دوره‌های صوتی آموزشی مدیریت و توسعه فردی متمم (کلیک کنید)

کسب و کار الکترونیک در ایران: استراتژی چیست؟

بحث‌هایی که این روزها می‌شنوم و فعالیت های آنلاین شرکتها را که در فضای آنلاین ایران می‌بینم، داستان حباب دات کام در ذهنم تداعی می‌شود. این داستانها را من ۱۰ سال پیش در کلاسهای «استراتژی» و «تجارت الکترونیک» برای دانشجویانم تعریف می‌کردم. ولی امروز احساس می‌کنم که این داستانهای قدیمی، تا حد زیادی درد امروز جامعه‌ی مجازی در کشور ماست یا لااقل: «می‌تواند باشد!»

احتمالاً برخی از خوانندگان، ماجرای حباب دات کام یا Dot Com Crash را می‌دانند. این ماجرا در سال ۲۰۰۰ اتفاق افتاد. طی آن سال شاخص بورس در آمریکا به شدت سقوط کرد. به شکلی که قیمت سهام شرکت سیسکو که امروزه برای همه‌ی ما شناخته شده است از ۸۰ دلار به ۱۴ دلار کاهش پیدا کرد و سهام شرکت آمازون از۱۰۷ دلار به ۱۷ دلار کاهش یافت. تازه جالب اینجاست که سیسکو و آمازون – هنوز خوش شانس های آن ماجرا بودند – چرا که به رغم سقوظ شدید در بازار سرمایه، از ترکیدن حباب دات کام‌ها در سال ۲۰۰۰ جان سالم به در بردند و شرکتهای بسیاری زیادی در آن زمان ناپدید شدند که امروزه نامی از آنها وجود ندارد. نمی‌دانم تصویر زیر برای شما آشناست یا خیر.

 

حباب کسب و کار الکترونیک در ایران

pets.com یکی از سایت‌هایی بود که در آن زمان (سال ۱۹۹۹) تاسیس شده بود و کسب و کار بزرگی را در فضای آنلاین به خود اختصاص داده بود. این شرکت دیگر امروز وجود ندارد و اگر به آدرس فوق مراجعه کنید، کسب و کار دیگری را در آن فعال می‌بینید.

دلم می‌خواهد کمی از داستان pets.com برای شما بگویم و سپس نتیجه‌گیریهای خودم را مطرح کنم. این سایت یک ایده‌ی خلاقانه و موفق و امیدبخش در حوزه کسب و کار الکترونیک محسوب می‌شد. قرار بود مردم بتوانند غذای حیوانات خانگی خود را از pets.com به صورت آنلاین خریداری کنند. بازار غذای حیوانات خانگی همواره بازار جذابی بوده و هست و ورود به آن هم چندان دشوار نیست.

pets.com در سال ۱۹۹۹ با این دید آغاز به کار کرد که ۱۰۰۰۰ فروشگاه در سراسر آمریکا غذای حیوانات را می‌فروختند و می‌شد بخش قابل توجهی از این مشتریان آفلاین را به فضای آنلاین جذب کرد. سرمایه‌ی بسیار زیادی از طریق بورس جذب شد. می‌گفتند نام دامین به خودی خود آنقدر جذاب و قدرتمند هست که سرمایه‌گذاران جذب آن شوند. در سال نخست فروش pets.com حدود ۲۰ میلیارد دلار بود و ۶۰٪ صاحبان حیوانات خانگی آمریکا، حداقل یک بار از این سایت خرید کرده بودند!

مشاوران برند و برندینگ از راه رسیدند و توضیح دادند که این کسب و کار بدون توسعه‌ی برند، نمی‌تواند دوام زیادی داشته باشد. سرمایه‌گذاری قابل توجهی در حوزه برندینگ انجام شد. کل سرمایه‌ی اولیه سایت ۱۹۰ میلیون دلار بود که به توصیه ی مشاوران برندینگ، ۱۰۰ میلیون دلار از آن صرف تبلیغات آنلاین و آفلاین و برندسازی و ایجاد هویت بصری و غیره شد. تصویر سگی که در بالای این نوشته دیدید نیز حاصل هزینه کردن بخشی از همان ۱۰۰ میلیون دلار است.

