلم عزیز خواهید ماند. امیدوارم من هم سال های سال شاگرد شما باقی بمانم.
من هم چیزکی به همین مناسبت نوشتم:
https://goo.gl/UUEm2a
واقعا نوشتن برای تو سخته محمدرضا.
محمدرضای عزیز من، می‌خواستم برای تو یک متن بهتر بنویسم اما حیف در دوره detox کمال‌طلبی به سر می‌برم، پست‌های وبلاگ تازه تاسیسم رو بدون ویرایش دقیق و با دقت کمتر اما با آرامش بیشتری می‌نویسم.
امیدوارم در روزهای آینده چیزهایی را که دوست داری یاد بگیری و بعد احتمالا برای ما تعریف کنی، برای متمم و همه ما که متون تو را که همیشه-یا اکثر اوقات- با شک و تردید نوشته شده‌اند. مفید باشد.
می‌گویم چند روز آینده، چون در روزهای بعد از آن همیشه هستند دوست داران تو که آرزوهای زیباتری برات بکنند.
راستی آن فیلم که سال قبل گفتم(https://goo.gl/efBTmu) تو را برایم تداعی میکند و برایت گذاشته بودم را دیدی؟ اگر نه هنوز هم سِروِر آن را نگاه داشته است.
با سلام
از ازل حکم تو آن بود که سر حلقه حکمت باشی
تا ابد شغل تو این است که معیار محبت باشی
محمدرضا عزیز آقا معلم دوست داشتنی
خیلی از لحظاتم را با آموخته های تو به آرامش می گذرانم و از همنشینی با تو توانستم از سرزمین اندیشیدن به دنیای تفکر و فکر کردن کوچ کنم. تمام تلاشم را بکار می گیرم تا در این مسیر به سمت توسعه و تعالی قدم بردارم و از حرکت باز نایستم.
بخاطر حضورت خدا را شاکرم. روزت مبارک و سلامتی، عزت و آرامشت افزون باد.
سلام!
این روز عزیز رو به شما معلم یکی یه دونه‌ام، تبریک عرض میکنم.
آشنایی با شما و طرز فکر شما، دنیای دیگری و زیستن دیگری رو به من پیشنهاد داد؛ پیشنهادی که از سایر گزینه‌های روی میز، تمیزتر و متمایزتر بود.
ستایش‌گر معلمی هستم که چگونه اندیشیدن (فکر کردن) را به من بیاموزد، نه چگونگی اندیشه‌ها (معقولات) را
سلام آقا معلم عزیزم.روزتون مبارک.خدا رو شکر یه بار دیگه این فرصت رو دارم در این روز سپاسگزار محبتتون باشم ولو در حد همین کامنت کوتاه.
سوالی برام پیش آمد بعد خواندن روند های آموزشی که فرمودین.اینکه سلسه مراتب باید به ترتیب رعایت بشه؟یعنی کسی که منتور میشه باید مراحل معلمی سنتی و فضای پلتفرمی رو حتماً بگذرونه ؟ من هیچ وقت معلم نبودم و سواد منتور بودن رو هم ندارم (و با این تعریف منتور از الان شروع کنم بیست سال دیگه هم شاید نداشته باشم) اما با توجه به درگیری شغل فعلیم با فضای آنلاین، فکر میکنم میتونم با توجه به شناخت کمی که از فضای آموزش فعلی دارم بتونم یه پلتفرم آموزشی در حوزه ای خاص تدارک ببینم.تو فکر بودم از یه معلم سنتی که شناخته شده است کمک بگیرم اما حدس میزنم فرآیندهای آنلاین و بستر جدید رو خیلی باهاش ارتباطی نداره و نمیشناسه.به نظر شما کسی میخواد به پلتفرم فکر کنه باید حتماً یه نفر معلم سنتی کنار دستش باشه یا خودش معلمی کرده باشه؟
ممنونم که برامون از روندها مینویسید.
سلام بر معلم عزیزم
به خاطر تمام چیزهایی که به من و بقیه آموختی از تو تشکر میکنم. روز معلم برای من روز آشنایی با تو بود.
ممنونم
سلام محمد رضا
به بهانه روز معلم فرصتی پیش اومد که بگم نهایت ارادت رو بهت دارم و تا آخر عمر مدیونت هستم.
قسمت آخر که در مورد نقش معلم ها در روزگار جدید بود داغ دلم رو تازه کرد محمد رضا.