بهترین برنامه نویسان آمریکا یک فروشگاه الکترونیکی قدرتمند را طراحی و پیاده سازی کردند که می‌توانست ۱۲۰۰۰ قلم غذای مختلف را برای حیوانات خانگی بفروشد! اما واقعیت این است که در کمتر از ۲۴ ماه از زمان تاسیس، کابران سایت، با یک صفحه‌ی شگفت انگیز در آدرس Pets.com مواجه شدند: «Page Not Found!».

شکست خوردگان فضای کسب و کار الکترونیک کم نیستند. اگر چه بسیاری از آنها حتی فرصت پیدا نکرده اند و نمی‌کنند تا قبل از ورشکستگی و معدوم شدن، لااقل در حد Pets.com مطرح شوند و به همین دلیل، ما امروز نامی از آنها نمی‌شنویم.

در بررسی علل به وجود آمدن حباب کسب و کار الکترونیک در سال ۲۰۰۰ دلایل زیادی مطرح شده که من آنها را با ارجاع به ماجرای Pets.com تشریح می‌کنم:

۱) هزینه‌ی اولیه راه اندازی کسب و کار آنلاین، همواره در مقایسه با کسب و کار آفلاین بسیار پایین است. حتی هزینه‌ی ۲۰۰ میلیون دلاری انجام شده در داستان ما، به هیچ وجه با هزینه‌ی مدیریت ۱۰ هزار فروشگاهی که در آن زمان فعال بودند (و Pets.com سهمی معادل ۶۰۰۰ فروشگاه را به دست آورد)‌ قابل مقایسه نیست. این هزینه‌ی کم باعث می‌شود اکثر مدیران و تصمیم گیران ترغیب شوند بدون بررسی‌های کافی و تحلیل بازار و طراحی مدل کسب و کار، فعالیت مجازی خود را آغاز کنند.

۲) در کسب و کار آنلاین، بسیاری از اوقات «تکنیک»، بر روی «استراتژی» سایه می‌اندازد. بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها فکر مي‌کنند به خدمت گرفتن توانمندترین برنامه نویسان و شرکتهای طراحی وب، به معنی «به خدمت گرفتن بازار مشتریان» است!

۳) در کسب و کار آنلاین، «شهوت عدد» وجود دارد: شهوت کسب بهترین رتبه‌ی الکسا، شهوت کسب بیشترین بازدیدکنندگان، شهوت کسب رتبه در موتورهای جستجو، شهوت بهبود رتبه گوگل، شهوت نگه داشتن بیشتر مخاطب در سایت و …

به همین دلیل، بسیاری از شرکتها هزینه‌های سنگین برای بازاریابی و جذب مشتری می‌پردازند و به عبارتی قبل از اینکه توانمندیهای خود را ایجاد نموده و توسعه دهند، به فکر توسعه‌ی پایگاه خود در بازار کسب و کار الکترونیک هستند. غافل از اینکه هر یک بازدید بیشتر، هزینه دارد و هدف کسب و کار، صرفاً افزایش سریع تعداد مشتریان و یا مخاطبان نیست. بلکه توسعه‌ی تدریجی و پایدار یک بستر برای فعالیت‌های اقتصادی الکترونیک است.

۴) ساده اندیشی، در فضای آنلاین بسیار رواج دارد. هنوز هم بسیاری از مردم در کشور ما فکر می‌کنند بالا بودن رتبه در موتورهای جستجو، «صرفاً» حاصل یک تکنیک است و از آنجا که هر وقت برای خریدن یک خدمت مشتری وجود داشته باشد، قطعاً فروشنده‌ی آن خدمت نیز وجود خواهد داشت، کسانی هستند که حاضرند صورت مسئله را برای من و شما ساده‌تر از واقعیت بیرونی، تحلیل و تصویر کنند و ما را به سرمایه‌گذاریهای قابل توجه در حوزه‌های تکنیکی کسب و کار ترغیب کنند. کمتر کسی به شما خواهد گفت که محتوی و مخاطب، برای بهبود رتبه جستجو ضروری است و تکنیک تنها یک ظرف است که اگر خالی باشد، به کار کسی نمی‌آید.

۵) اساساً فراموش می‌کنیم که کسب و کار الکترونیک هم مانند هر کسب و کار دیگری به «استراتژی  و مدل کسب و کار» نیاز دارد. مشتریان من از کجا می‌آیند؟ چرا به جای خرید از سوپرمارکت، از من خرید می‌کنند؟‌ چگونه می‌توانم خودم را با سایر فعالان حوزه‌ی آنلاین هم‌تراز کرده یا موقعیت خود را بهبود ببخشم؟ به چه منابعی نیاز دارم؟ (منافع فقط هاست و برنامه‌نویس و تامین ترافیک نیست). اینها و دهها سوال دیگر می‌توانند در نهایت به تدوین استراتژی اثربخش، منجر گردد.

به نظر من، فضای امروز کسب و کار الکترونیک در کشور ما از این جنس است. هر شرکتی دوست دارد در فضای آنلاین هم حضور داشته باشد. پورتال‌ها و سایت‌ها، یکی پس از دیگری بالا می‌روند. فضای آنلاین سرشار از وب‌سایت‌هایی است که هیچ کارکرد خاصی ندارند و تنها به صورت یک آلبوم عکس یا مجموعه‌ای از متون و توضیحات جنریک، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نگران هستم. نگران اینکه اگر حباب کسب و کار الکترونیک برای افراد و شرکتهای فعال در فضای وب ایران بترکد، تا ماهها و سالها این فضا به حالت عادی خود بازنخواهد گشت و در این صورت ضرر اقتصادی قابل توجهی به صاحبان نوآور کسب و کار و نیز ارائه دهندگان خدمات آنلاین، وارد خواهد شد.

آموزش مدیریت کسب و کار (MBA) دوره های توسعه فردی ۶۰ نکته در مذاکره (صوتی) برندسازی شخصی (صوتی) تفکر سیستمی (صوتی) آشنایی با پیتر دراکر (صوتی) مدیریت توجه (صوتی) حرفه‌ای‌گری در کار (صوتی) کتاب های مدیریت راهنمای کتابخوانی (صوتی) آداب معاشرت (صوتی) کتاب های روانشناسی کتاب های مدیریت  


28 نظر بر روی پست “کسب و کار الکترونیک در ایران: استراتژی چیست؟

  • حسن کشاورز گفت:

    سلام محمد رضا
    تخصص و تجربه من در حوزه فروش محصولات تند فروش (لبنیات) اما در حوزه آموزش هم طی این دوران تجربیات خوبی داشته ام بخصوص در زمینه انتقال تجربیات به حوزه های سرپرستی و ویزیتوری ،در حال حاضر قصد دارم در فضاری آنلاین و دیجیتال سایت آموزش فروش برای گروه سرپرستان فروش ایجاد کنم که استراتژی ها و برنامه را از روی مدل آقای الکساندر استروالدر کامل کرده ام و در حال مشورت با یک برنامه نویس هم هستم اما در زمینه سئو و مسائل مربوط به کسب و کار در فضای مجازی احساس ضعف می کنم اگرچه در متمم و رونوشت ها به شدت مطالب مربوط به محتوا و استراتژی تولید محتوا را دنبال می کنم ولی نیازمند هستم قبل از بالا آمدن سایت (در مرحله پیش طراحی است ) کمی بیشتر دراین زمینه داشن خود را بهبود بدهم لطفا در این زمینه مرا راهنمایی فرمایید.

  • مهسا گفت:

    با سلام و تشکر بابت مطلبتون.. من خیلی توی اینترنت دنبال یه تاریخچه از شروع کسب و کار اینترنتی در ایران گشتم ولی تاریخ و بازه ای رو پیدا نکردم..برای یک کنفرانس به شدت به این تاریخ ها و اطلاعات مشخص نیاز دارم..میشه لطفا راهنماییم ..مثلا کسب و کار اینترنتی در ایران در چه سالی و با چه فروشگاهی آغاز به کار کرد..متشکرم

  • فاطمه گفت:

    بنظرم علت اینکه کسب و کار آنلاین درا یران صرفا جنبه نمایشی یا بقول شما آلبوم تصاویر داره ، بیشتر به این خاطربوده که مردم ما عادت به خرید اینترنتی ندارند. مگه ما چند ساله که حسابهای اینترنتی باز میکنیم؟ یا حتی قبوض خود رو از طریق نت پرداخت میکنیم؟
    جسارتا نظر خودم رو ابراز میکنم. ما در فروش های اینترنتی میبینیم براحتی سر مشتری کلاه میره، برادر کوچک من علاقه به خرید اینترنتی داره، و ۱۲۰هزار تومان خرج کرد برای اینکه یک تیشرت مثلا مارک رو از یک فروشگاه معمولی در تهران برای اصفهان سفارش بده، من فقط برای کنجکاوی و بررسی اینکه آیا اعتماد به این سبک خرید میتونه درست باشه یانه پیگیر شدم. وبعد دیدم تیشرت ۴۰هزارتومانی برای برادر ساده بنده ۱۲۰هزارتومان تمام شده!!!
    من قبلا درشهرستانهای مختلف زندگی کردم و بنا به تجربه شخصی عرض میکنم ، اشکال کار ساده تر از استراتژی و اصطلاحات تخصصی دیگرست. مردم ما یا با این فرهنگ بیگانه هستند، یا نیمی از آشنایان با فضای مجازی و خرید های اینترنتی حاضر به اعتماد نیستند. وقتی هم سایتی خدمات مفیدی ارائه میده از خودمون سوال میکنیم اشکال کار کجاست؟

  • امین گفت:

    سلام استاد
    از دانشجویان ساکت ! شما در این ده ماه آشنایی با سایتتون هستم که فقط خوندمو و کم پرسیدم(متاسفانه)
    متن بالارو چند بار خوندم ممنون از وقت و حوصله ای که برای ما دانشجویان مجازیتون صرف میکنید…سپاسگزارم.
    چند سوال:
    استراتژی و نوشتن الگوی کسب و کار در نوشته های شما زیاد استفاده میشه٬ ممکنه بیشتر و جزیی تر راجبشون صحبت کنید؟!
    شاید سوالم بدیهی و اولیه باشه ولی تو ذهنم جدا گنگ به نظر رسید این دو مفهوم
    که اساسا چی هستن و چه طور میشه اینهارو پیاده کرد؟
    چه الگو و ساختاری را باید برای پیاده سازیشون در نظر داشته باشیم؟
    چه کارهایی (اعم از عملی یا مطالعه کتاب) برای شناخت بیشتر در این حوزه باید انجام بدم؟
    کتاب پیشنهادی شما در این ضمینه؟
    من مدتی در فکر ایجاد یک کسب و کار شخصی هستم ٬خیلی روش کار کردم و در شرف شروع شدن هستش ولی بنظرم اومد این دو مفهوم برای شروع کارم واجبه و قبل از هرکاری باید به این دوتا به دقت جواب بدم
    لطف میکنید اگر در این ضمینه بیشتر راهنمایی کنید
    اگر اطلاعات بیشتری راجع به خودم یا حوزه کسب کاری که در نظر دارم٬ نیاز دارید لطفا بفرمایید تا از طریق ای میل در اختیارتون قرار بدم…
    ممنونم

  • امیر گفت:

    سلام محمد رضا
    من دقیقآ نفهمیدم علت ورشکستگی چی بوده؟
    منظورت حضور افردا و سایتهاییه ک وارد فضای رقابت میشن ولی بی کیفیتن؟ مگه کیفیت خودش تضمین اعتماد و مشتری ثابت نیس؟

  • محمد گفت:

    سلام
    خیلی جالب بود،در این زمینه قبلا یه سری فعالیت داشتم اگه تمایل داشتید بهم اطلاع بدین
    خوشحال میشم باهاتون همکاری داشته باشم

  • محمد گفت:

    سلام
    مطلب خوبی بود. منم یه مدتی هست در این زمینه (تجارت الکترونیکی) فعالیت دارم و یه سری ایده ها رو داریم پیش می بریم. قبلا در این زمینه پژوهشگر بودم. خیلی خوشحال میشم باهاتون در این زمینه همکاری کنم.