متن پایین همون طور که آخرش هم نوشتم بیشتر درد و دل هست و نخوندش بعیده ضرری داشته باشه.
مدتیه دغدغه شدیدی نسبت به نیاز به یه mentor پیدا کردم که در زمینه ای دست من رو بگیره و کمکم کنه.
اتفاقاً ۲ هفته پیش در یه کتابی یادگیری رو به سه روش ممکن میدونست و یکیش یادگیری از طریق modeling به همین معنای mentor بود و اون رو بهترین راه میدونست.
به خصوص در این دنیایی که برای انجام هر کاری ظاهراً تعداد زیادی راه وجود داره و کسی که تازه میخواد شروع کنه اگه مسیر درست رو انتخاب نکنه یا دیرتر به دستاورد های اون مسیر میرسه یا اصلاً نمیرسه. این جا نیاز به mentor حس میشه تا مسیر صحیح رو نشون بده یا حداقل مسیری که خودش رفته رو به ما نشون بده و ما بدونیم با طی این مسیر میتونیم به اون برسیم.
حتی اگه طی مسیر رو آسون تر نکنه میتونه مقداری شک و تردید ما رو در طی مسیر بگیره و ما تمرکزمون رو روی طی مسیر بذاریم نه این که هر روز شک کنیم که آیا مسیر درستی داریم میریم یا نه.
البته در کنار mentor، ما باید هنر شاگردی کردن رو هم یاد بگیریم و در خودمون پرورش بدیم تا اگه فرصتی پیش اومد و mentor ای حاضر شد ما رو بپذیره از دست ما عاجز نشه.
بیشتر از جنس درد و دل بود این ها. این متن فرصتی بود تا بنویسم بلکه دردش کمتر بشه.(البته الان که نوشتم بیشتر دردش تثبیت شد)
بهترین و دلسوزترین معلم من، هر روز و امروز بر تو مبارک. بابت هر لحظه بودنت خدارو شاکرم.
معلم عزیزم شما منو یاد پیامبر به مفهمومی که توسط جناب الهی قمشه ای زیاد استفاده میشه می اندازید و جز معلمی نمیشه از چنین مصداقی انتظار داشت.
سلام به محمدرضا عزیز
روز معلم بر تو که نیکی ها و نیکو اندیشیدن را می آموزی مبارک باد، تنت سالم و دلت شاد.
ارادتمند، محمدحسین قاسمی
محمد رضای عزیزم،
سالهای کمی نیست که من هم مثل خیل زیادی از افراد دیگه تجربه حضور در “بازار” آموزشی کشور رو دارم. در مدتی که در این فضا زندگی کردم معمولاً یکی از دغدغه های بزرگم کیفیت آموزش ها و تشخیص روند های این بازار بوده و هست. فضاهای آموزشی کمی رو توی این بازار تجربه نکردم و تلاشم این بوده که این فضاها رو بشناسم و بیشترین بهره ای رو که میتونستم ازشون ببرم. تحلیلی که از روند های آموزش و با تمرکز روی معلمی به عنوان یک شغل داشتی، برام دوست داشتنی و آموزنده بود.
به نظر من اگر این اتفاقاتی که اشاره کردی در بازار آموزش(و در یک سطح وسیعتر در جامعه و آموزش اون) بیفتن (چه اینکه قسمت کمی از اونها همین امروز اتفاق افتادن و قابل روئیتن) اتفاق خوب و خجسته ای خواهد بود. بخصوص امیدوارم این وعده ای که بر اساس تحلیلت دادی محقق بشه که “متفکران بر عقلا حاکم می شوند”. هرچند که اتفاق افتادن این وعده برام خیلی خوشاینده ولی راستش رو بخوای من کمی به محقق شدن این اتفاق بدبینم. بگذریم.
به دنبال نان و نام بودن برای معلم (شاغل) از نظرم هیچ وقت بد نبوده و نیست و اگر بخوام خیلی کلی بگم این شغل رو در شغل های خوب و درجه یک طبقه بندی میکنم و برای دسته ای از این معلم ها هم احترام خیلی زیادی قائلم و خودمو همیشه مدیونشون میدونم.
معلم هایی (شاغلینی) که نام و نان میشویند رو بیشتر میپسندم و بجز دسته ی بسیار محدودی از اونها که که اگر نان و نام نمیخواهند دنبال چیز دیگری هستند و این دسته خیلی خطرناکند! ، برای اکثریت دیگه شون احترام مضاعفی قائلم.