  • شبدیز گفت:

    سلام . یک دلیل دیگری که خیلی هم مهم هست از نظر من اینه که متاسفانه متخصص های توسعه یا طراحی وب ما اصولا متخصص نیستند ، یکی از دلایل اصلی این مساله این هست که معمولا شرکت های تبلیغاتی و کامپیوتری برای ایجاد درآمد بیشتر پا به عرصه وب می ذارن و از اسکریپت های آماده جهت همه چیز! از وبسایت اطلاع رسانی گرفته تا فروشگاه یکپارچه با پیام کوتاه استفاده می کنند این ها همه از یک طرف و از طرف دیگه استراتژی اکثر قریب به اتفاق متخصصان وب راهکاری که ارائه میدن افزایش بازدیدکننده هست همین و بس ! موقعی که یک صاحب کسب و کار به چنین شرکت هایی مراجعه میکنه معمولا کمترین آشنایی تخصصی با این زمینه داره و نتیجه مشاوره این عزیزان میشه اوضاع امروز وب در ایران و فکر می کنم دلیل اصلی این بهم ریختگی مثل خیلی از امور دیگه این مملکت نداشتن متولی هست ….

  • هیوا گفت:

    محمدرضا،
    چندبار این نوشته رو خوندم و نت برداری کردم. نکته خیلی زیاد داشت. منتظرم مطالبی که قراره با خانم تاجدینی با عنوان «معماری استراتژیک حضور در فضای کسب و کار آنلاین» بنویسید، منتشر بشه
    البته محتوای باکیفیت در مورد این مطلب روی اینترنت خیلی زیاده(کتاب،MOOC،سایت و وبلاگ، ویدئو و…)
    ولی در مورد فضای کسب و کار ایران محتوای با کیفیت خیلی کمه.
    با توجه به سهل انگاری ها در مورد کسب و کار در فضای آنلاین و نیز طبق گزارشی که توی سایت هم گذاشتی، فضای کسب و کار در ایران بسیار نامساعده، نیاز به چنین محتوایی که قراره بنویسید به شدت احساس میشه.

  • نسیم گفت:

    بیصبرانه منتظر پست های دیگر شما در این زمینه هستیم.
    با تشکر از شما و همکارانتون

  • nasrin گفت:

    سلام
    دیدگاه جالب و قابل تفکری هستش
    ممنون از انتخاب موضعات خوبتون

    به امید روزهای بهتر

  • آتنا گفت:

    چه جالب!!! میشه لطفا در این زمینه ،سایت و یا کتابی با مطالب به روز معرفی کنین…

  • امیر گفت:

    آموزنده بود. خوشحالم میکنید اگر در زمینه استراتژی های کسب و کار انلاین بیشتر بنویسید.

  • پرنیان گفت:

    فوق العاده بود.منتظر پست های بعدیتون هستم.

  • عليرضا داداشي گفت:

    سلام استاد عزيز
    ممنون . استراتژي گرايش كارشناسي ارشد من بود.
    هنوز از علائق مستمر بنده است.
    با ديدن اسم سركار خانم تاجديني و آْقاي اخلاصي و .. مي شود فهميد كه جمع استادان مورد نظرتان براي برنامه آينده آموزش مجازي كه فرموده بوديد دارد كامل مي شود.
    از همين الان بنده در صف نام نويسي و كلاس بندي هستم.
    خدا شما را نگه دارد.

  • nayyer گفت:

    سلام استاد گرامی
    واقعا سپاسگذارم برای من با توجه به حوزه کاریم یک دغدغه خیلی مهمه
    بی صبرانه منتظر مطلب شما در این حوزه هستم

  • آرام گفت:

    هر شرکتی دوست دارد در فضای آنلاین هم حضور داشته باشد. پورتال‌ها و سایت‌ها، یکی پس از دیگری بالا می‌روند. فضای آنلاین سرشار از وب‌سایت‌هایی است که هیچ کارکرد خاصی ندارند و تنها به صورت یک آلبوم عکس یا مجموعه‌ای از متون و توضیحات جنریک، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
    من هم در گذشته داشتم اشتباه میکردم یعنی راه اندازی یک سایت برای شرکت آن هم قبل از آنکه بدانم چگونه خود شرکت میتواند در آن محدودیت دانش و تجربه و نیروی انسانی کارآمد و…خوب اداره شود. با این خیال اشتباه که حضور آنلاین باعث افزایش مخاطب شرکت میشود و آن را تقویت میکند.
    البته دغدغه اینکه سایت واقعا پر محتوا باشد همیشه بامن بود و نگران تبدیل شدن آن به یکی از همین صفحاتی که در فضای آنلاین یک شب متولد شده و بعد ماهها خاک بخورند و بدتر اینکه تکرار مکررات دیگران و متون جنریک باشند، بودم. بالاخره تصمیم گرفتم متولد نشود.

  • علی گفت:

    ممنون محمد رضا جان
    این مطلب خیلی برام مفید بود
    من منتظر ادامه ی این بحث هستم

  • فاطمه کوشکی گفت:

    بازم من نفهمیدم چراpets.com به این راحتی محو شد؟

  • پیام بهرام پور گفت:

    این جمله واقعاً قشنگ بود:

    در کسب و کار آنلاین، بسیاری از اوقات «تکنیک»، بر روی «استراتژی» سایه می‌اندازد.

  • الیاس میرزائیان گفت:

    با سلام
    مشتاقانه منتظر نوشته های شما و خانم تاجدینی در این موارد هستم
    باز هم از شما ممنونم

  • ياسين اسفنديار گفت:

    با سلام به محمدرضاي عزيز
    مقالات اين سايت را هميشه تا آخرش مي خوانم چراكه ميدانم و تجربه كردم كه خيلي مفيده
    ممنونم از مقالا متنوع و بروز شما

  • فائزه گفت:

    اعتماد خیلی مهمه که متاسفانه تو کشور ما همچین فضایی وجود نداره. نمونه ش همین شرکت ۵۰۴۰ که چند وقت پیش تو سایت شما مطرح شد. این شرکت تبلیغات گسترده و پرهزینه ای داره انجام میده. من فکر میکنم تا حدی هم موفق شده باشه چون خیلی ها میشناسنش و اسمشو شنیدن. شروع کارش هم برنامه ریزی شده بود چون محصولاتی رو میفروخت که دسترسی بهشون تو بازار آفلاین سخت بود. ولی به خاطر یک اشتباه شاید! (در مورد لوگوی سایت) خواننده های سایت شما بدون تحقیق تحریمش کردن. چرا؟ چون همه آقای ابوالحسنی رو خوب میشناسن ولی نمیدونن پشت ۵۰۴۰ کیه. هیچ کس از خودش نپرسید که چرا ۵۰۴۰ چنین کاری کرده. هزینه لوگو در مقابل هزینه هایی که برای تبلیغات میکنه خیلی ناچیزه. شاید اون مورد یک اشتباه بود. به نظر من تو ایران کسی میتونه کسب و کار آنلاین موفقی داشته باشه که اول به عنوان یک فروشنده اعتماد سازی کنه. چون هنوز بین ما جا افتاده نیست که به یک صفحه و یک شخصیت مجازی اعتماد کنیم.
    (من هم ۵۰۴۰ رو در حد بقیه میشناسم، هیچ خریدی هم ازش نکردم، تبلیغی هم براش نمیکنم. لطفا نوشته بالا رو از دید یک آدم بی طرف بخونید)

  • مهران گفت:

    استاد گرامی سلام
    من این قسمت اخر رو متوجه نشدم.کمی برای من ابهام داره.

    سود آنها در مقایسه با هزینه‌ها، تا حد امکان کاهش یابد…

    • متن رو کمی کامل تر کردم مهران.

      ایده‌ی کلی من اینه که پتانسیل کسب و کار آنلاین در ایران خیلی خوبه اما ما ازش استفاده نمی‌کنیم.

      یک شرکت مثلاً ۱۰ میلیون تومان هزینه حضور آنلاین می‌ده و به نظرم تا ۱۰ سال هم این پول بر نمی‌گرده (مگر با استدلال‌های عجیب و غریب و استفاده از علت و معلول‌های بعید و …). در حالی که پتانسیل ارزش آفرینی در فضای آنلاین خیلی زیاده

      • هیوا گفت:

        محمدرضا، کاش در مطالب بعدی که قصد داری در این حوزه بنویسی، در مورد این پتانسیلها بیشتر صحبت کنی…
        خود من دارم آماده میشم که وارد حوزه کسب و کار آنلاین بشم

  • دیدگاهتان را بنویسید (مختص دوستان متممی با بیش از ۱۵۰ امتیاز)


    لینک دریافت کد فعال

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    yeni bahis siteleri 2022 bahis siteleri betebet
    What Does Booter & Stresser Mean What is an IP booter and stresser