اما همونطور که خودت هم اشاره کردی، دسته ی دیگری هستند که معلمی شغلشان نیست، نه نان و نام دغدغه ی آنهاست و نه شستن نان و نام. آنها معلم بودن را زندگی میکنند. چه برای دهک های پائینی،چه برای دهک های میانی(و از طریق پلتفرم ها) و چه برای دهک های بالایی (و از طریق منتور بودن).
اینها اهل تفکرند، اهل ساختن، گاهی اهل سوزاندن و به آتش کشیدن، گاهی اهل شکستن و ….اینها اهل همه آن چیزی هستند که لازمه معلمی زیستن است.اینها همونها هستند که باید “معلمِ جان” صدایشان کنیم.
معلمِ جانم امروز و هر روزت مبارک.خیلی دوست داریم.خیلی زیاد.
پی نوشت: همونطور که گفتیامروز مفهوم معلمی تغییرات زیادی کرده و از این دیدگاه خیلی ها معلمند. به این معنا که هم می آموزند و هم می آموزانند. اینجا جا داره از همه ی معلم های دیگرم هم تشکر کنم.از همه معلم های خوب متمم و روزنوشته ها که ازشون چیزهای زیادی آموختم. منظورم اینه که امروز روز شما هم هست.روزتون مبارک
معلم عزیز و یگانه روزت مبارک.
اینکه نوشتم یگانه دلیلش اینست که یگانه معلم من هستی که علاوه بر درس هایت از نگارش ها، نگرش ها، روحیات، ترجیحات و حتی سبک زندگی ات بسیار آموخته ام.
معلمان بسیار خوب دیگری نیز داشته ام که از هر کدامشان چیزی آموخته ام اما تو یگانه ای هستی که آنچه را که حتی نمی دانستم هست و قائدتا به دنبالش هم نبودم ، نشانم دادی و با صبر و حوصله آموزش دادی و بزرگوارانه اعلام کردی در کنار دانشجوهایت نیز مشغول آموختن هستی.
پیروز باشی و پایدار
یه شاگردی میخواست درس جواب بده و گفت:
۲Teach
۲Touch Lives
—————–
۴Ever
درست جواب داده دیگه…؟ 🙂
محمدرضا. تو حتی، توی این نوشته ی فوق العاده هم، حداقل یه نکته ی خیلی مهم دیگه رو همین الان، به من یاد دادی.
اینکه مفاهیم «فکر» و «اندیشه» و تفاوت شون رو بهتر و دقیق تر بفهمم و درک کنم.
توی متنی که امروز توی وبلاگم نوشتم، اولش از کلمه ی “اندیشیدن” استفاده کرده بودم و بعد از خوندن حرفهای خوب تو، رفتم عوضش کردم و به “فکر کردن” تغییرش دادم.
و بعد از تغییرش متوجه شدم، منظوری رو که در ذهن داشتم، چقدر بهتر تونستم با اون جمله منتقل کنم.
تو معلمی هستی که واقعا آدم نمیدونه با چه کلماتی و با چه بیانی که شایسته باشه، میتونه این روز رو بهش تبریک بگه. فقط طبق معمول، دلم میخواد بگم که خدارو شکر که هستی.
آقا معلم عزیز و دوست داشتنی
این روز عزیز رو به جنابعالی که عزیزترین معلم من و تاثیرگذارترین فرد در زندگی ام هستید، تبریک و تهنیت عرض می کنم.
خاطرم هست در روزگاران گذشته، همیشه عادت داشتم روز معلم رو با تقدیم شاخه گلی به معلمان دلسوز آن دوران خود تبریک می گفتم ولی حالا که نمی تونم معلم خودم رو در این روز از نزدیک زیارت کنم بدینوسیله مراتب ارادت، ادب و شاگردی خود رو بجا می آورم و از صمیم قلب و با صدای بلند می گم خیلی دوستتون دارم، روزتون مبارک.
در آخر این نکته رو نیز تاکید می کنم که :
نامتان در قلب مان ماناست و در سرزمین امان جاودان است.
بهترین معلم زندگی من روزت مبارک
درود بر معلم عزیز و گرانقدرم
این روزنوشته بهانه ی مناسبی شد که نهایت سپاسگزاری و ارادت خودم را به کسی تقدیم کنم که با قلبش به من آموزش می دهد نه با کتابش و هر روزِ من در کنار آموزشهای او ، غنی تر و لذت بخش تر از روزهای گذشته می شود.
روزت مبارک و قلب سرشار از مهرت همیشه تپنده باد.